نظام مقدس و پول‌های کثیف

اظهارات محمدجواد ظریف وزیر خارجه جمهوری اسلامی در گفتگوی ویدیوئی با خبر‌آنلاین، مبنی بر پولشویی گسترده در کشور، جنجال آفرید. وزیر خارجه دولت «تدبیر و امید» پولشویی در جمهوری اسلامی را «واقعیتی» خواند که «خیلی‌ها از آن نفع می‌برند». محمدجواد ظریف در این گفتگو آماری نیز ارائه داد، که در صورت واقعیت، حیرت‌انگیز هستند: «کسانی که گردش مالی یکی از معاملات‌شان ۳۰هزار میلیارد تومان است، می‌توانند به اندازه بودجه وزارت خارجه هزینه فضاسازی کنند». بودجه وزارت خارجه، به گفته محمد جواد ظریف، ۱۱۰۰ میلیارد تومان در سال است. ظریف به خاطر این اعترافات که با هدف فشار روی جناح‌های خودی انجام شد، مورد هجوم همانها نیز قرار گرفت و تهدید شد که اگر بدون سند حرف زده باشد باید محاکمه شود.

باعث تعجب نیست کشوری که تنها در یک مورد پولشویی‌ با ابعادی نجومی داشته باشد، در فهرست سیاه سیستم مالی جهان قرار گیرد. مؤسسه‌ای که در شهر بازل سوئیس، پولشویی در سطح جهانی را زیر نظر دارد، در سال‌های ۲۰۱۵ و ۲۰۱۶، جمهوری اسلامی را در صدر کشورهایی قرار داد که در آنها پولشویی گسترده  انجام می‌گیرد. در این فهرست افغانستان، تاجیکستان، گینه و مالی در کنار ایران قرار داشتند. در سال ۲۰۱۷ موقعیت ایران از نظر پولشویی بدتر هم شد و بین ۱۴۶ کشوری که مورد بررسی قرار گرفتند، رتبه نخست ریسک پولشویی را به خود اختصاص داد. در سال جاری، جمهوری اسلامی به دلیل عدم همکاری با این مؤسسه، از فهرست کشورهایی که مورد بررسی قرار می‌گیرند حذف شد.

سیستم بانکی غیرشفاف

آمار منتشر شده توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی نیز حکایت از گستردگی پولشویی و عدم شفافیت  سیستم مالی کشور دارد. بر پایه این گزارش، ۴۹ میلیون حساب بانکی با کد ملی غیرمعتبر افتتاح شده است، بیش از یک میلیون دیگر نیز شناسه مالی نامعتبر دارند،  حدود دو میلیون حساب بانکی اصلا فاقد کد ملی، و سه میلیون دیگر هم بدون شناسه مالی هستند. ۵۵ میلیون حساب بانکی مشکوک، رقمی است که از سیستم بانکی جمهوری اسلامی پدیده‌ای ساخته است که در جهان بدون رقیب است.

مخالفت شورای نگهبان با تصویب یکی از چهار لایحه  FATF، لایحه مقابله با تامین مالی تروریسم، که از آن با نام CFT نام برده می‌شود، بدون شک جمهوری اسلامی را در موقعیت بدتری قرار می‌دهد. «گروه ویژه اقدام مالی»، که زیرمجموعه «سازمان توسعه اقتصادی» است، به جمهوری اسلامی تا فوریه ۲۰۱۹ فرصت داده است تا لوایح چهارگانه مربوط به پولشویی را به‌ تصویب برساند، وگرنه این کشور را به فهرست سیاه خود باز خواهد گرداند. بازگشت جمهوری اسلامی به لیست سیاه «گروه ویژه اقدام مالی،» یعنی خارج از سیستم مالی جهانی قرار گرفتن! این چهار لایحه  عبارتند از کنوانسیون سازمان ملل متحد برای مبارزه با جرائم سازمان‌یافته‌ی فراملی، قانون مبارزه با پولشویی، قانون مبارزه با تامین مالی تروریسم و  کنوانسیون مقابله با تامین مالی تروریسم  .(CFT)

ناتوانی اروپا برای مقابله با تحریم‌های آمریکا

نگرانی دولت حسن روحانی و وزیر خارجه‌اش از رد لایحه مقابله با تامین مالی تروریسم از سوی شورای نگهبان و عدم تصویب سه لایحه دیگر بی‌مورد نیست. اخیرا حتا برخی بانک‌های چین و روسیه هم اعلام کرده‌اند که از معامله با جمهوری اسلامی تا زمانی که این لوایح به‌ تصویب نرسند معذور هستند. تصمیمی که با در نظر گرفتن عدم همکاری عمده بانک‌های اروپایی می‌تواند ضربه مهلک دیگری به اقتصاد نیمه‌جان جمهوری اسلامی در دوران سخت تحریم‌ها وارد سازد. البته مخالفان لایحه مقابله با تامین مالی تروریسم، معتقدند که بلافاصله پس از پیوستن جمهوری اسلامی به این کنوانسیون، «گروه ویژه اقدام مالی» حزب‌الله لبنان را نیز به فهرست گروه‌های تروریست، که در حال حاضر تنها داعش، القاعده، النصره و طالبان را در بر می‌گیرد، خواهد افزود.

