«پروژه ققنوس ایران» به انگلیسی Phoenix Project of Iran به اختصار PPI نهادی است علمی که به ابتکار شاهزاده رضا پهلوی در سوم اسفند ۱۳۹۷ در واشنگتن بنیان گذاشته شد.
پیش از آنکه پروژه ققنوس ایران (Phoenix Project of Iran-PPI) در روز جمعه سوم اسفند ۱۳۹۷ برابر با ۲۲ فوریه ۲۰۱۹ در دانشگاه واشنگتن اعلام موجودیت کند، چندین سال تلاش برای پایه‌گذاری و اجرای چنین نهاد علمی صورت گرفته بود.
گام نخست: برپایی «انجمن ایران فردا»
اندیشه‌ی پروژه ققنوس ایران که مبتکر و بنیانگذار آن شاهزاده رضا پهلوی است، و تلاش برای برپایی یک نهاد علمی جهت یافتن پاسخ‌های کارشناسانه‌ی عملی به دشواری‌ها و مشکلات روزافزون ایران تحت حکومت جمهوری اسلامی، در یک نشست سیاسی شکل گرفت.
در اواخر تابستان سال ۲۰۰۷ میلادی (اواخر شهریور ۱۳۸۶ خورشیدی) شاهزاده رضا پهلوی در دیدار با اعضای یک گروه سیاسی به نام «جنبش نجات» که با هدف برنامه‌ریزی برای تدوین راهکاری جهت نجات ایران از چنگال رژیم مذهبی تشکیل شده بود، نظری را ابراز کرد که نخستین سنگ بنای تأسیس یک تشکیلات غیرسیاسی و صرفا علمی و پژوهشی را گذاشت.
رضا پهلوی گفت که برای یافتن راه‌های برطرف ساختن انبوه مشکلات ایران، اندیشکده‌ای لازم است که در آن استادان و کارشناسان رشته‌های مختلف برای مسائل و مشکلات عدیده‌ی ایران، راه حل‌های علمی ارائه دهند چرا که این کارشناسان مانند یک پزشک حاذق، می‌توانند برای مسائل گوناگون، راهکارهای مناسب پیدا کنند.
در آن نشست که جمعی از دانشگاهیان و آکادمیسین‌های ایرانی حضور داشتند، پروفسور نصرت واحدی فریدی از استادان بنام دانشگاه صنعتی آریامهر (که پس از انقلاب به نام مجید شریف واقفی مجاهدی که در سال ۱۳۵۴ در درگیری‌های درونی سازمان مجاهدین خلق ایران کشته شد، دانشگاه صنعتی شریف نام گرفت)، این ایده را برای دانشمندان و متخصصان و کارشناسان رشته‌های مختلف برتر و مهمتر از فعالیت سیاسی تشخیص داد و به ابتکار خود در پی برپایی تشکیلاتی جهت عملی کردن این پیشنهاد برآمد.
به این ترتیب «انجمن ایران فردا» (Iran Future Association- IFT) تشکیل شد وپس از چندی، نخستین کنفرانس غیرعمومی آن در یازدهم ژوییه ۲۰۰۸ میلادی (۲۱ تا ۲۳ تیرماه ۱۳۸۷ خورشیدی) به مدت سه روز، درتورنتو به همت و میزبانی دکتر کاوه راد از اعضای اولیه این انجمن برگزار شد. عنوان این کنفرانس «آینده ایران؛ به سوی ایران آزاد و دمکراتیک» بود.
هدف این نشست که رضا پهلوی نیز در آن حضور داشت، شناخت دیدگاه‌های کارشناسی شرکت‌کنندگان، در مورد مسائل مربوط به دوره « پساجمهوری اسلامی» در عرصه‌های کلیدی بود. ولی خود تشکیلات «انجمن ایران فردا» با دشواری‌های چندی روبرو بود که همواره مشکل بسیاری از سازمان‌های ایرانی خارج از کشور بوده است از جمله نداشتن منابع مالی سالم برای تامین هزینه‌های جاری، که این هزینه‌ها شامل هیچگونه پرداخت مالی به پژوهشگران این سازمان نمی‌شد، چرا که جملگی اعضا داوطلبانه در آن فعالیت می‌کردند. بدون منابع مالی و همچنین به دلیل پراکنده بودن همراهان «انجمن ایران فردا» در سراسر جهان، در شرایطی که امکان ارتباطات مانند امروز از طریق تکنولوژی‌های جدید ممکن نبود، آن ایده‌ی علمی در نطفه باقی ماند.
