مرکز آمار ایران به تازگی آماری ارائه داده که از کاهش نرخ بیکاری در پاییز امسال به ۹.۴ درصد خبر داده و اعلام شده این رقم پایین‌ترین نرخ در ۲۵ سال گذشته است.
اعلام این آمار هرچند برای دولت و هوادارانش خشنودکننده است اما کارشناسان و مردمی که با بحران بیکاری و اخراج‌های گسترده در واحدهای صنعتی، تولیدی و خدماتی روبرو هستند نسبت به این آمار تردید جدی دارند. در درستی آمارهایی که مرکز آمار ایران پیشتر نیز درباره نرخ بیکاری ارائه می‌داد ابهام وجود داشت.
بر اساس گزارش مرکز آمار ایران، تعداد بیکاران بیش از دو میلیون و ۴۳۵ هزار نفر و شاغلان بالغ بر ۲۳ میلیون و ۴۱۳ هزار نفر گزارش شد.
این در حالیست که بررسی وضعیت بیکاری بین گروه های سنی نشان می دهد که بین افراد ۱۸ تا ۳۵ ساله نرخ بیکاری به ۱۶.۵ درصد رسیده که نسبت به سال گذشته ۱.۴ درصد کاهش دارد.
جمعیت بیکار در این گروه سنی بیش از یک میلیون و ۷۵۰ هزار نفر است که البته نسبت به حدود دو میلیون و ۱۵۹ هزار نفر در پائیز سال قبل ۴۰۸ هزار نفری کمتر شده است.
سهم مردان از بیکاران گروه سنی ۱۸ تا ۳۵ ساله بیش از یک میلیون و ۱۷۰ هزار نفر با نرخ ۱۳.۶ درصد است که نسبت به پاییز پارسال که بیش از یک میلیون و ۳۸۱ هزار نفر بوده حدود ۲۱۰ هزار نفر کاهش داشته و نرخ بیکاری این گروه با کاهش ۱.۱ درصدی به ۱۴.۷ درصد رسیده است.
همچنین در این گروه سنی حدو ۵۸۰ هزار زن بیکار قرار دارند که تعداشان نسبت به سال گذشته که بیش از ۷۷۸ هزار نفر بودند ۱۹۷ هزار نفر کمتر شده و نرخ بیکار در بین آنها از ۲۹.۳ درصد به ۲۸.۷ درصد رسیده است.
مرکز آمار ایران در حالی مدعی کاهش «نرخ بیکاری» در پاییز امسال است که از سال گذشته شیوع ویروس کُرونا سبب تعطیل و نیمه‌تعطیل شدن بسیاری از مشاغل و کسب و کارها شد. در همین حال تورم سبب افزایش شدید هزینه‌های واحدهای صنعتی، تولیدی و خدماتی شده بود.
رکود تشدید شده در کُرونا، در کنار تورمی که به صورت هفتگی رو به افزایش بود سبب شد بسیاری از نیروهای کار اخراج شوند. در نبود شفافیت آماری در ایران، رقم دقیق بیکارشدگان مشخص نیست اما برآوردهای مرکز پژوهش‌های مجلس اسلامی در اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۹ از بیکاری دو تا شش میلیون نفر بر اثر کُرونا خبر می‌داد.
مرکز آمار ایران نرخ بیکاری بهار ۱۳۹۹ را نیز ۹.۸ درصد اعلام کرده بود اما مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی آذرماه امسال با انتشار گزارشی رقم اعلام شده از سوی مرکز آمار ایران را رد کرد و نوشت: «در صورتی که افراد شاغل و بیکار اضافه شده به جمعیت غیرفعال همچنان در بازار کار باقی می‌ماندند، نرخ بیکاری در بهار سالجاری به‌جای ۹.۸ درصد اعلام شده توسط مرکز آمار ایران به ۲۴ درصد می‌رسید.»
در تازه‌ترین آمار ارائه شده از سوی مرکز آمار ایران نیز نرخ بیکاری در حالی ۹.۴ درصد اعلام شده که معنای این ادعا، بهبود یافتن وضعیت اشتغال در پاییز امسال نسبت به سال گذشته است. این در حالیست که افزایش جمعیت غیرفعال در پاییز ۹۹ نسبت به پاییز ۹۸ نشان‌دهنده این است که کاهش نرخ بیکاری به دلیل کاهش نرخ مشارکت بوده است و این شاخص به هیچ شکل نمی‌تواند بهبود وضعیت بازار کار را نشان دهد.
اما مرکز آمار ایران به چه شکلی این «آمارسازی» را درباره نرخ بیکاری انجام می‌دهد؟ آنچه سبب استخراج چنین رقمی به عنوان «نرخ بیکاریِ کاهش یافته» شده است کاهش نرخ مشارکت اقتصادی در میان جمعیت فعال کشور است.
درواقع آنچه در بازار کار ایران رخ داده اینست که بخش زیادی از نیروی کار به دلیل دلسرد و ناامید شدن از پیدا کردن شغل از بازار کار خارج شده و دیگر جویای کار نیستند. درواقع آمار محاسبه شده از سوی مرکز آمار ایران به دلیل «افزایش جمعیت غیرفعال» و «کاهش نرخ مشارکت» سبب کاهش کاذب «نرخ بیکاری» شده و این به معنای افزایش میزان اشتغال در کشور نیست!
وبسایت نود اقتصادی با نگاهی به آمار مورد ادعای دولت و مرکز آمار ایران درباره نرخ بیکاری می‌نویسد که «نگاهی به مؤلفه‌های دیگر بازار نیروی کار همچون تعداد شاغلان و نرخ مشارکت اقتصادی گویای یک بحران بسیار شکننده در حوزه اشتغال و فعالیت است، چرا که در پاییز امسال درحالی نرخ بیکاری به ۹.۴ درصد رسیده که نرخ مشارکت اقتصادی نسبت به مدت مشابه پاییز ۹۸ حدود سه درصد کاهش داشته و از جمعیت فعال (شاغل و بیکار) کشور نیز حدود ۱.۵ میلیون کاسته شده و در سویی دیگر به تعداد جمعیت غیرفعال افزوده شده است. همچنین در بخش اشتغال نیز، بررسی‌ها نشان می‌دهد تعداد شاغلان پاییز ۹۹ حدود یک میلیون و ۳۳ هزار نفر کمتر از پاییز ۹۸ است.»
خبرگزاری تسنیم نیز با در نظر گرفتن کاهش نرخ مشارکت نوشته که «اگر جمعیت غیرفعال در پاییز ۹۹ در بازار کار باقی می‌ماندند و از کار دلسرد نمی‌شدند، نرخ بیکاری که مرکز آمار ۹.۴ درصد اعلام کرده است نزدیک به ۲۴ درصد می‌شد.»
