اعتراضات سراسری در آبانماه با سرکوب شدید نیروهای یگان ضد شورش و انتظامی و امنیتی روبرو شد اما این سرکوب در برخی مناطق فاجعهای انسانی را رقم زد. شهرستان ماهشهر در جنوب استان خوزستان از جمله این مناطق است که در آن دهها نفر توسط نیروهای نظامی جمهوری اسلامی کشته و صدها تن زخمی و بازداشت شدند.
محمد جواد کولیوند، نماینده کرج، فردیس، اشتهارد و آسارا در مجلس شورای اسلامی گفته است که در روز اول اعتراضات سراسری ماه گذشته یعنی در روز ۲۴ آبانماه در ۷۱۹ نقطه از کشور تظاهرات برگزار شده است.
این اعتراضات اما از همان ساعات نخستین در همه شهرها با سرکوب شدید نیروهای امنیتی و انتظامی و یگان ضدشورش همراه بود. در این میان چند منطقه از جمله محلههای مختلف کرج و شهریار، کرمانشاه، کرمان، شیراز، یزدانشهر از توابع شهرستان نجفآباد در استان اصفهان و شهرستان بهبهان در استان خوزستان شاهد اعمال خشونت بیشتر از سوی نیروهای امنیتی و انتظامی بود.
در اکثر مناطق تهران و شهرهای دیگر سرکوب اعتراضات با باتوم و گاز اشکآور آغاز شد و سپس به شلیک مستقیم به معترضان ادامه پیدا کرد. هرچند هنوز آمار دقیقی از تعداد جانباختگان، زخمیها و بازداشتشدگان این اعتراضات در دست نیست اما برخی گزارشهای غیررسمی از کشته شدن دستکم ۳۰۰ نفر، مجروح شدن دستکم ۲۰۰۰ نفر و بازداشت دستکم ۷۰۰۰ نفر خبر میدهند.
سرکوب معترضان به حدی شدید و بدون هیچ ملاحظهای صورت گرفت که در میان کشتهشدگان چند دانشآموز زیر ۱۸ سال نیز شناسایی شدهاند.
با اینهمه، یکی از مناطقی که وضعیت فجیعی را شاهد بود شهرستان ماهشهر در جنوب استان خوزستان و ۹۰ کیلومتری اهواز است. جمعیت شهرستان ماهشهر بیش از ۱۶۰ هزار نفر شامل عرب، فارس، بختیاری و تعدادی مهاجر است که در پتروشیمی این شهر شاغل هستند.
ماهشهر در جریان اعتراضات سراسری بیش از ۷۲ ساعت شرایط کاملاً جنگی را شاهد بود و نیروهای یگان ویژه و سپاه ضمن سرکوب معترضان با بومیان مسلح نیز درگیر و شرایط شهر به حالت جنگی درآمد و دهها نفر به دست نیروهای یگان ویژه و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی جان باختند.
این ویدئو نخستین ساعات شکلگیری اعتراضات در ماهشهر را مانند دیگر شهرهای کشور در صبح جمعه ۲۴ آبان نشان میدهد:
بر اساس گزارشهای رسیده به کیهان لندن، مردم در شهرستان ماهشهر مانند مردم همه شهرهای دیگر ایران از صبح روز جمعه ۲۴ آبان در اعتراض به سهمیهبندی و گران شدن بنزین به خیابان آمدند و به سر دادن شعار مشغول شدند.
منابع خبری به کیهان لندن گفتهاند در ساعت اولیه جمعیتی بین ۵۰۰ تا ۷۰۰ نفر به اعتراضات مردمی پیوست. نیروی انتظامی در ابتدا تلاش کرد طی گفتگو با معترضان آنها را از تجمع و سر دادن شعار باز دارد و سپس اقدام به فیلمبرداری و عکسبرداری از معترضان کرد تا آنها را بترساند. پس از ساعاتی اما اعتراضات در همان روز نخست به نبردی خونین میان معترضان عادی و معترضان مسلح و یگان ضد شورش تبدیل شد و تا سه روز ادامه داشت.
بر اساس ویدئوها و گزارشهای منتشر شده مردم معترض جاده منتهی به پتروشیمی و حوالی شهرک طالقانی و چمران را مانند بسیاری از جادههای دیگر کشور بسته بودند اما سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و نیروهای ضد شورش و یگان ویژه از روز ۲۵ تا ۲۸ آبانماه تانک و رگبار به این جاده آورده و با هلیکوپتر معترضان را هدف قرار دادند و کشتاری بیسابقه راه انداختند. در این میان نه تنها معترضان مسلح که جاده را بسته بودند بلکه تعداد زیادی از مردم عادی نیز در سرکوب شدید نیروهای نظامی جان باخته یا مجروح شدند.
به رگبار بستن معترضان توسط سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در ماهشهر:
گفتنی است برخی عربهای خوزستان بطور سنتی مسلح هستند و در مجالس عروسی و عزا تیراندازی هوایی جزیی از آیینهای آنهاست. اکنون یک روایت دیگر اینست که پس از اینکه نیروهای نظامی جمهوری اسلامی تیراندازی به معترضان را آغاز کردند، مردم مسلح در دفاع از خود دست به اسلحه بردند. همچنین گفته میشود معترضان زمانی به درون نیزارها پناه بردند که نیروهای سرکوبگر آنها را هدف شلیکهای مداوم قرار دادند. همچنین برخی گزارشهای دیگر، نیروهای مسلح درگیر با نیروهای سپاه و یگان ضد شورش را اعضای گروههای تجزیهطلب میخوانند که حتی پرچم گروه مسلح «الاحوازیه» را نیز با خود به همراه داشتند.
