آمارهای ارائه شده از سوی گمرک ایران در رابطه با قاچاق کالا با آنچه برآورد کارشناسان است تفاوت بسیاری زیادی دارد.
کارشناسان میزان قاچاق کالا در ایران را رقمی معادل ۶۰۰هزار میلیارد تومان برآورد می‌کنند اما گمرک مدعیست میزان قاچاق در کشور ۱۳۸هزار میلیارد تومان است. نکته قابل توجه آنکه با وجود این ارقام، در نهایت تنها ۱۷ هزار میلیارد تومان از قاچاق کشف می‌شود!
باسر رایگانی سخنگوی سازمان تعزیرات هفته گذشته از افزایش ۲۸ درصدی قاچاق طی یک سال گذشته خبر داد و گفت: «کل پرونده‌ها در ۷ ماهه نخست سال ۹۸ نسبت به بازه مشابه سال گذشته ۱۴ درصد رشد داشته است که این رقم در بحث قاچاق رشد ۲۸ درصدی داشته است.»
ابراهیم رئیسی رئیس قوه قضاییه نیز در دستور ویژه‌ای به ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز خواستار ایجاد امنیت برای فعالان اقتصادی و برخورد قاطع با قاچاقچیان کالا در گمرکات کشور شد. رئیسی همچنین خواستار تعیین تکلیف سریع و دقیق پرونده‌های مهم در رابطه با قاچاق کالا شد. وی در سفری که مهرماه به استان هرمزگان داشت موضوع «ناامن شدن دریا» برای قاچاقچیان را مطرح کرد.
کمی پیشتر و در ابتدای امرداد امسال نیز حسن روحانی در جلسه ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالا و ارز گفته بود تلاش مضاعف در مسیر مبارزه با قاچاق کالا و ارز در کشور ضروری و بسیار با اهمیت است، مبارزه با قاچاق باید به صورت سیستمی از مبداء تا مقصد باشد.
حسن روحانی در همین جلسه افزوده بود: «امروز ابزار فنی لازم برای نظارت و کنترل در همه زمینه ها وجود دارد، البته ممکن است هنوز برخی نواقص و یا ناهماهنگی ها در این زمینه وجود داشته باشد که برای رفع آنها باید تلاش شود.»
با این همه به نظر می‌رسد سخنان روحانی و رئیسی و خط و نشان کشیدن‌ها تنها در حد شعارها و خط و نشان کشیدن‌هایی با کاربرد تبلیغات رسانه‌ای است و قاچاقچیان به راحتی به کار خود مشغولند!
روند قاچاق کالا زیر سایه جمهوری اسلامی آنقدر آسان شده که به گفته هادی سلیمی‌زاده «اگر قاچاقچی زرنگ باشد حتی می‌تواند برای واردات کالایش ارز ۴۲۰۰ تومانی بگیرد و در بندر تقریباً کسی نمی‌پرسد که این کالا چیست.»
هادی سلیمی‌زاده گفته است که چند شب پیش در برنامه پایش صداوسیمای جمهوری اسلامی شرکت کرده و توضیح داده است: «هنگام ثبت سفارش اولین جایی است که کالا اظهار می‌شود. هنگام اظهار شما می‌توانید بگویید که کالا یخچال است که در آن صورت ۶۴ درصد تعرفه دارد و می‌توان گفت قطعات یخچال است که در آن صورت ۷ درصد تعرفه را خواهید پرداخت، در این خصوص می‌توان گفت که با یک اظهار ساده ۵۴ درصد تعرفه پرداخت نمی‌شود!»
این کارشناس اقتصادی افزوده است: «برگه ثبت سفارش به ارزیاب داده می‌شود، اما باز هم به‌دلیل کار زیاد ارزیاب‌ها به‌احتمال ۹۰ درصد کالا تأیید می‌شود. نحوه ارزیابی نیز کاملاً سلیقه‌ای است. هنگام ارزیابی باید خود مالک حضور داشته باشد. کانتینر نیز به این صورت بازدید می‌شود که فقط چند لایه اول اجناس بازدید می‌شود و همه کانتینر را نمی‌توان بازدید کرد.»
سلیمی‌زاده ادامه داد: «در صورتی که ارزیاب متوجه شود کالا نادرست اظهار شده است نیز مشکلی جدی برای واردکننده ایجاد نمی‌شود. هنگام خروج کالا از گمرک، کانتینر‌ها از دستگاه ایکس‌ری عبور می‌کند، که از این محل نیز کانتینر به‌علت شلوغی گمرک راحت رد می‌شود، بنابراین کالای نادرست اظهارشده به‌صورت قاچاق وارد کشور می‌گردد.»
این کارشناس اقتصادی با تأکید بر اینکه «مبارزه با قاچاق شوخی است و همه می‌توانند قاچاق کنند» گفته است که «راه دوم قاچاق کردن، این است که با هماهنگی یک طرف خارجی فاکتور صادر می‌شود و این کالا برای کشوری ثالث است، به این صورت که کانتینر فقط از کشور رد می‌شود و به کشور ثالث می‌رسد. کانتینر در گمرک پلمب می‌شود. اما پس از ورود کانتینر به کشور با باز کردن پیچ‌های زیر کانتینر می‌توان کالای درون آن را با یک کالای جدید جایگزین کرد و پس از آن کالای قاچاق در کشور توزیع می‌شود.»
