زورآزمایی عربستان با رژیم ایران به پشتوانه‌‌ی اسرائیل و فرانسه

حسن روحانی چهارشنبه ۱۵ بهمن در جلسه هیات دولت خطاب به کشورهای عضو برجام گفت «هیچ ‌بندی از توافق عوض نخواهد شد و هیچ فردی هم به برجام اضافه نخواهد شد.»

روحانی که در واکنش به اظهارات رئیس جمهوری فرانسه مبنی بر لزوم حضور عربستان در مذاکرات آتی با جمهوری اسلامی صحبت می‌‌کرد افزود «اگر می‌خواهند به توافق بیایند اهلا و سهلا! و اگر نمی‌خواهند هم اهلا و سهلا! بروند دنبال زندگی‌شان؛ به هر حال ما کار خودمان را انجام می‎‌دهیم.»

کشورهای منطقه و در رأس آنها اسرائیل و عربستان می‌‌گویند اقدامات بدخیم و خرابکارانه‌ی جمهوری اسلامی بیشترین تهدید را برای امنیت آنها دارد و به همین دلیل نمی‌‌خواهند اشتباهات توافق اتمی در سال ۲۰۱۵ که به تقویت رژیم ایران منجر شد دوباره تکرار شود. آنها اصرار دارند که در مذاکرات احتمالی آتی بتوانند از منافع خود و متحدانشان دفاع کنند. در مقابل اما رژیم ایران بطور جدّی اعلام کرده هرگز حضور عربستان در مذاکرات را نمی‌‌پذیرد. با اینهمه در تهران تلاش می‌شود بطور مستقیم یا از طریق میانجیگری کشورهای ثالث مثل کویت با مقامات ریاض و ابوظبی معامله شود.

در همین ارتباط عبدالعزیز ساگر رئیس مرکز تحقیقاتی خلیج فارس نزدیک به حکومت عربستان و سیدحسین موسویان دیپلمات پیشین جمهوری اسلامی و از چهره‌‌های امنیتی رژیم ایران که در زمان ترور میکونوس سفیر رژیم ایران در آلمان بود و حالا در دانشگاه پرینستون به عنوان پژوهشگر حضور دارد، ۳۱ ژانویه در مقاله‌‌ای مشترک در روزنامه انگلیسی «گاردین» خواستار مذاکره بین رهبران ریاض و تهران برای حل اختلافات و کاستن تنش‌‌ها شده‌‌اند.

در این مقاله آمده «هم ایران و هم عربستان تصور می‌کنند که دیگری به دنبال تسلط بر منطقه است. ریاض ایران را متهم می‌‌کند با شبه‌نظامیان به دنبال محاصره پادشاهی سعودی است؛ ایران ریاض را متهم به همکاری با آمریکا برای مهار جمهوری اسلامی می‌‌کند. هر کشوری معتقد است که دیگری مصمم است اصول اسلامی خود را با تحمیل به دیگری گسترش دهد. ریاض زرادخانه موشک‌های بالستیک ایران را تهدیدی برای امنیت ملی خود، به ویژه تهدید برای زیرساخت‌های حیاتی‌‌اش می‌داند و تهران خرید مقادیر زیادی اسلحه پیشرفته غربی توسط عربستان را تشدیدِ برهم خوردن تعادل تسلیحات متعارف موجود در منطقه می‌داند. ریاض ایران را به دخالت در امور داخلی کشورهای مستقل مانند یمن، سوریه، لبنان، بحرین و عراق متهم می‌کند و تهران می‌بیند که عربستان در همین کشورها نیز همین کار را انجام می‌دهد.»

این نویسندگان پیشنهاد داده‌اند «برای شکستن این چرخه معیوب» رهبران بطور مستقیم بر اساس «احترام متقابل به حاکمیت، تمامیت ارضی و استقلال سیاسی»، «عدم مداخله در امور داخلی دولت‌‌ها»، «توقف تهدید یا استفاده از زور و تعهد به حل و فصل اختلافات از  طریق مسالمت‌آمیز»، «توقف سیاست حمایت از گروه‌بندی‌‌های فرقه‌ای»، «توقف استفاده از شبه‌نظامیان برای اهداف سیاسی»، «تقویت همبستگی اسلامی و جلوگیری از درگیری، خشونت، افراط‌گرایی و تنش‌های فرقه‌ای»، «همکاری کامل در زمینه اقدامات ضدتروریستی»، «ایجاد اطمینان از آزادی کشتیرانی و جریان آزاد نفت در دریاها و حفاظت از زیرساخت‌های حیاتی» و «منع تولید یا ساخت انواع تسلیحات کشتار جمعی» با یکدیگر مذاکره و همکاری کنند تا به گفته آنها یک زورآزمایی با حاصل جمع صفر پایان پذیرد.

