قطع برق پی در پی در بیش از یازده استان ایران ادامه دارد و وزارت نیرو در برخی شهرها برنامه روزانه قطع برق در محلات مختلف را اعلام می‌کند. مقامات دولتی اما هیچ پاسخی نه برای علل و نه برای زمان پایان بحران برق در کشور ندارند.
قطع برق طی روزها گذشته در استان‌های تهران، گلستان، گیلان، البرز، مرکزی، اصفهان، خوزستان، سمنان، قم، اردبیل و آذربایجان شرقی آغاز شده و مشخص نیست شمار استان‌های درگیر با قطع برق افزایش خواهد یافت یا نه.
در این میان روند فعالیت‌های عمومی و زندگی اجتماعی و فردی بسیاری از شهروندان با مشکل روبرو شده است. دانش‌آموزان و دانشجویان برای شرکت در کلاس درس و انجام امتحانات آنلاین با مشکل روبرو هستند. کشاورزانی که به کاشت محصولات گلخانه‌ای مشغول هستند نیز می‌گویند قطع برق باعث یخ‌زدگی محصولاتشان شده است.
از سوی دیگر کارخانه‌ها و کارگاههای صنعتی نیز با قطع پی‌درپی برق دچار زیان‌های هنگفتی شدند. صابر پرنیان مدیرعامل شهرک‌های صنعتی تهران با تأکید بر اینکه «استخراج رمز ارز و بیت کوین دلیل قطع برق است» گفته است: «با قطع بدون اطلاع برق نزدیک به دو هزار و پانصد واحد صنعتی، به خطوط تولیدی آسیب وارد شده محصولات و مواد اولیه از بین رفته است.»
در همین حال یکی دیگر از عواملی که تولید برق در کشور را تحت تأثیر قرار داده مشکلاتی است که نیروگاه‌های تولید برق مدت‌هاست با آنها روبرو هستند. یکی از اصلی‌ترین مشکلات عدم نوسازی و بهسازی نیروگاه‌های تولید برق طی سال‌های گذشته است.
از سوی دیگر چرخه تولید برق در کشور با مشکل روبروست. انتقال برق در شبکه فرسوده برق کشور، بسیار هزینه دارد و «نیروگاه‌های کوچک‌مقیاس» تولید برق نیز به دلیل عدم تسویه حساب دولت و کمبود نقدینگی در حال خارج شدن از مدار هستند.
مقامات وزارت نیرو مدعی هستند که خروج از مدار چند نیروگاه طی روزهای گذشته به علت اُفت فشار گاز و کاهش سوخت‌رسانی به آنها بوده اما مدیران نیروگاه‌ها پاسخ متفاوتی دارند: عدم تسویه حساب شرکت توانیر با نیروگاه‌ها و عدم توانایی نیروگاه‌ها در تأمین هزینه‌ها!
نیروگاه‌های کوچک یا همان «نیروگاه‌های همزمانِ تولید برق و حرارت» نیروگاه‌هایی هستند که با هدف پوشش شبکه در مناطق مختلف کشور ساخته شده‌اند تا از فشار تولید بر نیروگاه‌های بزرگ کاسته شود و در ضمن دولت مجبور نشود نیروگاه‌های بزرگ را در تمام نقاط کور شبکه و محروم از لحاظ دسترسی به امکانات تولید برق، مستقر کند.
این نیروگاه‌ها از جمله بخش‌های تولیدی، صنعتی و خدماتی هستند که در سال‌های گذشته با اجرای اصل ۴۴ قانون اساسی و طی روند به اصطلاح «خصوصی‌سازی» به «بخش خصوصی» واگذار شدند. بر اساس گزارش‌ها حدود ۲۷ نیروگاه کشور خصوصی‌سازی شده است.
