در آخرین روزهای اسفند ۹۸ و به دلیل آثار منفی اقتصادی ناشی از شیوع گسترده کُرونا بر واحدهای مختلف تولید، صنعتی و خدماتی ۵۰ درصد کارگران فصلی و خدماتی استان‌های پرخطر، اخراج و بیکار شدند.
بیش از ۹۵ درصد کارگران شاغل کشور، فاقد امنیت شغلی هستند و هر روز در ترس از اخراج به سر می‌برند، حجمِ این «عدم امنیت شغلی» با شیوع کُرونا و رکود و تعطیلی گسترده پیامدِ آن، به شدت افزایش یافت.
خبرگزاری ایلنا گزارش داده که پس از شیوع کُرونا در ایران و از ابتدا تا انتهای اسفندماه ۹۸، ۵۰ درصد کارگران فصلی و خدماتی استان‌های پرخطر، اخراج و بیکار شدند.
بر اساس این گزارش کارگرانی که در اسفندماه برای نظافت خانه‌ها، منازل و مجتمع‌ها فعال هستند از جمله کارگرانی هستند که با شیوع کُرونا بیکار شدند. در این گزارش تأکید شده که اوج درآمدزایی این کارگران دقیقاً در همین فصل است و امسال کار این کارگران دچار رکود شد و تقاضا برای کارهای خدماتی بسیار کاهش یافت. قابل توجه اینکه بخش زیادی از این کارگران، از بیمه تامین اجتماعی نیز بی‌بهره هستند و وقتی بیکاریِ ناگزیر از راه می‌رسد، نه تأمینی دارند و نه حداقل دستمزدی که بتوانند تا فروکش کردن بحران با آن سر کنند.
دسته دیگر کارگران خدماتی رستوران‌ها، کافی‌شاپ‌ها، مراکز تفریحی، هتل‌ها و مراکز اقامتی هستند که با کاهش تعداد مشتریان یا حتی تعطیلی موقتِ مجتمع‌ها، شب عید کارشان را از دست داده‌اند؛ وضعیت حجم عظیمی از این کارگران نیز بی‌ثبات است و در حالت عادی نیز قراردادهای یک ماهه یا نهایتاً سه ماهه دارند؛ به این ترتیب در موقع بحران و تعطیلی و مرخصیِ بدون حقوق، ترس فردا را هم دارند؛ فردایی که بحران فروکش می‌کند اما ممکن است دیگر خبری از «کار» نباشد.
و دسته دیگر نیز کارگران ساختمانی هستند که بیش از ۵۰ درصد آنها فصلی هستند و با رکود ناخواسته بخش ساختمان در زمستان سال گذشته، به مدت نامعلومی بیکار شدند. نکته مهم اینست که این کارگران بیمه ندارند و حتی اگر توانسته باشند بیمه شوند، بیمه آنها مشمول دوران بیکاری نمی‌شود و درواقع حقوق بیکاری نمی‌گیرند.
اکبر شوکت رئیس کانون انجمن‌های صنفی کارگران ساختمانی استان قم و عضو هیئت مدیره کانون عالی انجمن‌های صنفی کارگری سراسر کشور هفته گذشته با اشاره به بیکاری گسترده کارگران در این استان به عنوان یکی از استان‌های پرخطر در بیماری کُرونا گفته که «متاسفانه در روزهای اخیر، کارگران بسیاری به دفاتر انجمن‌های صنفی در استان قم مراجعه و از بیکاری ناخواسته انتقاد می‌کنند.»
اکبر شوکت افزوده که «بر اساس این مشاهدات می‌توان گفت، بیش از ۵۰ تا ۶۰ درصد کارگران ساختمانی استان قم به دلیل شیوع ویروس کُرونا بیکار شده‌اند و این بیکاری ناخواسته بوده است. کارفرما به این کارگران گفته است کار تعطیل است و فعلا بفرمایید! لاجرم برای این کارگران در شب عید، دستمزد و حقوقی در کار نیست!»
این فعال کارگری تأکید می‌کند کارگران ساختمانی از اقشار فرودست جامعه هستند و واقعاً شب عید با مشکلات زیادی روبرو هستند.
