فیروزه رمضان زاده (+عکس) فرناز اسماعیل‌زاده رکورددار ورزش سنگ‌نوردی دختران ایران در رشته سرعت، تنها ورزشکار ایرانی این رشته است که نام‌اش در صفحه فدراسیون جهانی سنگ‌نوردی به عنوان سریع‌ترین دختر سنگ‌نورد ایران معرفی شده است.
فرناز که از ۱۳ سالگی سنگ‌نوردی داخل سالن را شروع کرد رکورددار سرعت و قهرمانی کشور در چندین سال پیاپی و همچنین پیشگام و رکورددار سنگ‌نوردی سرعت دختران ایران در میدان‌های جهانی است.
او که از بازی‌های آسیایی ۲۰۰۷ جزیره ماکائو در همسایگی هنگ کنگ به شکل حرفه‌ای وارد این رشته شد حدود ۱۷ سال است به صورت ثابت عضو تیم ملی ایران در رشته سنگ‌نوردیست و در حال حاضر حدود ۱۹ سال است که به صورت حرفه‌ای در این رشته فعالیت می‌کند.
فرناز اسماعیل‌زاده اولین زن سنگ‌نورد ایرانی است که موفق شد چندین مدال در مسابقات قهرمانی آسیا در رشته سرعت را از آن خود کند از جمله مدال نقره رقابت‌های قهرمانی آسیا در چین (۲۰۱۲)، مدال طلای رقابت‌های قهرمانی بزرگسالان آسیا (۲۰۱۳)، مقام ششم رقابت‌های جهانی در کره جنوبی (۲۰۱۳)، مدال نقره رقابت‌های قهرمانی آسیا در رشته سرعت در اندونزی (۲۰۱۴)، رتبه هفتم جهانی ۲۰۱۵ کانادا و رتبه هفتم جهانی ۲۰۱۷ ایتالیا، مدال برنز اورال (مجموع سه رشته سنگ‌نوردی) در چین و مدال برنز سرعت امدادی آسیا باز هم در چین.
او همچنین چند سال پیاپی رکورد ایران در مسابقات جهانی را شکست و مدال طلا و نقره سنگ‌نوردی سرعت را در جریان مسابقات ایالتی کانادا بر گردن آویخت. فرناز در جریان مسابقات ایالتی کانادا توانست دو بار رکورد سرعت دختران ایران را که متعلق به خودش بود با زمان ۹ ثانیه بر دیواره‌ی استاندارد ۱۵ متری بهبود ببخشد و رتبه نخست این مسابقات را به دست آورد.
پس از آنکه فیلم صعود سرعت فرناز اسماعیل‌زاده در مسابقات قهرمانی جهان اسپانیا در شبکه‌های اجتماعی به بالاترین میزان بازدید خود رسید، وبسایت‌های خارجی به او لقب «دختر عنکبوتی» دادند.
فرناز اسماعیل‌زاده متولد اردیبهشت ۱۳۶۷ در بروجرد دارای مدرک کارشناسی گیاه‌پزشکی است. او که در خانواده‌ای ورزشکار و کوهنورد بزرگ شده به کیهان لندن می‌گوید: «بزرگترین مشوق و حامی من در زندگی حرفه‌ایم خانواده و پدر و مادرم هستند. شاید خیلی از خانم‌ها دوست ندارند رشته‌های پر خطری مثل سنگ‌نوردی را انتخاب کنند اما من بسیار اهل خطر کردن و هیجان بوده‌ام. همیشه دوست داشتم یک کار متفاوت انجام دهم؛ رشته‌ای که هر کسی نتواند انجام دهد و واقعاً از سنگ‌نوردی هم آن زمان و هم الان بعد از ۲۰ سال لذت می‌برم. البته گرایش به چنین رشته‌هایی به فرهنگ خانواده‌ها هم بستگی دارد. من در خانواده‌ای بزرگ شده‌ام که پدر و مادرم کوهنورد هستند و ورزش نقش پر رنگی در خانواده ما دارد.»
نبود حامی‌مالی برای شرکت در مسابقات جهانی
فرناز که هم‌اکنون در کانادا زندگی می‌کند به عنوان طراح و مربی تیم به فعالیت حرفه‌ای خود ادامه می‌دهد. اما با وجود اینکه در کارنامه خود قهرمانی سنگ‌نوردی ایران و آسیا را دارد توضیح می‌دهد که برای حضور در رقابت‌های جهانی بدون پشتوانه مالی و فقط با هزینه‌های شخصی و یا تلاش برای یافتن حامیان مالی در این مسابقات شرکت کرده است.