همچنین طی سال‌های گذشته از آنجا که نیروگاه‌های «کوچک‌مقیاس» با فروش برق تولیدی به دولت، درآمد قابل توجهی کسب می‌کردند سرمایه‌گذاری‌هایی از سوی بخش خصوصی در این صنعت انجام شده و مجموع نیروگاه‌های کوچک به ۲۲۰ عدد رسیده است.
دولت اما برق این نیروگاه‌ها را در حالی دریافت کرده و می‌کند که پول برق خریداری شده را به نیروگاه‌ها پرداخت نکرده و آنها را با مشکل روبرو کرده است.
نیروگاه‌ها نه تنها از تأمین هزینه‌های جاری مانند هزینه تهیه سوخت و پرداخت دستمزد کارکنان بازمانده‌اند بلکه پرداخت اقساط وام‌هایی که برای خرید تجهیزات و دایر کردن نیروگاه از دولت گرفته بودند را نیز ندارند. اکنون تأمین هزینه‌های جاری برای مدیران نیروگاه‌ها در حالی غیرممکن شده که نیروگاه‌ها به دلیل عدم تسویه وام و پرداخت نشدن اقساط، در خطر توقیف از سوی بانک‌ها قرار گرفته‌اند.
مدیرعامل یکی از شرکت‌های فعال در زمینه تولید برق به خبرگزاری ایلنا گفته ست: «در گذشته «توانیر» مطالبات آستروپاور را نهایت با ۱ تا ۳ ماه تاخیر به شرکت برق منطقه‌ای پرداخت می‌کرد تا این شرکت هم پول را به حساب نیروگاه واریز کند؛ اما اخیرا تاخیرهای توانیر به ۶ تا ۷ ماه رسیده است. در حال حاضر نیروگاه‌ها طلب تیرماه ۹۹ خود را دریافت نکرده‌اند؛ در حالی که برقی که تولید کرده بودیم را در اختیار توانیر گذاشتیم تا آن را به فروش برساند اما حالا پولش را پرداخت نمی‌کند.»
او در ادامه گفته که خوراک مورد نیاز نیروگاه نیز توسط شرکت «توانیر» تأمین نمی‌شود: «طبق قراردادی که با توانیر داریم، باید خوارک نیروگاه‌ها را تامین کنند اما این کار را انجام ندادند؛ حتی بر سر اینکه نیروگاه‌ها هزینه تهیه خوارک را بپردازند تا توانیر بعدا این پول را با آنها تسویه کند، به توافق رسیدیم اما باز هم به تعهدشان عمل نکردند.»
در همین فعالان بخش خصوصی در نیروگاه‌های مقیاس کوچک معتقدند اگر دولت اجازه می‌داد که آنها نیز به مزارع استخراج بیت‌کوین برق بفروشند، شاید بخشی از مشکلات مالی آنها حل می‌شد.
احسان صدر رئیس انجمن نیروگاه‌های برق مقیاس کوچک گفته که «چرا دولت به ما اجازه فروش برق به رمز ارز را نمی‌دهد اما خود نسبت به تامین برق این واحدها اقدام می‌کند.»
او با انتقاد از دولت افزوده است: «وزارت نیرو نه تنها نسبت به خرید برق نیروگاه‌های مقیاس کوچک اقدام نمی‌کند، بلکه اجازه فروش برق مستقیم، صادرات برق و یا تامین برق رمز ارزها را هم به ما نمی‌دهد و در پاسخ مطالبات ما می‌گوید بروید و بمیرید!»
