مرکز پژوهش‌های مجلس روز یکشنبه، ۳۰ دی، یک ماه پس از ارائه لایحه بودجه سال ۹۸ اعلام کرده است که دولت در سال آینده نیز کسری بودجه خواهد داشت!
این در حالیست که در لایحه بودجه ۹۸، منابع حاصل از فروش نفت در بخش منابع عمومی ۴۰ درصد رشد داشته و به ۱۴۲ هزار میلیارد تومان رسیده اما ایران به دلیل تحریم‌های آمریکا در فروش نفت با مشکل شدید روبروست.
قیمت هر بشکه نفت در بودجه ۱۳۹۸ حدود ۵۴ دلار است. در عین حال قیمت دلار هم ۵۷۰۰ تومان محاسبه شده است. قیمت فروشی فعلی نفت ایران تا یکشنبه، ۲۰ ژانویه، زیر ۵۵ دلار است. طبق گزارشهایی که پیش از این منتشر شد دولت حتی اگر نفت را با نرخ ارز آزاد بفروشد همچنان با کسری حداقل ۱۳ هزار میلیارد تومانی مواجه می‌شود.
تحریم‌های آمریکا از یکسو کاهش صادرات نفت ایران را در پی داشته و از سوی دیگر سبب شده وزارت نفت مجبور شود نفت را بسیار ارزانتر از آنچه در بازار قیمتگذاری شده به فروش برساند. این را هم باید افزود که با توجه به تحریم‌های بانکی آمریکا پول نقد بابت فروش نفت به حساب ایران واریز نخواهد شد و ایران تنها میتواند در مقابل فروش نفت، کالا وارد کند.
در بودجه ۱۳۹۷ که درآمدهای نفتی حدود ۱۰۱ هزار میلیارد تومان پیش‌بینی شده بود، ایران روزانه ۲٫۵ میلیون بشکه نفت خام و میعانات گازی صادر می‌کرد اما در حال حاضر صادرات به زیر ۶۵۰ هزار بشکه در روز رسیده است.
منابع درآمدی دولت در ماه‌های اخیر به حداقل رسیده است. به عنوان مثال ابوالفضل روغنی رئیس کمیسیون صنعت اتاق بازرگانی تهران میگوید هیچکدام از بسته‌های حمایتی دولت برای صنایع عملیاتی نشده است.
کمبود بودجه و کاهش شدید نفت تنها بخشی از مشکلات اقتصادی جمهوری اسلامی است. به این بحران باید کمبود شدید ارز را هم افزود. یک منبع مستقل در بانک مرکزی به کیهان لندن میگوید «مشکل دولت برای تامین ارز بیشتر از آن است که در رسانهها علنی می‌شود، واردات ارز به کشور از طریق سیستم بانکی به صفر رسیده و تنها راه دولت برای دسترسی به ارز از طریق صرافیهای اربیل و افغانستان (هرات) است.»
به گفته این منبع آگاه «محمدجواد ظریف و هیات همراه او در سفر به هند تلاش کرده‌اند در دیدار با چند مقام بانکی و مدیران موسسات مالی درجه دو و سه آنها را راضی کنند که با چراغ خاموش در ازای دریافت درصد قابل توجهی کارمزد مسیرهایی برای دور زدن تحریمها پیدا کنند اما موفق نبودند. حتی پول حاصل از فروش نفت را هم که به روپیه پرداخت می‌شود نقدی نمیگیرند و صرف واردات محصولاتی مثل برنج و ادویه می‌شود. در واقع اصلیترین فعالیت شعب ارزی بانک مرکزی و تمامی بانکهای ایران متوقف شده و عملاً پرسنل آن در واحدهای دیگر بانکها در حال خدمت‌اند.»
سیاست جدید بانکها خرید ارزهای خانگی از مردم با قیمت بازار آزاد است. از آخرین هفته دی‌ماه صرافی بانکها در تهران شروع به خرید ارز از مردم با قیمت بازار آزاد کردند. ماموران بانک مرکزی با مقادیر قابل توجهی ریال عازم افغانستان و عراق میشوند و در بازار آزاد هرات و اربیل از صرافیها ارز خریداری می‌کنند و به ایران منتقل می‌کنند.
از ۲۶ دی‌ماه بر اساس مصوبه هیات وزیران، ثبت سفارش برای واردات بدون ارز (مواد اولیه، قطعات و ملزومات تولید کارخانهها) تا سقف ۳۰۰ میلیون دلار مجاز شده است.
مسیح کشاورز دبیر اجرایی انجمن واردکنندگان برنج خبر داده بانکهای هندی با پرداخت روپیه به صادرکنندگان برنج خود در ازای پول نفت ایران، مشکل ارتباطات بانکی برای صادرات این کالا را حل کرده‌اند اما همچنان پرداخت ارز توسط بانک مرکزی به واردکنندگان کشور لاینحل باقی مانده است. او تاکید کرده به ۵۰۰ میلیون دلار برای جبران کسری برنج و تنظیم بازار این کالا ضروری نیاز است.
مشخص نیست دولت برای عبور از این بحرانها چه خواهد کرد. تقریباً شبیه همین شرایط در اواخر دولت احمدی‌نژاد سبب شد تا کارگزاران جمهوری اسلامی مجبور شوند برای جلوگیری از فروپاشی اقتصادی با آمریکا و ۱+۵ پای میز مذاکره اتمی بنشینند و پس از نرمش قهرمانه برجام را امضا کنند اما امروز وضعیت تغییر کرده و دست‌کم هنوز شرایط برای یک نرمش به شدت قهرمانه‌ی دیگر فراهم نشده است و دولت دونالد ترامپ خیال ندارد فرصتهایی را که در زمان باراک اوباما به حکومت ایران داده شد تکرار کند.
