مردم گرفتار سیلاب و سدها؛ جمهوری اسلامی نگران طغیان مردم

سیل ویرانگر ادامه دارد. بر اساس آخرین گزارش‌ها بیش از ۴۰۰ شهر و روستا در ۱۵ استان کشور درگیر سیلاب هستند. عبدالرضا رحمانی ‌فضلی وزیر کشور ضمن اشاره به اینکه ۷۸ جاده بین شهری و ۲۱۹۹ جاده روستایی در پیامد سیلاب اخیر مسدود شده‌اند، از مردم خواست با «صبر و طمأنینه» رفتار کنند. به زبان دیگر جناب وزیر دولت حسن روحانی از مردم خواسته در مقابل بی‌کیفیتی امدادرسانی و بی‌لیاقتی مسئولین از خود واکنش نشان ندهند.

یگان‌های ویژه بجای امدادگران

البته این سخنان عبدالرضا رحمانی‌ فضلی، بیش از آنکه دعوتی به آرامش باشد، تهدیدی پنهان در خود دارد. سردار ایوب سلطانی جانشین فرمانده نیروهای انتظامی، این تهدید را واضح‌ بیان کرد و در گفتگو با شبکه خبر با وقاحت گفت «عمده کار ما در پلدختر و دیگر مناطق سیل‌زده امنیتی است و ما با اعزام نیرو از استان‌های اطراف ایست بازرسی و گشت‌های ثابت و سیار راه‌اندازی کردیم»!

در دیگر کشورها در زمان سوانح طبیعی، وظیفه اصلی نیروهای انتظامی و مسلح، امداد‌رسانی مداوم به آسیب‌دیدگان است. در جمهوری اسلامی حتا در این موارد نیز، وظیفه اصلی آنها، چنانکه ایوب سلطانی می‌گوید «گسترش چتر امنیتی و برخورد قاطعانه با اخلالگران» است.

سردار حسین اشتری فرمانده نیروهای انتظامی نیز همچون جانشین خود، در بدو ورود به خرم‌آباد اعلام کرد برای «تقویت وضعیت امنیتی» به این شهر سفر کرده است. حسین اشتری در ادامه اعلام کرد «بیش از هزار نفر نیرو از یگان‌های ویژه به مناطق سیل‌زده اعزام شدند.» البته سخنگوی نیروهای انتظامی حرف‌های فرمانده خود را اصلاح کرد و افشا کرد که نیروهای ویژه اعزامی به مناطق سیل‌زده «چهارهزار نفر» هستند!

اینکه وظیفه این یگان‌های ویژه و دیگر نیروهای مسلح چیست را می‌توان در خوزستان مشاهده کرد. نیروهای سپاه به روی گروهی از کشاورزان روستای جلیزی که به هدایت مسیر سیلاب به سمت زین‌های زیر کشت‌شان اعتراض داشتند آتش گشودند. در این تیراندازی شماری از روستاییان زخمی شدند و یکی از آنها به نام عبود جلیزی، پدر ۶ فرزند خردسال و تنها نان‌آور خانواده، به دلیل شدت جراحات وارده در بیمارستان آپادانای شهر اهواز جان خود را از دست داد.

سرکوب فعالان محیط زیست و امدادگران مردم

دامنه خسارت و تخریب سیل اخیر در حالی به شدت گسترش یافته که برخلاف زلزله، سیل نه تنها قابل پیش‌بینی است بلکه با اقدامات لازم می‌توان قدرت ویرانگر آن را کاهش داد. هم بارندگی‌های شدید و احتمال وقوع سیل توسط سازمان هواشناسی جهانی و ناسا پیش‌بینی شده بود و حتی گفته می‌شود که به اطلاع مقامات جمهوری اسلامی نیز رسانده شده بود، و هم کارشناسان از مدت‌ها پیش وقوع فاجعه انسانی و اقتصادی را در صورت سرازیر شدن سیل در ایران پیش‌بینی کرده بودند. مسئولان جمهوری اسلامی نه تنها به این هشدارها توجهی نکردند و هیچ اقدامی برای پیشگیری از فاجعه‌ای که امروز با آن مواجه هستیم انجام ندادند، بلکه برخی از این هشداردهندگان را بازداشت و روانه زندان کردند. یوسف فرهادی بابادی، فعال محیط زیست و گرداننده کانال تلگرامی «صدای پای آب»، یکی از کسانی است که در پیامد همین هشدارها در بهمن ۹۷ در شهرکرد بازداشت شد. یوسف فرهادی بابادی قبل از آن نیز به دلیل مخالفت با انتقال آب کارون به زاینده‌‌رود، بازداشت شده و به قید وثیقه آزاد بود.

