عدم سوخترسانی به هواپیماهای ایرانی در ترکیه طی روزهای گذشته خبرساز شده است؛ مقامات ایرانی از یکسو مدعی هستند این اقدام شرکت سوخترسان ترکیه به تحریمها مرتبط نبوده و از سوی دیگر میگویند در حال رایزنی هستند تا این اتفاق دیگر تکرار نشود!
روز جمعه ۱۱ آبانماه هواپیماهای متعلق به چند شرکت هوایی ایرانی نتوانستند در فرودگاه بینالمللی استانبول سوختگیری کنند و به همین دلیل، دست کم یک پرواز لغو شده و دیگر هواپیماها هم برای کاهش وزن و ایجاد امکان رسیدن به مقصد با همان سوخت کم موجود، برخی از مسافران خود را سوار نکردند.
شرکتی که از ارائه سوخت به هواپیماهای ایرانی خودداری کرده «پترول آفیسی» ترکیه نام دارد و هواپیماهایی که در سوختگیری با مشکل روبرو شدند متعلق به شرکتهای هوایی ماهان، آتا، قشم و آسمان هستند.
با توجه به اینکه شرکتهای ترکیهای ادامه سوخترسانی به هواپیماهای ایرانی را به تصمیم آمریکا گره زده بودند پیشبینی میشود عدم سوختدهی به هواپیماهای ایرانی مربوط به اجرای تحریمهای آمریکا علیه جمهوری اسلامی ایران باشد. از سوی دیگر مقامات ایرانی معتقدند عدم سوختدهی به هواپیماهای ایرانی اتفاقی بوده و به دلیل اینکه ایالات متحده ترکیه را یکی از ۸ کشور دریافتکننده معافیتهای تحریمی اعلام کرده است، میگویند هواپیماهای ایرانی هیچ مشکلی برای سوختگیری در ترکیه ندارند.
این در حالیست که شرکت توپراش بزرگترین شرکت تأمین سوخت هواپیما در ترکیه پیشتر اعلام کرده بود که به دلیل تحریمهای آمریکا علیه ایران، از تأمین سوخت هواپیماهای مسافربری ایران معذور است. این شرکت افزوده بود که برای از سرگیری سوخترسانی به هواپیماهای ایرانی در انتظار تصمیم آمریکا در مورد معافیت ترکیه از تحریم ایران است.
همچنین رضا جعفرزاده سخنگوی سازمان هواپیمایی کشوری درباره عدم سوخترسانی به هواپیماهای ایرانی در ترکیه توضیح داده است: «وقفهای در پروازهای ایران و ترکیه به وجود نخواهد آمد. طرفین موظفاند طبق قرارداد هر گونه خدمات از جمله سوخترسانی را به هواپیماهای طرف مقابل ارائه و تأمین کنند.»
رضا جعفرزاده معتقد است که «موضوع عدم سوخترسانی به هواپیمای ایرانی مربوط به قصور یک شرکت سوخترسان بود که هم سازمان هواپیمایی کشوری و هم طرف ترک در حال پیگیری ماجرا هستند و سازمان هواپیمایی ترکیه در این موضوع نقشی نداشته است.»
با این وجود برخی کارشناسان به تشریح شرایط پساتحریم در صورتی که ترکیه بخواهد به عدم سوخترسانی به هواپیماهای ایرانی ادامه دهد پرداختهاند. در همین رابطه هوشنگ صدیق کارشناس صنعت هوایی و مدیرعامل سابق شرکت هواپیمایی زاگرس گفته است که «در صورتی که این روند باقی بماند هواپیماهای ایران به دو دسته تقسیم خواهند شد. گروه نخست هواپیماهایی هستند که میتوانند بدون نیاز به سوختگیری از تهران تا استانبول را پرواز کرده و بازگردند و دسته هواپیماهایی که این امکان را ندارند و در مسیر نیاز به سوختگیری مجدد پیدا میکنند.»
وی ادامه داده است: «در حال حاضر در ناوگان ایران هواپیماهایی مانند ایرباس ۳۰۰ – ۶۰۰ فعال هستند که میتوانند بدون نیاز به سوختگیری مسیر ایران – ترکیه – ایران را پرواز کنند و قطعا مشکلاتی که اخیرا شکل گرفته تأثیری در رفت و آمد آنها به وجود نمیآورد. از سوی دیگر هواپیماهایی مانند ایرباس ۳۲۰ یا بویینگ MD که بخش دیگری از ناوگان بینالمللی ایران را میسازند نمیتوانند بدون سوختگیری مجدد به بسیاری از شهرهای کشور بازگردند.»
مدیرعامل سابق شرکت هواپیمایی زاگرس درباره چگونگی برنامهریزی برای هواپیماهایی که نیاز به سوختگیری خواهند داشت، توضیح داده است: «اصلیترین گزینه موجود برای این هواپیماها بازگشت به یکی از شهرهای نزدیک به ترکیه به مانند تبریز یا ارومیه است. این هواپیماها میتوانند با توقف در یکی از این شهرها سوخت مورد نیاز خود را تامین کنند و به سفر خود به دیگر شهرها مانند تهران ادامه دهند.»
صدیق در پاسخ به این سوال که این گزینه جایگزین چه هزینهای برای شرکتهای هواپیمایی ایرانی به وجود می آورد، گفته است: «بسته به نوع هواپیما تقریبا هر نشست و برخاست بین ۵۰۰ تا ۱۰۰۰ دلار هزینه دارد. این یعنی شرکتهای ایرانی با وجود تمام مشکلاتی دارند که باید هزینهای مضاعف را نیز متحمل شوند که این مسئله یا باید از سوی ایرلاین تأمین شود یا مبلغی از آن به قیمت تمام شده بلیت مسافران اضافه شد.»
به گفته وی، در صورت بالا رفتن قیمت بلیت مسافران باید در کنار پذیرش این موضوع، بحث طولانی شدن زمان پرواز را نیز در نظر داشته باشند، زیرا نشست و برخاست برای سوخت گیری مجدد زمانی بین ۳۰ دقیقه تا یک ساعت احتیاج خواهد داشت و این زمان پرواز را طولانی میکند.
این کارشناس صنعت هوایی به افزایش توان رقابتی ایرلاینهای ترک در چنین فضایی نیز اشاره کرده و افزوده است: «با توجه به اینکه هواپیماهای ترک در حال حاضر مشکلی برای سوختگیری ندارند یعنی میتوانند بدون نیاز به توقف به ایران سفر کرده و بازگردند، این مسئله در انتخاب نهایی مسافران تأثیر منفی دارد.»