۲۰۲۰ تکرار سال‌های سیاه حقوق بشر در ایران؛ ۷۲درصد اعدام مخفیانه‌ و افزایش ۳۵درصدی محکومیت‌‌ها

براساس گزارش سالانه وضعیت حقوق بشر، در سال ۲۰۲۰، ۷۲درصدی اعدام‌ها به صورت مخفیانه انجام شده و محکومیت قضایی شهروندان و فعالان افزایش ۳۵درصدی نسبت به سال گذشته داشته است.

وبسایت حقو‌ق‌بشری «هرانا» گزارش سالانه وضعیت حقوق بشر در ایران ویژه سال ۲۰۲۰ را در ۴۴ صفحه منتشر کرده  که حاصل گردآوری، تجزیه و تحلیل و مستندسازی ۴ هزار و ۴۷۲ گزارش است.

این گزارش‌ که وضعیت حقوق بشر از اول ژانویه ۲۰۲۰ تا ۲۰ دسامبر ۲۰۲۰ را که توسط رسانه‌ها منتشر شده در بر می‌گیرد شامل بیش از ۲۲هزار و ۲۷۱ ماه حکم زندان برای منتقدان و محکومیت شهروندان به ۲۳ هزار و ۹۴۶ ضربه شلاق با وجود ماهیت غیرانسانی این مجازات قرون وسطایی است.

همچنین اعدام دست‌کم ۲۳۶ شهروند در پرونده قضائی جمهوری اسلامی ثبت شده آنهم در حالی که ۷۲درصد اعدام‌ها به صورت مخفیانه و اعلام نشده بوده و ۸۰درصد اعدام‌شدگان به اتهام قتل به اعدام محکوم شده‌اند.

بر مبنای این گزارش، گزارشگری سازمان‌های حقوق بشری و رسانه‌ها تمرکز و یا توانمندی گزارشگران حقوق بشر در سال گذشته ۱۴درصد در تهران و ۸۶درصد در سایر نقاط کشور بوده است.

علاوه بر این، در سال ۲۰۲۰ تعداد ۲۳۴ گزارش در زمینه حقوق قومی شامل بازداشت ۲۸۶ شهروند مستند شده و همچنین برای ۳۹ نفر نیز ۱۷۲۱ ماه حکم حبس صادر شده است. از این میزان ۳۶ نفر در مجموع به ۱۶۹۹ ماه حبس تعزیری و ۳ نفر به ۲۲ ماه حبس تعلیقی محکوم شده‌اند. همچنین ۸۸ نفر به نهادهای امنیتی- قضائی احضار شده‌اند.

گزارش «هرانا» حاکیست، در همین حوزه بازداشت شهروندان با کاهش ۱۶.۶ درصدی مواجه بوده و احکام حبس ۳۵درصد کاهش داشته است.

در حوزه بازداشت اقلیت‌های مذهبی نیز بازداشت‌ها به نسبت سال ۹۸، کاهش ۴۲درصدی داشته ولی صدور احکام حبس در این حوزه با افزایش ۲۸.۹درصدی به نسبت سال گذشته میلادی مواجه بوده است.

بازداشت‌ها در حوزه آزادی‌های اندیشه و بیان، کاهش ۸۸.۸درصدی داشته و صدور احکام بر اساس تعداد افراد محاکمه شده افزایش ۴۶.۵درصدی داشته و صدور احکام حبس ۵۲.۹ درصد به نسبت پارسال افزایش داشته است.

در بخش حق حیات یا صدور احکام مرگ نیز در سال ۲۰۲۰، گزارش فعالان حقوق بشر در ایران شامل محکومیت ۹۵ نفر به اعدام و اجرای حکم اعدام ۲۳۶ نفر است.

در این بخش، ۸۰درصد به اتهام قتل، ۵درصد به اتهام جرائم جنسی، ۹درصد به اتهام جرائم مربوط به مواد مخدر، ۴درصد به اتهام محاربه، ۱درصد به اتهام سرقت مسلحانه و ۱درصد به اتهام نوشیدن الکل در طول این مدت اعدام شدند.

در این گزارش اجرای حکم اعدام در استان‌های مختلف کشور حاکیست استان البرز با دو زندان پر جمعیت و مهم کشور با ۱۹٪ در صدر و استان خراسان رضوی با ۱۲٪ در رده دوم قرار دارند.

بر این اساس زندان «رجایی‌شهر» کرج و وکیل‌آباد مشهد در صدر اجرای احکام اعدام قرار دارند.

همچنین ۴۲ درصد اعدام‌ها در ملاء عام و انظار عمومی به اجرا در آمده و ۳ درصد اعدام‌شدگان زن و ۸۷ درصد مرد بودند. بر مبنای گزارش منابع مستقل و حقوق بشری، ۷۲درصد اعدام شدگان به صورت مخفیانه یا بدون اعلام در رسانه‌های رسمی یا داخلی اعدام شده‌اند.

در حوزه اعدام، اجرای حکم شهروندان نسبت به سال ۲۰۱۹، ۴.۸ درصد کاهش داشته است، همچنین صدور احکام اعدام با کاهش ۱۲درصد همراه بوده است. تعداد اعدام ها در ملاء عام نیز ۹۲درصد کاهش داشته است.

در رسته حقوق زنان، دست‌کم ۵۷۲ زن مورد خشونت جسمی و جنسی قرار گرفتند، ۱۳ مورد قتل ناموسی، ۶ مورد خودسوزی، ۴ مورد اسیدپاشی و ۱ مورد احضار فعالان این حوزه به مراجع قضایی- امنیتی گزارش شده است.