نام شرکت‌کنندگان در کنفرانس «انجمن ایران فردا» (Iran Future Association- IFT) به ترتیب حروف الفبا از این قرار است: صمد اسدپور، مهشید اسدی، سیروس اسدی، آرماند اشرف زاده، خلیل انداچه، فائق جدلی، کاوه راد، فوژان زینی، نادر صدیقی، مهندس مسعود عزیزی، فرهاد قابوسی، خسروی کردستانی، منصور کشفی، کیومرث نعیمی، علی نیری، نصرت واحدی فریدی.
گام دوم: تشکیل «گروه اندیشمندان ایران»
در مارس ۲۰۱۸ میلادی (۱۳۹۶ خورشیدی) دومین اقدام برای برپایی یک اندیشکده ایرانی در خارج از ایران با نام «گروه اندیشمندان ایران» صورت گرفت و این بار نیز پروفسور نصرت واحدی فریدی با اعضای جدید، آنها را به دومین گردهمایی در واشنگتن با عنوان «استراتژی رشد و توسعه برای آینده ایران» دعوت کرد.
در این نشست نیز شاهزاده رضا پهلوی شرکت داشت و ایده‌های تازه‌ای برای بررسی و پژوهش و ارائه‌ی راهکارهای عملی جهت حل مشکلات ایران و ایرانیان که هر روز بر آنها افزوده نیز می‌شد مطرح گشت. ولی باز هم با دشواری‌های گذشته مانند منابع مالی سالم و محدودیت سفر اعضا از جمله سفر خود پروفسور نصرت واحدی فریدی که ساکن آلمان است به آمریکا همراه شد و پیشبرد سازماندهی این گروه نیز متوقف ماند.
در کنفرانس واشنگتن که زیر عنوان «استراتژی رشد و توسعه برای آینده ایران» برگزار شد این افراد (قید نام به ترتیب حروف الفبا) شرکت داشتند: سیروس اسدی، مهشید اسدی، آرماند اشرف زاده، خلیل انداچه، فائق جدلی، فرید خاوری، کاوه راد، نادر صدیقی، مسعود عزیزی، قدرت‌الله عظیما، محسن فخرائی، فرداد فروزان، منصور کشفی، اللهیار کنگرلو، داریوش ملک‌نیازی، سام میریان، کیومرث نعیمی، حمید نورانی، نصرت واحدی فریدی.
گام سوم: «پروژه ققنوس ایران»
این‌بار شاهزاده رضا پهلوی با توجه به محدودیت‌های بازدارنده، مانند سفر و مشکل ویزا، دکتر الهیار کنگرلو، یکی از اعضای «گروه اندیشمندان ایران» را مامور تدارکات سازمانی با نام «ققنوس» کرد تا در چارچوب قوانین مربوط به فعالیت نهادهای غیرانتفاعی در آمریکا در شهر واشنگتن به ثبت برسد و بتواند کارشناسان و پژوهشگران ایرانی را از سراسر جهان، از جمله ایران، با توجه به امکانات ارتباطی امروز، در خود گرد آورد.
به این ترتیب «ققنوس» به پشتوانه‌ی بیش از ده سال تلاش و هماهنگی‌های مداومی که در سال ۲۰۱۸ صورت گرفت، در ۲۲ فوریه سال ۲۰۱۹ میلادی (سوم اسفند ۱۳۹۷ خورشیدی) طی یک کنفرانس مطبوعاتی با حضور شاهزاده رضا پهلوی در دانشگاه جرج واشنگتن اعلام موجودیت کرد. این پروژه با شعار «توانا بود هر که دانا بود» هدف خود را تلاش مداوم برای پیوند علم با سیاست و جامعه اعلام کرد.
نام شرکت‌کنندگان در کنفرانس مطبوعاتی اعلام موجودیت «پروژه ققنوس ایران» به ترتیب حروف الفبا از این قرار است: آرماند اشرف زاده، مراد اقبال، شیما بزرگی، فرخ زندی، مسعود عزیزی، فرداد فروزان، هیوا فیضی، اللهیار کنگرلو.