به گفته فرناز اسماعیل‌زاده، با توجه به اینکه مسابقات خانم‌ها در ایران در صداوسیمای دولتی تحت پوشش خبری قرار نمی‌گیرد حضور دختران ایرانی سنگ‌نورد مانند مردان در این رشته پر رنگ نیست به همین دلیل دختران ملی‌پوش سنگ‌نورد ایران هرگز برای انجام دوره‌های تمرینی و حضور در مسابقات جهانی موفق به پیدا کردن حامی مالی قدرتمند نشده‌اند. وی می‌گوید: «یکی از بزرگترین مشکلاتی که همواره وجود داشته نبود حامی مالی بوده، مخصوصاً برای بانوان چون در ایران همانطور که می‌دانید تلویزیون مسابقات خانم‌ها را پخش نمی‌کند، بنابراین خیلی سخت بود که برای رفتن به مسابقات جهانی پشتیبان و حامی مالی پیدا کنم و همیشه با هزینه شخصی به مسابقات جهانی می‌رفتم و فدراسیون ملی سنگ‌نوردی ایران هیچوقت هزینه‌های مربوطه را پرداخت نکرد.»
علاقمندان به رشته سنگ‌نوردی می‌بایست اصول این رشته را در سالن‌های ورزشی و تحت نظر مستقیم مربیان کارآزموده بیاموزند. نکته‌ای که بزرگترین مشکل فرناز در این رشته بوده: «زمانی که سنگ‌نوردی را شروع کردم مربی خیلی حرفه‌ای در ایران نداشتیم و برای خودم هم مربی بودم و همه مسابقه‌دهنده! چون امکانات وجود نداشت و از طرفی این رشته بسیار جدید و نوپا بود. من مجبور بودم برای تمرین به جاهای مختلف سفر کنم. سفرهای من اول رفتن به نقاط مختلف ایران بود؛ بعد برای انجام تمرین‌های تخصصی‌تر و حضور در مسابقات سطوح بالاتر تصمیم گرفتم به اروپا سفر کنم و با ورزشکاران و تیم‌های مختلف تمرین کردم.»
او که در بسیاری از مسابقه‌ها با هزینه شخصی شرکت کرده، علاوه بر هزینه بالای تجهیزات و نبود حامی مالی برای شرکت در مسابقات جهانی به نبود امکانات کافی برای تمرین دختران علاقمند به سنگ‌نوردی در شهرهای مختلف کشور اشاره می‌کند: «در حال حاضر اوضاع نسبت به گذشته خیلی بهتر شده ولی هنوز جای کار و پیشرفت دارد؛ باشگاه‌های جدید تاسیس شده؛ وضعیت ورزش بانوان نسبت به قبل خیلی بهتر شده ولی اگر بخواهیم وضعیت تهران را با شهرستان‌ها مقایسه کنیم اختلاف خیلی زیاد است، در تهران یکسری باشگاه‌های خصوصی وجود دارند که آقایان و خانم‌ها در این باشگاه‌ها می‌توانند با یکدیگر تمرین کنند ولی با وجود اینکه ممکن است استعدادهای بسیار خوبی در شهرستان‌ها داشته باشیم اما از نظر امکانات و مربی حرفه‌ای در رده‌های پایین‌تری هستند، همینطور از نظر دانستنی‌های روز دنیا. همین مسئله باعث می‌شود که متاسفانه بیشتر و بیشتر نسبت به رقبای جهانی فاصله بگیریم. یادم می‌آید در سال ۲۰۱۳ توانستم در جام جهانی رتبه ششم را کسب کنم؛ متاسفانه از آن زمان تا کنون هیچ دختری از ایران نتوانست رده بهتری در این رشته به دست بیاورد. با اینکه بچه‌ها بسیار تلاش کردند ولی سیستم رقابت به شکلی است که رقابت هر سال سخت‌تر و سخت‌تر می‌شود و نیاز به پشتیبان و حمایت مالی همه‌جانبه و همینطور انسجام تیمی داریم که این انسجام تیمی را هیچوقت نداشتیم بطوری که هر کس به شکل انفرادی برای خودش تلاش می‌کرد؛ زیر سایه تیم ملی هم اردوهای منظمی در کار نبود ولی بزرگترین مشکل به بحث بودجه بر می‌گردد چون بودجه چندانی صرف این ورزش در ایران نمی‌شود.»
فرناز اسماعیل‌زاده اضافه می‌کند «نه تنها در سنگ‌نوردی بلکه در بسیاری از رشته‌های ورزشی دیگر این فاصله حاکم بین ایران و دیگر کشورها یا بین تهران و شهرستان‌ها وجود دارد. این فاصله بسیار فاحش و عمیق است. من بسیار مایلم بتوانم کاری انجام دهم تا بچه‌های شهرستان به امکانات و علم سنگ‌نوردی دسترسی داشته باشند. این مشکلات را می‌توان با برگزاری کارگاه‌های آموزشی یا به شکل آنلاین تا حدی برطرف کرد. چون دیده‌ام این بچه‌ها واقعاً با استعداد هستند ولی به دلایلی مانند نبود مربی برای خانم‌ها نمی‌توانند استعدادهای خود را درست پرورش بدهند.»
