پس از چندین بار عقب افتادن آغاز به کار بازار متشکل ارزی، رئیس کل بانک مرکزی میگوید آمادگی کامل برای راهاندازی این بازار وجود ندارد. این در حالیست که تشکیل این بازار یکی از اقدامات بانک مرکزی برای سامان دادن به بازار ارز کشور بود.
عبدالناصر همتی رئیس کل بانک مرکزی اواخر سال گذشته خبر از تشکیل بازار متشکل ارزی خبر داد و گفت قرار است این بازار از ابتدای سال ۱۳۹۸ آغاز به کار کند. او در فروردینماه نیز گفت راهاندازی این بازار در آخرین جلسه شورای پول و اعتبار مورد بحث قرار گرفته است و اعضای هیئت مدیره این بازار نیز انتخاب شدهاند.
همتی نگفته بود که بازار متشکل ارزی قرار است دقیقا چه کاری انجام دهد و اعضای هیئت مدیره آن چه وظایفی بر عهده دارند و تنها گفت که برای انتقال معاملات غیرشفاف و خیابانی، یک مکانیزم شفاف و متشکل طراحی شده است.
همتی افزوده بود که «هدف ما ایجاد ثبات در بازار ارز است و معتقدیم که ثبات مهمتر از نرخ است، فعالان اقتصادی باید در شرایط ثبات بتوانند برنامهریزی کنند و اقتصاد نباید هر روز در نوسان باشد، بنابراین به دلیل حفظ ثبات اینها را میپذیریم و مدیریت میکنیم، اما مطمئن باشید که این نرخها ماندگار نخواهد بود.»
همتی تأکید کرده بود که بازار متشکل ارزی تا آخر فروردینماه آغاز به کار خواهد کرد. با این وجود این بازار نه تنها در فروردین راهاندازی نشد بلکه هر ماه آغاز فعالیت آن به ماه بعد موکول شد.
در آخرین مرحله قرار بود بازار متشکل ارزی هفته آینده به راه بیفتد و در ظاهر به نظر میرسید همه اقدامات لازم نیز برای آغاز فعالیت این بازار فراهم شده است.
محمود شکستهبند مدیرعامل بازار متشکل ارزی گفته بود «بیش از ۱۰۰ صراف حساب باز کردهاند و در حال تکمیل پرونده هستند و بازار متشکل ارزی هم با همین تعداد فعالیت را آغاز میکند، زیرا تکمیل پرونده هر صراف فرایندی زمانبر است. این بازار تا عید قربان با همین تعداد صراف شروع به کار خواهد کرد.»
حتی گفته شده بود که فعالیت بازار به صورت آزمایشی برای تعدادی از صرافها آغاز شده و از ۲۰ روز قبل خرید و فروش واقعی ارز از سوی ٣۵ صرافی انجام میشود.
در حالی که انتظار میرفت اینبار بنا به اعلام بانک مرکزی در روز عید قربان، دوشنبه ۲۱ مرداد ۱۳۹۸، بازار متشکل ارزی کار خود را پس از شش ماه وعده و وعید رئیس کل بانک مرکزی آغاز کند، دوباره خبر عقب افتادن فعالیت این بازار منتشر شد.
عبدالناصر همتی رئیس بانک مرکزی روز چهارشنبه ۱۶ امرداد ۱۳۹۸در جمع خبرنگاران گفت در اینباره گفت که آمادگی کامل برای راهاندازی بازار متشکل ارزی وجود ندارد، زیرا هنوز برخی بانکها نتوانستهاند نرمافزارهای ارتباطیشان را برقرار کنند، برخی صرافیها نیز آمادگی ندارند.
او افزوده است: «تا زمانی که اطمینان حاصل نشود، این بازار راهاندازی نخواهد شد و حداقل تا عید قربان راهاندازی نمیشود.»
بر اساس توضیحاتی که پیشتر از سوی عبدالناصر همتی و محمود شکستهبند داده شده، در ساز و کار در نظر گرفته شده برای بازار متشکل ارزی قرار است بانکها اسکناس ارز را از صرافیها دریافت کرده و در صورت اعلام نیاز آنها، اسکناس ارز در اختیار آنها قرار دهند. در این شیوه هر صراف موظف است یک حساب دلاری و یک حساب یورویی و یک حساب ریالی در بانک مورد نظرش افتتاح کند. صراف به دفتر بازار متشکل ارزی وکالت میدهد که از حسابهای او بهاندازه معامله ثبتشده در سامانه، برداشت و توسط بازار متشکل ارزی به حساب طرف دوم معامله واریز شود.
همچنین معاملاتی با عنوان حراج ارز نیز در بازار متشکل ارزی صورت میگیرد که به گفته محمود شکستهبند «حراج ناپیوسته ارز از ساعت نه تا ۱۰ صبح برگزار میشود و پس از آن نیز حراج پیوسته عملیاتی خواهد شد و در نهایت بازار در ساعت ۱۴ و ۳۰ دقیقه بسته میشود.»
یکی دیگر از اقدامات این بازار متشکل ارزی این است که مانند بسیاری از کشورها، دستگاههای خودپرداز اسکناس برای ارز راهاندازی شود.
با اینهمه به نظر میرسد نه تنها دولت توان سازماندهی این بازار را ندارد بلکه صرافها نیز که از تصمیمات و بخشنامههای نامتوازن دولت در بازار ارز خسته هستند از پیوستن به این بازار ستقبال نکردند.
دولت روحانی تنها در طی یک سال و نیم اخیر و در پی افزایش ناگهانی نرخ ارز در فروردین سال گذشته تصمیمات عجیبی در حوزه بازار ارز گرفت که برجستهترین آنها تعیین قیمت ۴۲۰۰ تومانی برای دلار بود؛ تصمیمی که کانال رانتی جدید باز کرد و بسیاری از «خودی»ها و «رانتخواران» پول زیادی از این بازار به جیب زدند اما ارز دولتی به تولیدکنندگان، واردکنندگان اصلی کالاهای اساسی و صنعتگران تعلق نگرفت. این موضوع موجب شد تعادل بازار داخلی به هم ریخته و قیمت کالاها بیشتر افزایش یابد.