در همین زمینه، یکی از فعالان مدنی که برای امدادرسانی به استان گلستان سفر کرده به کیهان لندن می‌گوید: «تا کنون چندین بار مقامات امنیتی به ما هشدار داده‌اند که مناطق سیل‌زده را ترک کنیم وگرنه به محض اینکه شرایط اضطراری به پایان برسد، به اتهام اختلال در نظم عمومی و تبانی علیه امنیت کشور بازداشت خواهیم شد!» در جریان زلزله‌های سال‌های گذشته در آذربایجان و در غرب کشور هم شماری از جوانانی که برای امدادرسانی به این مناطق رفته بودند، بازداشت شدند. چند نفر از امدادگرانی که به آذربایجان رفته بودند، چون سعید شیرزاد، هنوز در زندان هستند.

کمک‌های مردمی تهدیدی برای نظام

در جریان سیل امسال هم بسیاری از کمک‌هایی که توسط مردم در دیگر استان‌ها جمع‌آوری شده بود در مسیر توسط نیروهای انتظامی توقیف و گفته می‌شود تحویل حلال احمر داده شده‌. البته در گذشته برخی از کمک‌های توقیف شده سر از بازار درآوردند. امدادگری که از تبریز به استان گلستان رفته است، به کیهان لندن می‌گوید: «نظام جمهوری اسلامی به دو دلیل با امدادرسانی مردمی مشکل دارد و تلاش می کند جلوی آن را بگیرد. اول اینکه هرچه مردم بیشتر تجهیز شوند و کمک‌های بیشتری جمع‌آوری و ارسال کنند، از سوی مقامات نه به عنوان نمادی از همبستگی ملی، بلکه نشانه‌ی بی‌عرضگی خودش در امدادرسانی تلقی می‌شود». دلیل دوم به گفته این فعال مدنی، « ترس از هرگونه تشکل است. کمک‌رسانی احتیاج به تشکل و کار گروهی و سازماندهی دارد و ایجاد همبستگی می‌کند. برای نظام هرگونه تشکل خودجوش و مردمی و هرگونه همبستگی یک تهدیدی امنیتی محسوب می‌شود و به همین خاطر چندین هزار نیروی سرکوب و چند صد نیروی امنیتی را به مناطق سیل‌زده اعزام کرده است.»

اینهمه در حالیست که در ایران در چهاردهه اخیر بیش از ۶۰۰ سد ساخته شده است. در جریان سیلاب اخیر بسیاری از این سدها چون سدهای کزنار، هاله، خان‌آباد، ایوشان و مروک نتوانستند حجم آب جمع شده را تحمل کنند و سرریز کردند. محسن فخرایی، یکی از باسابقه‌ترین زمین‌شناسان ایران که در گذشته در ساختن برخی از سدها نیز نقش داشته است، به کیهان لندن می‌گوید: «سد اگر با بررسی تمام جوانب و اتخاذ تدابیر درست ساخته نشده باشد، و دارای آبگیرهای مناسب و موازی رودخانه‌ها و سرشاخه‌ها نباشد، هنگام بارندگی‌ها و ریزش سنگین قادر به نگهداری حجم عظیم آب نیست. در چهار دهه گذشته در ایران تقریبا هیچ سدی با درنظر گرفتن این ویژ‌گی‌ها ساخته نشده و تنها یک مانع در مقابل آب هستند و کارکرد درستی ندارند.»

«نعمت» ویرانگر

آب‌هایی که در جریان این سیل پشت سدها جمع شده‌اند، به گفته برخی از کارشناسان، اگرچه وضعیت آب‌های سطحی را در یک‌ سال آینده بهبود خواهد بخشید، اما پایدار نخواهد بود و تاثیر چندانی در وضعیت آب‌های زیرزمینی نخواهد داشت. کاوه مدنی کارشناس مدیریت آب، معتقد است «سطح آب‌های زیرزمینی با سیلاب افزایش پیدا نمی‌کند و اصولا وضعیت آب‌های زیرزمینی که منبعی اساسی است به این راحتی بهبود پیدا نمی‌کند.» البته در جمهوری اسلامی برنامه‌ها همیشه بسیار کوتاه‌مدت هستند، و برای مسئولان بهبود وضعیت آب در یک سال آینده، در پی سیلاب اخیر، اگرچه میلیاردها تومان خسارت به کشاورزی، دامداری، و جان و مال مردم وارد آورده، ولی با اینهمه «نعمت» خوانده می‌شود! تنها در استان گلستان، که قطب تامین گندم، جو و دانه‌های روغنی کشور است، خسارتی که سیلاب اخیر وارد کرده است هزاران میلیارد تومان ارزیابی می‌شود. با همین کوته‌بینی، به عنوان مثال، مسئولان استان گلستان با وجود هشدارهای کارشناسان، با تخلیه آبی که در پشت سدهای وشمگیر، بوستان و گلستان جمع شده بود مخالفت کردند. آبهایی که با ادامه ریزش باران آق‌قلا و گمیشان را زیر آب بردند.

