مسعود مهرابی مدیر مسئول مجله تخصصی «فیلم»، نویسنده، کاریکاتوریست و تاریخنگار سینما در ۶۶ سالگی بر اثر سکته قلبی درگذشت. مهرابی بنیانگذار مجله «فیلم» در دهه تاریک ۶۰ به عنوان تنها مجله سینمایی و فرهنگی پس از انقلاب و تنها نشریه مؤثر و جریانساز در آن دوره بود.
مسعود مهرابی کاریکاتوریست، نویسنده، تاریخنگار سینما و مدیرمسئول مجله تخصصی «فیلم» در سن ۶۶ سالگی بر اثر سکته قلبی صبح روز دوشنبه ۱۰ شهریورماه در تهران درگذشت.
مهرابی از پیشکسوتان نوشتار سینمایی پس از انقلاب به شمار میرود که اگرچه شهرت خود را در سنین جوانی با کاریکاتورها و طرحهایش و برگزاری نمایشگاه در معروفترین تالارهای ایران پیش از انقلاب به دست آورده بود اما با بنیان نهادن مجله سینمایی «فیلم» (با نام نخست «سینما در ویدئو») در سال ۱۳۶۱ فصل تازهای در فعالیتهای فرهنگی خود و همچنین آشنایی نسلهای جدید با سینما باز کرد.
مجله «فیلم» در زمانی که هیچ نشریهی جذابی خارج از چارچوب تنگ نظام تازه به قدرت رسیده منتشر نمیشد، نقش بسیار مؤثری در نمایش فرهنگی از نوع دیگر در جامعهی به شدت بسته شدهی دهه شصت بازی میکرد. فرهنگی که سینما به عنوان یک هنر فراگیر و تأثیرگذار در مرکز توجه آن قرار داشت و «فیلم» یکتنه جای خالی نشریاتی را که بعدها در عرصههای دیگر پا به عرصه وجود گذاشتند به تنهایی بر دوش میکشید تا تشنگی نسلهای انقلابزده را سیراب کند آنهم در حالی که سینما از سوی رژیم مذهبی حاکم شده بر ایران، تا زمانی که به ابزار تبلیغاتی آن تبدیل شود، یک هنر مکروه معرفی میشد.
مسعود مهرابی با تأسیس و نشر پیوستهی مجله «فیلم» به عنوان یکی از معدود نشریاتی که پس از انقلاب اسلامی تداوم یافتند، در تربیت و آموزش منتقدان و سینمایینویسان نیز موثر بود و بسیاری از نویسندگان سینمایی کنونی با خواندن این مجله به هنر ممنوعهی آن روزگار علاقمند شدند.
مجله سینمایی «فیلم» از جمله نخستین نشریات سینمایی پس از انقلاب است که پس از تعطیلی گستردهی روزنامهها و نشریات و خانهنشینی و مهاجرت طیف گستردهای از روزنامهنویسان کشور، اجازه انتشار پیدا کرد و پس از آن بود که نشریات دیگری چون «گزارش فیلم» و هفتهنامه «سینما» منتشر شدند.
مسعود مهرابی برای انتشار این مجله در دهه ۶۰، برای هر شماره به صورت ماهیانه باید از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مجوز دریافت میکرد. ویژهنامه سالانه مجله «فیلم» که اسفندماه هر سال منتشر میشد حتی برای کسانیکه علاقمند به سینما هم نبودند، خواندنی بود و به سرعت کمیاب میشد.
مسعود مهرابی به عنوان مدیر مسئول فیلم در شرایط سیاسی که هر نشریهای میتوانست هر لحظه توقیف شود، روی یک خط باریک چنان مانور میداد که بتواند انتشار «فیلم» را تضمین کند. در این میان چشم پوشیدن از یکسری مسائل سیاسی و اجتماعی ناگزیر به نظر میرسد اگرچه «فیلم» در لابلای صفحات خود و در میان سطور آنها را به نمایش میگذاشت. با اینهمه در دهه ۸۰ خورشیدی بسیاری به رویکرد محافظهکارانهی مجله «فیلم» به مسائل سیاسی و اجتماعی ایران انتقاد داشتند و بر این باور بودند که همپای زمانه پیش نمیرود. اما رویهی «هنر برای هنر» مسعود مهرابی در این مجله، آنهم در سکوت و آرامشی که آن را پیش میبرد، خود گویای زمانهی ناباب خویش بود: در «فیلم» مهرابی سینمای مبتذل و تبلیغاتی نظام جایی نداشت! نقد سینمایی در «فیلم» تنها شایستهی آثاری بود که حامل ارزش و تفکر بودند.
مسعود مهرابی همچنین از مهمترین پژوهشگران و تاریخنگاران سینمای ایران است که در کتابی به تفصیل به سینمای قبل و پس از انقلاب پرداخته و مجموعهای نادر از اطلاعات و عکس و اسناد و جزئیات گردآوری کرده است.
از کتابهای سینمایی مسعود مهرابی میتوان به «تاریخ سینمای ایران» از آغاز تا سال ۱۳۷۵ (با یازده بار تجدید چاپ)، «کتابشناسی سینما در ایران» از آغاز تا ۱۳۶۶، «فرهنگ فیلمهای کودکان و نوجوانان»، «فرهنگ فیلمهای کوتاه ایرانی»، «کتابشناسی سینما در ایران» از ۱۳۶۶ تا ۱۳۷۰، «پوسترهای فیلم» از ۱۳۰۵ تا ۱۳۷۱، «فرهنگ فیلمهای مستند سینمای ایران»، «کتابشناسی سینما در ایران» از آغاز تا ۱۳۸۰، «پشت دیوار رؤیا» (سیاحتنامه جشنوارههای جهانی فیلم)، «صد سال اعلان و پوستر فیلم در ایران» و «صد و پنج سال اعلان و پوستر فیلم در ایران» اشاره کرد.
مهرابی علاوه بر تاریخنگاری سینما، طراحیها و کاریکاتورهای خود را در «نردبانهای بیبام» (۱۳۵۵)، کاریکاتورهای سیاه (۱۳۵۹۸)، دندان (۱۳۵۹)، کاریکاتورهای سینمایی (۱۳۶۴) را منتشر کرده و کتاب «میان سایهروشن» (۱۳۷۱) را در زمینه طرح و کاریکاتور به چاپ رسانده است.
مسعود مهرابی دانشآموخته رشته سینما و تلویزیون از دانشکده هنرهای دراماتیک دانشگاه هنر است و رشتهی مدیریت تولید فیلم را در سازمان مدیریت صنعتی ایران گذراند.
وی فعالیت خود را به عنوان روزنامهنگار از سال ۱۳۵۰ شروع کرد و تا سال ۱۳۶۴ با بیش از بیست نشریه همکاری داشت. او مدیر و صاحب امتیاز ماهنامه سینمایی فیلم از سال ۱۳۶۲ بود. مهرابی از سال ۱۳۶۱ تا ۱۳۶۸ به عنوان طراح و کاریکاتوریست در گروه دانش و اقتصاد شبکه اول صداوسیما کار کرده است.
مسعود مهرابی مدیر و صاحب امتیاز مجله سینمایی «فیلم» از سال ۱۳۶۲ و سالنامه «فیلم» از سال ۱۳۷۱ زمان درگذشتاش بود. انتشار فصلنامه انگلیسی Film International از سال ۱۳۷۱ تا ۱۳۹۱ از دیگر فعالیتهای مطبوعاتی وی بود.
نامش ماندگار. سال های خالی از امید و نور زندگی را با ماهنامۀ فیلم رونق می دادیم، شاید.