تلاش‌های اروپا برای مقابله با تحریم‌های آمریکا تا کنون موفق نبوده است. اتریش هم به تقاضای فدریکا موگرینی مقام ارشد سیاست خارجی و امنیت اتحادیه اروپا، برای میزبانی مرکز «ساز و کار ویژه مالی» پاسخ منفی داده است. برایان هوک رئیس گروه اقدام ایران وزارت خارجه آمریکا، در روزهای گذشته بار دیگر هشدار داد «تحریم‌ها و جریمه‌های آمریکا می‌تواند بانک‌ها و شرکت‌های اروپایی را که با یک ساز و کار مالی اروپایی با ایران همکاری کنند، هدف قرار دهد». این مقام آمریکایی البته افزود «بسیاری از شرکت‌ها و بانک‌های اروپایی بازار آمریکا را به بازار ایران ترجیح می‌دهند و حاضر به قبول چنین ریسکی نیستند.»

نگرانی حکومت ایران از ناتوانی اروپا

محمدجواد ظریف نگرانی خود از ناتوانی اروپا برای دور زدن تحریم‌های آمریکا را پنهان نمی‌کند. وزیر خارجه جمهوری اسلامی در گفتگو با روزنامه «العربی الجدید» از جدیت اروپا در زمینه حمایت سیاسی برای حفظ برجام صحبت می‌کند، ولی می‌افزاید در «زمینه اجرائی کارها به سختی و به کندی پیش می‌روند». وزیر خارجه جمهوری اسلامی در ادامه این گفتگو می‌گوید «دولت‌های اروپایی آمادگی اجرای تعهد سیاسی همزمان با پرداخت بهای اقتصادی را ندارند و به اشتباه فکر می‌کنند می‌توانند دستاوردهای سیاسی را بدون پرداخت تاوان اقتصادی حفظ کنند». محمدجواد ظریف در ادامه به  «گفتگو با چین و روسیه برای یافتن راه‌هایی جهت مقابله با تحریم‌ها و کاستن تبعات آن» اشاره می‌کند.

البته محمدجواد ظریف و دیگر مقامات جمهوری اسلامی در اظهارات‌شان به همسویی‌های اروپا با آمریکا در زمینه سیاست‌های موشکی جمهوری اسلامی،  و نقش این کشور در ایجاد کانون‌های بحران در خاورمیانه چون سوریه، عراق، لبنان و یمن، اشاره نمی‌کنند. کشورهای اروپایی به دلیل نزدیکی جغرافیایی به خاورمیانه، بیش از آمریکا نگران موشک‌های بالستیک جمهوری اسلامی و بحران‌های سیاسی در این منطقه هستند. بارها سران کشورهای اروپایی، به ویژه رئیس‌جمهور فرانسه و صدراعظم آلمان، در این رابطه نگرانی خود را بیان کرده‌اند و خواهان تغییر سیاست‌های منطقه‌ای و نظامی جمهوری اسلامی شده‌اند.

نگرانی اروپا از تروریسم جمهوری اسلامی

یکی دیگر از نگرانی‌های کشور‌های اروپایی عملیات تروریستی جمهوری اسلامی است که در آن سابقه‌ی خونینی دارد. اقدام برای بمب‌گذاری در نشست سالانه سازمان مجاهدین خلق در حومه پاریس، و تلاش برای ترور سه عضو یک گروه عرب ایرانی در دانمارک، زنگ خطر فعال شدن گروه‌های تروریستی وابسته به جمهوری اسلامی در اروپا را به صدا در آورده است. اگرچه بیش از یک سال پیش دو مخالف دیگر جمهوری اسلامی در هلند ترور شده بودند، ولی این دو طرح تروریستی با توجه به اینکه ۷ کشور اروپایی را درگیر کرده، اهمیت ویژه‌ای دارد. در هر دو عملیات افرادی بازداشت شده‌اند که یا کارمند سفارت جمهپوری اسلامی بودند و یا در تماس مستقیم با دیپلمات‌های ایرانی قرار داشتند.

نقش عوامل به اصطلاح «خودسر» در این عملیات از سوی وزیر خارجه سابق جمهوری اسلامی نیز تائید شده. کمال خرازی رئیس کنونی شورای راهبردی سیاست خارجی، نهاد وابسته به بیت رهبری که زیر نظر مستقیم علی خامنه‌ای عمل می‌کند، در گفتگو با صنم شانتیائی روزنامه‌نگار شبکه تلویزیونی «فرانس ۲۴» در پاسخ به پرسشی در رابطه با این فعالیت‌های تروریستی می‌گوید «قطعا ممکن است عناصری طرح‌هایی برای وخامت روابط (ایران و اروپا) داشته باشند». کمال خرازی در پاسخ به پرسش دیگری اذعان می‌کند که این افراد می‌توانند «حتا از داخل ایران» در این زمینه نقش داشته باشند!

عدم شفافیت سیستم مالی در جمهوری اسلامی، حمایت یک میلیارد دلاری از سازمان‌هایی چون حزب‌الله لبنان و حشدالعبی عراق، و عملیات تروریستی در اروپا، در کنار تحریم‌های آمریکا که به گفته جان بولتون مشاور امنیت ملی کاخ سفید، با هدف «کشیدن شیره‌‌ی جمهوری اسلامی» اجرا می‌شود، برخلاف سخنان حسن روحانی آینده سیاهی را برای اقتصاد کشور و نظام حاکم ترسیم می‌کنند آنهم در حالی که سخنان حسن روحانی مبنی بر اینکه «تحریم‌ها تاثیری بر اقتصاد کشور نخواهد داشت» را حتا معاون او اسحاق جهانگیری هم باور نمی‌کند. اسحاق جهانگیری می‌گوید «نمی‌توانم دروغ بگویم که تحریم‌ها اثری ندارد، تحریم‌ها اثر دارند ولی باید اثر آن را به حداقل برسانیم.»
احمد رأفت

[کیهان لندن شماره ۱۸۷]