ساگر و موسویان می‌گویند که دوره بایدن می‌‌تواند فرصت مناسبی برای مذاکره باشد و در پایان توصیه می‌کنند به تعویق انداختن تنش‌زدایی یک اشتباه فاحش خواهد بود زیرا ثابت شده است که در منطقه فرصت برای گفتگوی سازنده بسیار است و باید به سرعت انجام شود و نباید از این فرصت‌ها غافل ماند.

https://kayhan.london/1399/11/15/%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C-%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%E2%80%8C%DA%AF%D9%88%DB%8C%D8%AF-%D8%AD%D8%B6%D9%88%D8%B1-%D8%B9%D8%B1%D8%A8%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86

با توجه به اینکه سیدحسین موسویان لابیگر جمهوری اسلامی در آمریکا چنین مطلب مشترکی را که چه بسا «رپرتاژآگهی» باشد، امکان ندارد بدون مشورت و نظر مساعد تهران دست به انتشار آن زده باشد،‌ روزنامه «فایننشال تایمز» نیز در گزارشی به این مقاله اشاره می‌‌کند و می‌نویسد وضعیت منطقه و شواهد حاکی از آن است که روابط محرمانه بین ایالات متحده و ایران و سعودی‌ها و ایرانی‌ها که رقبای یکدیگرند از سر گرفته شده است.

دیوید گاردنر نویسنده این گزارش نوشته است که رویکرد موسویان و ساگر در مورد نگرانی‌‌های امنیتی و لزوم همکاری بین ریاض و تهران مبتنی بر واقعیت‌هایی به نظر می‌‌رسد که جو بایدن نیز از آن حمایت می‌‌کند.

نویسنده با اشاره به انتصاب رابرت مالی به عنوان مسئول امور ایران وزارت خارجه آمریکا و سوابق و نقش او در مذاکرات اتمی با رژیم ایران و امضای برجام می‌‌نویسد بایدن گرچه در تمام دوران فعالیت خود از دموکرات‌های طرفدار اسرائیل بود اما تعدادی از آمریکایی‌های عرب‌تبار را نیز به سمت‌های حساس معرفی کرده است. وی همچنین با تعلیق تحویل تسلیحات به عربستان سعودی و هواپیماهای رادارگریز F-35 به امارات متحده عربی به متحدان آمریکا در خلیج فارس پیام فرستاد.

این مقاله در فایننشال تایمز بی‌درنگ مورد توجه شورای ملی ایرانیان آمریکا (نایاک) و شماری از اعضای آن قرار گرفت چرا که همسو با مواضعی است که در تهران مقامات جمهوری اسلامی نیز روی آن تأکید می‌کنند.

New Iran envoy shows Biden is serious about reviving nuclear deal https://t.co/X9tohzOu7P

— Ali Vaez (@AliVaez) February 3, 2021

یکی از اقدامات دولت بایدن که احتمالاً زمینه‌چینی برای انعطاف جمهوری اسلامی جهت ورود به مذاکرات است خارج کردن حوثی‌‌ها از فهرست سازمان‌‌های تروریستی آمریکا بود.

اما «المیادین» رسانه‌ نزدیک به حزب‌‌الله لبنان با اشاره به پیشنهاد دولت قطر برای میانجیگری بین تهران و ریاض گزارش داد «پالس‌های مثبتی در روابط عربستان و ایران وجود ندارد و در افق هیچ نشانه‌ای از پایان تنش‌ها و درگیری‌ها بین دو طرف دیده نمی‌شود. ریاض دعوت‌های مربوط به میانجیگری را جدّی نگرفته است.»

علی خامنه‌ای مقامات سعودی را «احمق» می‌داند و آنها را به «گاو شیردهی» تشبیه کرده که «دشمنان اسلام شیرشان را می‌دوشند و وقتی شیری نداشت ذبح‌شان می‌کنند.»

سال ۱۳۹۶ به دنبال افزایش تنش‌ها بین تهران و ریاض حسین دهقان وزیر دفاع پیشین جمهوری اسلامی تهدید کرد اگر عربستان سعودی دست به اقدام بزند «جایی را غیر از مکه و مدینه سالم نمی‌گذاریم.»

با وجود همه اینها اما اوایل مهرماه عبدالعزیز پادشاه عربستان در یک سخنرانی به صراحت گفت «مماشات با رژیم ایران جواب نمی‌دهد و آنها فقط زبان زور می‌‌فهمند.»

اگر سیاست عربستان بر اساس این مواضع عبدالعزیز باشد بعید است آنها به آسانی‌‌ و مستقیم با تهران مذاکره کنند به ویژه آنکه بعد از «پیمان ابراهیم» و نزدیکی اسرائیل به کشورهای عرب جایگاه منطقه‌ای عربستان تقویت شده بطوری که امانوئل ماکرون رئیس جمهوری فرانسه از حضور عربستان در مذاکرات اتمی حمایت می‌‌کند و بعید است ریاض روابط عادی و سودآور با اسرائیل و ارج و قرب در اروپا را به خاطر جمهوری اسلامی که به شدت تضعیف و فرسوده شده در خطر قرار دهد.