داشتن کفش، طناب و ابزار فنی مخصوص برای حرکت بر صخره‌های طبیعی یا دیواره‌های سنگ‌نوردی در سالن از دیگر امکاناتی است که یک سنگ‌نورد باید برای انجام تمرین‌های خود داشته باشد.
فرناز اسماعیل‌زاده در مورد هزینه‌های مربوط به تجهیزات و ابزار فنی این رشته توضیح می‌دهد: «کسی که تازه وارد این رشته شده نیازی نیست که همه ابزار و تجهیزات را همزمان تهیه کند. ابتدایی‌ترین وسیله کیسه «پودر منیزیم» که باعث می‌شود دست شما عرق نکند. همان پودری که ورزشکاران ژیمناستیک یا وزنه‌برداران استفاده می‌کنند. اگر واقعاً کسی علاقمند به این رشته است می‌تواند با کفش معمولی هم شروع کند و نکات اولیه سنگ‌نوردی را به مرور زمان یاد بگیرد. بجز کفش، طناب و ابزارهای بعدی لازم است که نه تنها در ایران بلکه در سایر کشورها می‌توانید هر جلسه اجاره و استفاده کنید.»
فرناز از کانادا به شکل آنلاین با بسیاری از دختران سنگ‌نورد در ارتباط است: «با خیلی از بچه‌های نسل جدید همچنان در ارتباط هستم و دورادور برایشان برنامه می‌فرستم و در مورد صعودهایشان و مسائل دیگر گفتگو می‌کنیم، خوشبختانه این بچه‌ها بسیار با انگیزه به فعالیت‌هایشان ادامه می‌دهند ولی رقبای آنها بسیار خوب در حال پیشرفت هستند و این فاصله همچنان وجود دارد.»
از او در مورد مربیان زن رشته سنگ‌نوردی می پرسم؛ می‌گوید: «هستند کسانی که چند سال پیش یک دوره به عنوان مربی ما در تیم ملی بودند ولی در حال حاضر به دلایل شخصی و نه به خاطر ورزش به خارج از ایران مهاجرت کرده‌اند و متاسفانه فعالیت‌های مربیگری و سنگ‌نوردی ندارند.»
این سنگ‌نورد عضو تیم ملی ایران در مورد مسابقات بعدی المپیک و حضور دختران ملی پوش ایران توضیح می‌دهد: «با توجه به اینکه مسابقات جهانی امسال به دلیل پاندمی کرونا متوقف شده خودم را برای مسابقات جهانی سال آینده آماده می‌کنم. در حال حاضر سهمیه‌های المپیک برای این رشته تکمیل شده و متاسفانه از ایران ما هیچ ورزشکاری را در این رشته نداریم که به المپیک اعزام شود. المپیک بعدی قرار است در سال ۲۰۲۴ در پاریس برگزار شود و امیدوارم برای آن سال اوضاع این رشته در ایران بهتر شود.»
فرناز در رشته سرعت سنگ‌نوردی فعالیت دارد، اما در سایر رشته‌های زیرمجموعه‌ی این ورزش نیز از تخصص کافی برخوردار است: « رشته سرعت در سنگ‌نوردی را به خاطر هیجانش بسیار دوست داشتم و از همان ابتدا احساس کردم استعداد خاصی در سرعت دارم و این علاقه باعث شدم رکورد بانوان ایران را در سال ۲۰۱۵ در کانادا بشکنم که همچنان همان رکورد باقی مانده. بعدها به رشته‌های دیگر روی آوردم بیشتر لید (Lead) (یکی از سه شاخه سنگ‌نوردی) و بولدرینگ (Bouldering) کار کردم و همینطور سنگ‌نوردی طبیعت. بسیار علاقمند به سنگ‌نوردی طبیعت هستم. سنگ‌نوردی در طبیعت ذهن را باز می‌کند و در مقایسه با سنگ‌نوردی داخل سالن دید بسیار وسیع‌تری به شما می‌دهد و البته خطر بسیار بیشتری هم دارد و برای انجام آن باید آموزش‌های تخصصی برای سنگ‌نوردی طبیعت داشته باشید.»
به گفته وی، سنگ‌نوردی از جمله ورزش‌هایی است که محدودیت سنی و جنسیتی ندارد و از حدود شش سالگی تا سنین بالای ۶۰ سال می‌توان از این ورزش لذت برد که با توجه به آمادگی بدنی و ذهنی می‌توان صعودهای خارق‌العاده‌‌ای انجام داد اما معمولا سنین حدود ۲۰ تا ۲۸ سال در همه رشته‌ها سن اوج فعالیت‌ها و عملکرد ورزشی انسان است و بعد از این سنین سنگ‌نوردها نیز اهداف خود را عوض می‌کنند و از مسابقه به پروژه‌های مسیرهای طبیعی روی می‌آورند یعنی بیشتر در طبیعت صعود می‌کنند و پروژه‌های خود را بیشتر با سنگ‌نوردی در طبیعت تعریف می‌کنند تا اینکه به دنبال به دست آوردن مدال در مسابقات جهانی باشند.