با این همه کارگران شاغل که شغل خود را از دست نداده‌اند هم به دلیل عدم تعطیلی اجباری واحدهای تولیدی و صنعتی، زیر فشار و اضطراب ابتلا به ویروس کُرونا بسر می‌برند.
میکائیل صدیقی از فعالان کارگری استان کردستان معتقد است توصیه «در خانه بمانید» برای بخش عظیمی از جامعه کارگری کشور، قابل اجرا نیست: «درخواست دولت و مراکز درمانی کشور از مردم و کارگران جهت عدم حضور در اماکن عمومی در حالی صورت می‌گیرد که بیکاری، فقر، عدم پوشش بیمه بیکاری و نبود خدمات درمانی و پزشکی مناسب، تأثیر فاجعه‌باری بر زندگی کارگران دارد.»
این فعال کارگری گفته که «دولت از مردم از جمله کارگران می‌خواهد که در خانه بمانیم تا بتواند زودتر این بیماری را که شاید پیش از اینها با اتخاذ تدابیر درست، مهار شدنی بود، مهار کند ولی آیا خدماتی از قبیل دستمزد، بیمه بیکاری و وسایل بهداشتی به کارگران و اقشار کم درآمد داده‌اند؟! آیا اصلاً تصمیمی در این خصوص گرفته‌اند؟! مگر نمی‌دانند که کارگران تنها با فروش نیروی کار خود، می‌توانند نانی بر سر سفره‌های خود ببرند؟! مگر نمی‌دانند برای یک کارگر یا استادکار ساختمانی، از دست دادن یک روز کاری می‌تواند از لحاظ اقتصادی فاجعه‌بار باشد؟!»
صدیقی افزوده که «وظیفه دولت در این شرایط، حمایت کامل از کارگران و قشر ضعیف جامعه و دادن بسته‌های حمایت خوراکی، درمانی و نقدی در ازای روزهای تعطیلی کار است» و می‌افزاید: «دولت تنها با حمایت از کارگران و اقشار ضعیف می‌تواند شرایط روحی مناسب برای آنها فراهم کند تا دور از استرس و ناراحتی‌های روحی بتوانند کنار خانواده‌هایشان بمانند.»
صدیقی با بیان اینکه «کرونا هم طبقاتی است»، ادامه می‌دهد: «دولت باید به وظایف قانونی خود عمل کند؛ به نظر می‌رسد ما کارگران مجبور هستیم هم سر کار برویم و هم با پول ناچیزی که درمی‌آوریم، از جسم و جان خود حفاظت کنیم؛ البته اگر کاری باشد ولی برای از ما بهتران، هم تمهیدات بهداشتی هست و هم تعطیلی!»
بیکاری و ناامنی شغلی برای کارگران در روند شیوع کُرونا نه تنها برای ایران بلکه شامل همه کشورهای درگیر با این ویروس است. در همین رابطه شورای جهانی اتحادیه‌های کارگری هفته گذشته در یک بیانیه مشترک خواهان اقدامات فوری از سوی دولت‌ها و کارفرمایان برای حمایت از کارگران در بحران اقتصادی ناشی از اپیدمی ویروس کرونا شد.
در این بیانیه بطور خاص بر لزوم حمایت از تمامی کارگران، اعم از رسمی و غیررسمی، و به ویژه کارگران مهاجر، نیمه‌وقت و مشاغل غیررسمی تاکید شده است.
به گفته این اتحادیه، کارگران و صاحبان مشاغل خُرد اولین کسانی هستند که از اثرات و مخاطرات ناشی از ویروس کرونا ضربه خواهند دید و به همین دلیل اقدامات دولت و کارفرمایان برای حمایت از آنها ضروری است. در غیر این صورت نتایج و تاثیرات بحران ناشی از این اپیدمی مابه‌‌ازای فاجعه‌باری در سراسر جهان خواهد داشت.
«افزایش مرخصی‌های استعلاجی»، «ارائه بسته‌های حمایتی به کارگران از سوی کارفرمایان» و «ارائه بسته‌های تشویقی با بودجه دولتی به کارفرمایان و صاحبان مشاغل» از جمله راهکارهای پیشنهادی شورای جهانی اتحادیه‌های کارگری برای کاهش زیان‌های معیشتی کارگران در طول بحران کُرونا در کشورهای مختلف است.
