زهرا عزیزی – در چهار دهه گذشته تا امروز زندگی کودکان در ایران با مشکلات بسیار و آینده تاریکی روبرو بوده است و حقوق کودکان بطور چشمگیر توسط جمهوری اسلامی پایمال شده است.
حقوق کودک مجموعه‌ای از حقوق بشر ویژه کودکان است که بر پشتیبانی و نگهداری از افراد جوان تمرکز دارد. کنوانسیون حقوق کودک (CRC) 1989 یک کودک را به عنوان فردی که به سن هجده سال نرسیده تعریف می‌کند. حقوق کودکان شامل حق عدم تبعیض، حق حیات، حق بقا، حق رشد، حق ثبت نام، نیازهای اساسی برای حفاظت فیزیکی، غذا، آموزش عمومی دولتی، مراقبت‌های بهداشتی و غیره… است.
تفسیر حقوق کودکان طیفی از اجازه دادن به ظرفیت کودکان برای داشتن اختیار عمل تا اعمال نظر فیزیکی، روانی و احساسی بدون هیچگونه بدرفتاری با کودکان را در بر می‌گیرد.اما کودکان در ایران به ویژه کودکان در مناطق تنگدست و محروم از این حقوق برخوردار نیستند، ایران یکی از ناامن‌ترین کشورهای جهان برای کودکان است و این ناامنی با شیوع بیماری کرونا افزایش یافته و منجر به کاهش حق امید به زندگی در میان کودکان و نوجوانان شده است.
در ایران بسیاری از حقوق کودکان توسط حکومت و ارگان‌های حکومتی نقض می‌شود و کودکان دارای آینده نامعلوم در ایران هستند. در این مقاله به نقض حقوق کودکان در ایران کرونازده می‌پردازم.
ترک تحصیل
بی‌توجهی حکومت جمهوری اسلامی به آینده کودکان منجر به حوادث تلخی برای کودکان در ایران شده و می‌شود. با شیوع بیماری همه‌گیر کرونا در ایران و تعطیلی مدارس و عدم دسترسی کودکان به اینترنت، موبایل و تبلت، تعداد زیادی از دانش‌آموزان از دسترسی به فضای آموزشی محروم شده و بسیاری از این کودکان به دلیل عدم توانایی مالی در تامین این امکانات از ادامه تحصیل باز مانده‌اند. این کمبود موجب بروز افکار خودکشی در میان کودکان و نوجوانان در بسیاری از شهرهای ایران شده است. در حالی که این مشکل با اختصاص دادن اندکی بودجه دولتی قابل حل است اما حکومت از اختصاص بودجه برای حل این مشکل با بهانه‌های متفاوت امتناع کرده و می‌کند.
خودکشی
بر اساس گزارش‌های مختلف، یعنی از ابتدای فصل پاییز ۹۹ تا کنون بیش از ۱۴ کودک و نوجوان در شهرهای مختلف ایران بر اثر خودکشی، جان خود را از دست داده‌اند. علاوه بر این بسیاری از دانش‌آموزان به دلیل عدم دسترسی به اینترنت در بسیاری از روستاهای کشور با حوادثی مانند سقوط از بلندی و غیره روبرو شده‌اند. طبق یک برآورد تعداد دانش‌آموزانی که در سال تحصیلی ۹۸-۹۹ از تحصیل بازمانده‌اند، حدود یک میلیون نفر بوده است.
کودکان کار
محرومیت از تحصیل و فقر خانواده در ایران منجر به افزایش پدیده کودک کار در ایران شده است. حکومت جمهوری اسلامی سال‌های متمادیست که در حال بحث برای رفع مشکل معضل کودکان کار است اما این مشکل در این ۴۲ سال نه تنها حل نشده بلکه روز به روز در حال گسترش است. با افزایش فشار اقتصادی در جامعه و بالا رفتن نرخ بیکاری و حاشیه‌نشینی در یکسال گذشته با شیوع کرونا تعداد کودکان کار نیز در ایران به دلیل فقر و بیکاری والدین افزایش یافته و حکومت نه تنها راه حلی برای رفع این مشکل ارائه نداده بلکه با برگزاری مراسم تقدیر از کار کودکان در صدد عادی‌سازی و رسمیت دادن به آن است!
از سوی دیگر از این کودکان توسط برخی نهادهای حکومتی مسئول مانند شهرداری و بهزیستی مورد سوء استفاده قرار گرفته و یا با آنها بدرفتاری می‌شود مانند زندانی کردن آنها در زیرزمین! آسیب‌پذیری این کودکان در برابر کرونا به دلیل زندگی جمعی در کمپ و همچنین در معرض زباله‌های گوناگون قرار داشتن، بیشتر از دیگر شهروندان است اما دولت چشم خود را بطور کلی بر این فاجعه بسته است و گویی که کودکان کار اساسا بی‌ارزش‌ترین افراد جامعه از سوی آنها محسوب می‌شوند.
کودک‌همسری
کودک‌همسری نیز یکی دیگر از جنبه های نقض حقوق کودکان در ایران است. ازدواج کودکان پدیده ضدبشری رو به افزایش در در ایران است که توسط حکومت تشویق نیز می‌شود.
عوامل گسترش این ناهنجاری از یکسو تبلیغات حکومتی و نبود قوانین بازدارنده و از سوی دیگر فقر مادی و همچنین فقر فرهنگی و رسوم عقب‌مانده است. پدیده کودک‌همسری نه تنها در روستاها و شهرهای کم‌جمعیت رواج دارد بلکه این فاجعه در شهرهای پر جمعیت نیز رو به افزایش است. هر ساله شمار زیادی از دختران و پسرانی که سن آنها کمتر از هژده سال است با ازدواج اجباری و زیر سن روبرو هستند. این پدیده با شیوع کرونا به دلیل تشدید مشکلات اقتصادی افزایش یافته است. دولت برای پیشگیری از آن نه تنها اقدامی نکرده بلکه با افزایش وام ازدواج به افراد زیر ۲۳ سال باعث افزایش کودک‌همسری نیز شده است. در شش ماه اول سال ۹۹ مرکز آمار ایران از ازدواج ۹۰۰۰ دختر ۱۰ تا ۱۴ سال خبر داد.
اینهمه در حالیست که در همه کشورها کودکان سازندگان آینده به شمار می‌روند. آموزش و پروش درست و با امکانات برابر برای همه کودکان است که در آینده‌ی آنان و کشور تأثیر مثبت می‌گذارد. از این رو در همه کشورها حقوق کودکان باید سرلوحه‌ی تصمیمات و برنامه‌ریزی‌های کشوری باشد. اما حقوق کودکان در ایران هر روز بطور چشمگیر و فاحش نقض می‌شود. افزایش کودکان کار، ترک تحصیل کودکان، گسترش خودکشی کودکان به دلیل عدم امید به زندگی و کودک‌همسری تنها بخشی از نقض حقوق کودکان در ایران است. با وجود سرمایه و ثروت عظیم ایران، کودکانی در بسیاری از شهرها و روستاها حتی از داشتن حقوق اولیه و یک فضای مناسب آموزشی محرومند. در بسیاری از موارد کودکان حتی در مدارس مورد آزار جنسی قرار می‌گیرند.
وضعیت حقوق کودکان در ایران با شیوع کرونا در کشور اسفناک‌تر از پیش هم شده است. حکومت در این ۴۲ سال نه تنها اقدامی برای بهبودی زندگی کودکان و ساختن آینده آنها نکرده بلکه زندگی کودکان را با مشکلات بسیار روبرو و حال و آینده‌ی کشور را به سوی فروپاشی سوق داده است.