مهرماه امسال مدیرعامل شرکت «تولید نیروی برق حرارتی ایران» از مزایده فروش برق حاصل از تولید توربین‌های انبساطی نیروگاه‌های «رامین» در اهواز، نکاء و نیروگاه «منتظری» در اصفهان برای استخراج رمزارزها خبر داده بود. این سه نیروگاه هر سه زیر نظر مستقیم وزارت نیرو به فعالیت مشغول هستند.
https://kayhan.london/1399/07/03/%d8%a7%d8%ae%d8%aa%d8%b5%d8%a7%d8%b5-%d8%a8%d8%b1%d9%82-%d8%b3%d9%87-%d9%86%db%8c%d8%b1%d9%88%da%af%d8%a7%d9%87-%d9%85%d9%87%d9%85-%d8%a7%db%8c%d8%b1%d8%a7%d9%86-%d8%a8%d9%87-%d8%a7%d8%b3%d8%aa%d8%ae
ابراهیم خوش‌گفتار نایب‌رئیس هیئت‌مدیره سندیکای شرکت‌های تولیدکننده برق نیز گفته است: «مطالبات ریالی پیمانکاران و نیروگاه‌ها از وزارت نیرو ۳۵هزارمیلیارد تومان است. از این مقدار ۱۴هزار میلیارد تومان مربوط به طلب غیرارزی نیروگاه‌ها از وزارت نیرو می‌شود که این وزارتخانه هم نمی‌تواند آن را بپردازد. کل فروش داخلی برق کشور ۲۶هزارمیلیارد تومان است که از این مبلغ بخشی را دولت به عنوان یارانه برداشت می‌کند. سه تا نیروگاه دارند که حدود ۴۰۰میلیون دلار به این سه نیروگاه می‌دهند، باید هزینه ستاد وزارت نیرو و هزینه توزیع و انتقال را هم بپردازد. وزارت نیرو با عددی که باقی می‌ماند هر چه وصله‌و پینه می‌کند نمی‌تواند دخل‌وخرجش را تأمین کند. بخشی از مطالبات به شکل تهاتر پرداخت شده، ولی بیشتر این بدهی همچنان پابرجاست و هر ثانیه که در کشور برق مصرف می‌شود به رقم آن اضافه می‌شود.»
ابراهیم خوش‌گفتار از مشکل بزرگ دیگری در نیروگاه‌ها نیز پرده برداشته است. افزایش قیمت ارز سبب شده وام ارزی دریافتی از بانک‌ها بدهی نیروگاه‌ها به بانک را چند برابر کرده و آنها را در آستانه‌ی ورشکستگی قرار دهد: «تولیدکنندگان برق و کسانی که از صندوق توسعه ملی وام گرفتند، امروز بزرگترین بدهکاران بانکی هستند و صندوق وام را از طریق بانک‌عامل به شکل یورویی به تولیدکنندگان پرداخت کرده است. حالا صندوق و به طبع بانک عامل طلب خود را به شکل ارزی طلب می‌کنند، اما قیمت خرید برق تفاوتی نکرده؛ بنابراین نیروگاه‌ها نمی‌توانند قسط‌ها را پرداخت کنند و بانک عامل هم همه تولیدکنندگان را ممنوع‌الخروج و ممنوع‌المعامله و حساب‌های آن را هم مسدود کرده و به عنوان بدهکار بزرگ بانکی به قوه قضائیه معرفی کرده است.»
این مشکلات در حالی نیروگاه‌های تولید برق را در مرز ورشکستگی قرار داده که مشکلات دیگری همچون استخراج بیت‌کوین در مزارع زیر نظر نهادهای حکومتی و شرکت‌های شبه‌دولتی همچنان پابرجاست.
در چنین شرایطی دولت به عنوان نهاد مسئول در برابر این مشکل، هیچ پیش‌بینی و برنامه مشخصی ندارد و مشخص نیست قطع برق و آلودگی هوای شهرها به دلیل مازوت‌سوزی در نیروگاه‌ها تا چه زمانی می‌تواند ادامه پیدا کند.
محمود واعظی رئیس دفتر حسن روحانی روز گذشته ۲۵ دی ۱۳۹۹ در پاسخ به این پرسش خبرنگاران که چه تضمینی وجود دارد تا قطع برق روزهای گذشته دوباره اتفاق نیفتد، گفت: «انشاءالله جلوی قطع برق گرفته خواهد شد.»