نام نخستین مشارکت‌کنندگان پروژه ققنوس ایران مطابق آنچه در وبسایت آن اعلام شده به ترتیب حروف الفبا از این قرار است: آرماند اشرف‌زاده، مراد اقبال، شیما بزرگی، نامدار بقایی یزدی، کاوه راد، فرخ زندی، دینا زیاری، مرداویج زیاری، مسعود عزیزی، فرداد فروزان، نوح فرهادی، هیوا فیضی، اللهیار کنگرلو، سیاوش مشفق همدانی، عطا هودشتیان.
هدف اصلی این نهاد علمی، ویژگی آغازین آن یعنی تحقیقات و پژوهش درباره دشواری‌های حاکم برسیستم‌های اجتماعی، اقتصادی، صنعتی، کشاورزی، زیست محیطی و منابع طبیعی، انرژی و به ویژه آموزشی و یافتن راهکارهای علمی و عملی برای کاهش و حل آنها اعلام شده است.
نخستین کنفرانس علمی ققنوس در تورنتو
پروژه ققنوس ایران نخستین کنفرانس علمی خود را حدود چهار ماه پس از اعلام موجودیت طی سه روز از ۳۱ ماه مه تا ۲ ژوئن ۲۰۱۹ در شهر تورنتو در کانادا برگزار کرد و طی آن، علاوه بر بررسی مسائل مبرم اقتصادی و اجتماعی و محیط زیستی ایران، برای نخستین بار، نتایج دو نظرسنجی مستقل از ایرانیان درباره دو موضوع مبرم کشور ارائه شد. داده‌های اطلاعاتی این نظرسنجی‌ها نکات مهمی مبتنی بر پژوهش تجربی در اختیار همگان قرار داد. این نظرسنجی‌ها درباره سیل خانمان‌برانداز اواخر اسفند ۹۷ و اوایل فروردین ۹۸ و همچنین نافرمانی مدنی بودند.
پس از آن ققنوس نظرسنجی «ردیتوس» یا «بازگشت» را در رابطه با تمایلات و امکانات ایرانیان خارج از کشور برگزار کرد. اگرچه نتایج آماری و ارقام این نظرسنجی‌ها از طریق شبکه‌های اجتماعی ققنوس منتشر شده اما بررسی‌های تحلیلی آنها هنوز تا زمان تنظیم این پیشینه منتشر نشده است.
امروز: ققنوس ۲٫۰
پروژه ققنوس ایران در سپتامبر ۲۰۱۹ (شهریور ۱۳۹۸) اعلام کرد که در حال بازسازی دمکراتیک ساختار خود است تا استراتژی نوین این پروژه علمی را تحت عنوان ققنوس ۲٫۰ اعلام کند.
هم‌میهنان گرامی، پروژه ققنوس ایران در حال کار بر روی ساختار،برنامه‌ریزی و شبکه‌ی علمی خود است.به همین دلیل دومین کنفرانس علمی که قرار بود ۸تا۱۰نوامبر ٢٠١٩در لس‌آنجلس برگزار شود، در فرصت دیگری انجام خواهد شد.ققنوس به زودی تواناتر از پیش به سوی شما پر خواهدکشید.#پروژه_ققنوس_ایران pic.twitter.com/XguGKrBitr
— Phoenix Project of Iran پروژه ققنوس ایران (@PhoenixprjIran) September 16, 2019
در همین رابطه در روز ۱۲ اکتبر ۲۰۱۹ برابر با ۲۰ مهر ۱۳۹۸ با نفی تفکر کهنه‌ی مبتنی بر سلسله‌‌مراتب و از بالا به پایین مانند احزاب سنّتی و ایجاد تغییرات دمکراتیک در ساختار خود، بجای ۴ عضو، ۹ تن را به عنوان هیئت مدیره و از میان آنها ۴ تن را به عنوان کمیته اجرایی با اکثریت آرا انتخاب کرد و دکتر کاوه راد را به عنوان مدیر دوره‌ای ققنوس جهت هماهنگی امور برگزید.
*این پیشنیه‌ی کوتاه در دست تکمیل است.
کاش این پیشینه کوتاه ؟! قبلا به اطلاع عمومى رسیده بود تا
از شایعات و حرفهـاى بى پایه جلوگیرى شود ( شاهـزاده قبلا در بعضى از گفته هـاى خود از تلاش خود سخن گفته بود ولى مثل هـمیشه کوتاه و نامشخص )