حالا که سیل در ۱۵ استان کشور شهرها و روستاهای بسیاری را در خود فرو برده است، مسئولان حکومتی گناه را به گردن یکدیگر می‌اندازند. حسن روحانی سپاه را مسئول می‌داند و نظامیان صحبت از ناکارآمدی دولت می‌کنند. علی خامنه‌ای هم مانند همیشه یکی به نعل و یکی میخ می‌کوبد تا خود را از هرگونه مسئولیتی مبرا کند: «موضوع مهمی وجود دارد که مسئله پیشگیری از ویرانی‌ها و خسارات است که باید از قبل پیش‌بینی می‌شد»! رهبر جمهوری اسلامی در ادامه می‌افزاید: «این حادثه باید درس عبرتی باشد تا در طرح‌های مختلف آینده، از جمله سدسازی، راه‌سازی، احداث راه‌آهن و عمران شهری، همه جوانب مختلف دیده و آینده‌نگری لازم و جامع انجام شود.»

یک کاربر در توئیتر در پاسخ به اظهارات آخر علی خامنه‌ای به درستی می‌نویسد: «نکته‌ای را که مطرح فرمودید به نام مهندسی معروف و در ۱۹۴ کشور از ۱۰۵ کشور رایج است، ولی اقتدار سپاه و ولایت اجازه استفاده از آن را در کشور ما نمی‌دهند!»

دروغ برای توجیه بی‌لیاقتی

اینک مردم سیل‌زده در شرایطی به حال خود رها شده‌اند که سازمان هواشناسی درباره ادامه‌ی بارندگی‌های شدید به ویژه در استان خوزستان هشدار داده است. کمک‌ها بسیار کم و با تأخیر به دست آسیب‌دیدگان می‌رسد و مدیریتی برای مقابله با بحران موجود در کار نیست. ولی گویا مسئولان جمهوری اسلامی مقصر نیستند و مانند همیشه گناه را باید به گردن آمریکا انداخت. این توجیه در روزهای اخیر بارها و بارها از سوی مسئولان کشوری و لشکری تکرار شده است، حتا درباره کمک‌های کشورهای دیگر دروغ گفته‌اند.

بهرام قاسمی سخنگوی وزارت خارجه ادعا می‌کند که آمریکا مانع کمک‌رسانی دیگر کشورها به ایران است. اگر سخنان مایک پمپئو وزیر خارجه آمریکا را که صحبت از آمادگی کشورش برای پیوستن به سازمان‌های امداد جهانی و رساندن کمک به سیل‌زدگان در ایران می‌کند، نادیده بگیریم، سخنگوی وزارت خارجه جمهوری اسلامی در مورد کمک‌هایی که مثلا صلیب سرخ آلمان روز پنجشنبه ۱۵ فروردین راهی ایران کرده است چه پاسخی دارد؟

همچنین سخنگوی صلیب سرخ آلمان اعلام کرده است که تحریم‌ها علیه جمهوری اسلامی شامل کمک‌های بشردوستانه نمی‌شود. اتحادیه اروپا نیز یک میلیون و ۲۰۰ هزار یورو کمک برای مقابله با شرایط اضطراری سیل خواهد فرستاد. صلیب سرخ ایتالیا نیز در روزهای آینده کمک‌های خود به سیل‌زدگان را با پرواز ویژه‌ای روانه ایران خواهد کرد.

احتمالا این فهرست بسیار طولانی‌تر خواهد شد در حالی که جمهوری اسلامی بجای تلاش برای ترمیم خرابی‌ها و رسیدگی به مردمانی که جسم و جان آنها در مبارزه برای حفظ هستی خود به شدت آسیب دیده، با گسیل مأموران سرکوبگر به مناطق سیل‌زده نگران طغیان و سیلاب خشم مردم است.
احمد رأفت

[کیهان لندن شماره ۲۰۵]