قطع شدن اینترنت در ایران و سکوت رسانههای داخلی درباره آنچه در ماهشهر اتفاق افتاد، موجب شد اخبار این فاجعه دیرتر به دست رسانهها در خارج از کشور برسد و همچنان نیز برخی ابعاد آن نامشخص است. به ویژه آنکه سرکوب بیسابقه مردم در ماهشهر و بازداشت گستردهای که همچنان ادامه دارد موجب وحشت عمومی در این شهر شده و خانوادههای جانباختگان، بازداشت شدگان، زخمیها زیر فشار شدید امنیتی برای انجام ندادن مصاحبه با رسانهها و عدم اطلاعرسانی هستند.
یک شاهد عینی درگیریهای خونین روز ۲۷ آبان در ماهشهر به شبکه بیبیسی فارسی گفته است: «ساعت نه و نیم صبح روز دوشنبه ۲۷ آبان ماموران امنیتی در میدانی که معترضان بسته بودند پیاده شدند. در نزدیکی این میدان جایی است به نام نیزار و به گفته این شاهد عینی از سمت نیزار به یکی از ماموران امنیتی سپاه شلیک میشود و بعد نیروهای امنیتی معترضان را به گلوله میبندند. این شاهد عینی گفت معترضانی که راه را بسته بودند مسلح نبودند و به سمت نیزار فرار کردند ولی ماموران امنیتی به آنها هم شلیک کردند. به گفته شاهدان عینی نزدیک به ۲۰ نفر در نیزار کشته شدند.»
یکی از اهالی ماهشهر در گفتگو با کیهان لندن گفته است درگیری چند روزه میان نیروهای یگان ویژه و سپاه با افراد مسلح، فرصت گسترش اعتراضات در ماهشهر را از مردم عادی گرفت و در نهایت به نفع نظام برای سرکوب اعتراضات تمام شد. او میافزاید اگر گروههای تجزیهطلب وارد میدان نمیشدند نیروهای نظامی و انتظامی نمیتوانستند با دوشکا به معترضان حمله کنند.
این شهروند ماهشهری میگوید شهر سه روز زیر ضرب گلوله و رگبار و خشونت طرفین بود و شرایط جنگی در شهر حاکم شده بود بطوری که حتی نانواییها نان پخت نمیکردند و بسیاری از مردم طی این مدت از ترس جانشان از خانه خارج نمیشدند. او میگوید با گذشت دو هفته از آن روزها، شهر همچنان شرایط عادی ندارد و مأموران انتظامی، ضد شورش و نیروهای زیاد لباسشخصی در سطح شهر حضور دارند.
مقامات جمهوری اسلامی پس از چندین روز سکوت مقابل انتشار این خبرها در نهایت پس از انتشار نخستین ویدئوها که نشان از هدف قرار گرفتن مردم توسط نیروهای نظامی با دوشکا داشت درباره وقایع ماهشهر واکنش نشان دادند و گفتند تیراندازی افراد مسلح موجب دخالت نیروهای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی شده است. محسن بیرانوند فرماندار ماهشهر در گفتگو با صداوسیمای جمهوری اسلامی مدعی شد که «اگر ورود نیروهای نظامی و انتظامی نبود زندگی مردم به خطر میافتاد.»
البته محسن ایرانوند و دیگر مقامات جمهوری اسلامی توضیح نمیدهند که در دیگر شهرهای ایران که حتی کودکان به ضرب گلوله نیروهای تحت فرمان نظام کشته و زخمی شدند هم آیا گروههای تجزیهطلب و افراد مسلح وارد میدان شده بودند؟!
روزنامه نیویورک تایمز نیز در گزارشی که روز یکشنبه ۱۰ آبان منتشر شد نوشته است کشتار در این شهر پس از آنکه تظاهرکنندگان کنترل شهر و مسیر منتهی به تأسیسات پتروشیمی ماهشهر را در دست گرفتند آغاز شد.
این گزارش به نقل از ساکنان محلی نوشته است سپاه پاسداران در یکی از تقاطعهای ماهشهر بلافاصله و بدون هشدار به روی تظاهرکنندگان آتش گشود و شماری از آنان را در دم به قتل رساند. در پی این اقدام تعداد قابل توجهی از تظاهرکنندگان به یکی از نیزارهای اطراف پناه بردند. به نوشتهی نیویورک تایمز نیروهای سپاه پاسداران سپس تظاهرکنندگان را به رگبار بستند و بین ۴٠ تا ۱۰۰ تن از آنان را به قتل رساندند.
نیویورک تایمز به نقل از یک پرستار بیمارستان ماهشهر نیز افزوده است که غالب مجروحان منتقل شده به بیمارستان ماهشهر از ناحیه سر و سینه هدف گلوله قرار گرفته بودند.
یکی از تظاهرکنندگان که دو تن از اقوام خود را در این کشتار از دست داده، به نیویورک تایمز گفته است که مسئولان پنج روز پس از این قتل عام، پیکر قربانیان را به خانوادههایشان تحویل دادند مشروط به اینکه خانوادهها از برگزاری مراسم عزاداری و انجام مصاحبه با رسانهها خودداری کنند.
این خبرها در حالی منتشر شده که همچنان شوک و وحشت بر ساکنان ماهشهر سایه افکنده و از آنجا که همچنان موج بازداشت معترضان ادامه دارد بسیاری به خاطر اطلاعرسانی نیز هراس دارند. در نتیجه آمار دقیق کشتهشدگان، مجروحان و بازداشتشدگان مشخص نیست.