همچنین در سال ۲۰۲۰ میلادی، در مجموع ۲۰۴ شهروند هدف شلیک نیروهای نظامی قرار گرفتند که از میان آنها ۷۴ شهروند جان خود را از دست دادند و این آمار شامل جان باختن ۳۶ کولبر، ۵ سوخت‌بر و ۳۳ شهروند می‌شود.

در این مدت محکومیت فعالان و شهروندان ۳۵ درصد افزایش داشته است. همچنین محکومیت فعالان حوزه اقلیت‌های مذهبی افزایش ۲۸.۹درصدی، اقلیت‌های قومی کاهش ۳۵درصدی، اندیشه و بیان افزایش ۵۲.۹درصدی، اصناف افزایش ۸درصدی، فرهنگی افزایش ۳۸درصدی، کارگری کاهش ۷۳درصدی، زنان کاهش ۸۰درصدی و حوزه دانشجویان کاهش ۸۹درصدی گزارش شده است.

در یکسال گذشته نیروهای امنیتی هزار و ۴۲۶ شهروند را به دلیل فعالیت‌های مدنی یا سیاسی بازداشت کردند.
در این رابطه، اصناف ۴۷ مورد بازداشت، اقلیت‌های قومی ۲۸۶ مورد، اقلیت مذهبی ۷۷ مورد، اندیشه و بیان ۹۲۸ مورد، حوزه کودکان ۲۰ مورد، دانشجویان ۶ مورد، حوزه فرهنگی ۲۷ مورد و کارگران ۳۰ مورد را شامل می‌شوند.

از سوی دیگر ۵ شهروند زن به دلیل نوع فعالیت و ترویج سبک زندگی خود مورد پیگرد قضایی قرار گرفتند که از میان آنها ۳ نفر به دلیل فعالیت در زمینه «مدلینگ» و ۲ تن به علت فعالیت ورزشی بازداشت شده‌اند.

در یکسال گذشته بازداشت فعالان و شهروندان کاهش ۸۴ درصدی داشته است. بر این اساس، بازداشت شهروندان در حوزه اقلیت‌های قومی کاهش ۱۶.۶درصدی، فرهنگی افزایش ۵۱درصدی، مذهبی کاهش ۴۲درصدی، صنفی کاهش ۳۱درصدی، دانشجویان کاهش ۹۴درصدی، کارگری افزایش ۵۶درصدی و در حوزه اندیشه و بیان با کاهش ۸۸.۸درصدی مستند شده است.

در دسته قتل و مجروح شدن شهروندان توسط ارگان‌های نظامی در سال ۲۰۲۰ مجموعا ۲۰۴ شهروند هدف شلیک نیروهای نظامی قرار گرفتند که از میان آنها ۷۴ شهروند جان خود را از دست دادند که این آمار شامل جان باختن ۳۶ کولبر، ۵ سوخت‌بر و ۳۳ شهروند دیگر می‌شود.

۱۳۰ شهروند نیز به واسطه شلیک بی‌ضابطه ارگان‌های نظامی مجروح شدند که از این تعداد ۱۰۹ کولبر، ۱۶ شهروند عادی و ۵ نفر سوخت‌بر هستند. ۹ کولبر دیگر نیز به واسطه شرایط اقلیمی و جغرافیایی مانند سرمازدگی و سقوط از ارتفاع دچار حادثه شدند که از این تعداد ۴ کولبر زخمی شدند و ۵ کولبر جان باختند.

در مقایسه ماهانه خشونت نظامی بر اساس تعداد گزارش‌های گردآوری شده، بیشترین تعداد گزارشهای نقض حقوق در این حوزه در ماه اوت ۲۰۲۰ منتشر شده و بیشترین کاهش تعداد گزارش‌ها در ماه آوریل دیده می‌شود.

بر اساس آمار کشته شدن بر اثر انفجار مین‌های بازمانده از دوران جنگ ایران و عراق،  در یکسال گذشته دست‌کم ۱۰ شهروند به واسطه انفجار مین‌های مناطق مرزی جان خود را از دست دادند و ۱۴ شهروند دیگر نیز دچار جراحت شدند.

همچنین بر اساس آمار گردآوری شده در سال ۲۰۲۰، دست‌کم حکم ۱۴ متهم که از سوی مراجع قضائی مجموعا به ۸۷۴ ضربه شلاق محکوم شده بودند، اجرا شد. اجرای حکم سه تن از این افراد که شامل ۲۲۲ ضربه شلاق می‌شود، در ملاء عام صورت گرفته است. دست‌کم ۲۳ هزار و ۹۴۶ ضربه شلاق نیز با حکم دستگاه قضائی صادر شد.

در سال ۲۰۲۰ دست‌کم ۲۰۹ شهروند به دلیل برگزاری و یا شرکت در مهمانی‌های خصوصی بازداشت شدند که این ارقام حاصل جمع‌بندی ۸ گزارش از منابع رسمی است.

همچنین در سال ۲۰۲۰ دست‌کم ۱۸۰ گروه از شهروندان که بیشتر آنها مالباختگان و یا دیگر افرادی هستند که حقوق شهروندی‌ آنها زیر پا گذاشته شده، به دلیل عدم احقاق خواسته‌ها و مطالباتشان در ۲۴ استان تجمعات اعتراضی برگزار کردند که در این میان استان‌های تهران، آذربایجان شرقی، خوزستان و خراسان رضوی بیشترین آمار اعتراض شهروندی را به خود اختصاص داده‌اند.