رئیس سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور می‌گوید منابع آبی «کارستی» که می‌توانست شهرهای ایران را سیراب کند، به کشورهای همجوار مانند ترکمنستان و پاکستان می‌رود.
علیرضا شهیدی رئیس سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور به خبرگزاری «ایسنا» گفته که منابع آب «کارستی» به دلیل «کم‌کاری‌هایی که انجام می‌شود» از شهرهای مرزی خارج و به کشورهای همجوار مانند ترکمنستان وارد می‌شود.
به گفته وی در بالای منطقه کپه‌داغ، کشور ترکمنستان قرار دارد و آب کارستی موجود در ایران از این منطقه خارج و وارد ترکمستان می‌شود.
کارست پدیده‌ای در پوسته زمین است که آثار آن به اشکال مختلف از قبیل حفره و غار در سطح و زیر سطح دیده می‌شود؛ علت ایجاد کارست به شکستگی‌ها و قابلیت انحلال توده‌های سنگ مربوط می‌شود که در نتیجه آن یک سیستم آب زیرزمینی می‌تواند شکل بگیرد.
در سال ۱۳۹۸ اعلام شد که ایران چهارمین کشور دارای بیشترین منابع آب غار و حفره‌ای پس از آمریکا، ترکیه و چین است. بیش از ۱۱ درصد از سطح کل کشور متشکل از واحدهای سنگی کربنی است که این سنگ‌ها در اثر درز و شکاف و انحلال در طول قرن‌ها دارای فضاهای خالی و حفره‌هایی می‌شوند که آبهای طبیعی را درون خود ذخیره می‌کنند. به آب درون این حفره‌ها و غارها، «آب کارستی» یا آبهای ژرف می‌گویند.
آنگونه که رئیس سازمان زمین‌شناسی کشور توضیح داده، ایران از منابع آب «کارستی» نیز برخوردار است تا حدی که با این میزان آب می‌توان آب مورد نیاز کلانشهری چون «مشهد» را تأمین کرد.
در این گفتگو همچنین آمده که استان‌های خراسان شمالی و سیستان و بلوچستان دارای منابع آبهای ژرف زیادی هستند که می‌تواند پاسخگوی این استان‌ها با بیشترین میزان مهاجرت به دلیل بی‌آبی باشد.
به گفته‌ی رئیس سازمان زمین‌شناسی که نهاد مسئول شناسایی آبهای ژرف بر اساس مصوبه شورای عالی آب است، «اطلس ملی مناطق مستعد آب کارستی» منتشر شده است.
رئیس سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور اضافه کرد: «با توجه به تغییر اقلیم و خشکسالی که در چند سال اخیر در حال رخ دادن است، آب کارست به عنوان آب غیرمتعارف که دارای کیفیت بسیار بالایی است، می‌تواند جایگزین شود.»
شهیدی با اشاره به مطالعات انجام شده در زمینه آب کارستی منطقه «کپه‌داغ» در مرز ترکمنستان و خراسان شمالی یادآور شد: «اگر این مطالعات به نتیجه می‌رسید، بخش اعظمی از آب مشهد را می‌توانستیم تامین کنیم، ولی متاسفانه به دلیل کم‌کاری‌هایی که انجام می‌شود و یکی از آنها شاید از طرف سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور باشد، آبهای کارستی که به ویژه در مناطق مرزی هستند، متاسفانه به کشورهای همجوار می‌روند.»
رییس سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور به نمونه دیگر این روند در منطقه «سراوان» استان سیستان و بلوچستان اشاره کرده و گفته است: «این منطقه یک منطقه پُرآب است و علی‌رغم آنکه ما نیاز مبرم به این آبها داریم، آب کارستی این منطقه به سمت پاکستان مهاجرت می‌کند.»
شهیدی خاطرنشان کرد: «با توجه به اینکه آبهای کارستی دارای کیفیت بالایی هستند، نباید به هیچ عنوان برای امور کشاورزی مصرف شوند و تنها برای آب شرب باید از آنها بهره‌برداری کرد.»
وی با تاکید بر اینکه در بسیاری از شهرهای کشور از این منابع استفاده می‌شود، گفت: «منابع آب کارستی در برخی از شهرهای کشور به صورت چشمه در حال خارج شدن در سطح زمین است و میزان آبدهی این چشمه‌ها بستگی به میزان بارندگی دارد.»
رییس سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور مزیت این آبها را برخلاف آبهای زیرزمینی «قابل احیا» بودن آنها دانسته و گفته است: «منابع آب کارستی بر خلاف آبهای زیرزمینی قابل احیا است، ولی آبی که ما از آبرفت خارج می‌کنیم، متاسفانه با توجه به اینکه میزان ورودی و خروجی آب به داخل زمین نسبت مناسبی ندارد و خروجی بیشتر از ورودی آب است، موجب می‌شود که سطح آبهای زیر زمینی روز به روز کاهش یابد. از این رو بسیاری از آبخوان‌ها در معرض از بین رفتن قرار دارند و پدیده فرونشست که نتیجه آن است، پدیده غالبی است که در اکثر دشت‌های کشور با آن مواجه هستیم.»
شهیدی در پاسخ به این پرسش که آیا برداشت بی‌رویه آبهای کارستی مانند برداشت بی‌رویه آب از آبخوان‌های زیرزمینی، پدیده فرونشست مضاعفی ایجاد خواهد کرد یا نه، توضیح داد: «با توجه به اینکه آبهای کارستی بیشتر در سنگ‌های آهکی و کوه وجود دارند، اگر برداشت بی‌رویه آب صورت گیرد در نهایت خشک می‌شود، ولی با بارندگی آب از طریق منافذ به حفرات موجود در کوه‌ها وارد می‌شود و مجددا این منابع آبی احیا خواهند شد.»
وی ادامه داد: «ولی در آبرفت‌ها اینگونه نیست چرا که با خارج کردن آب از زیرزمین درواقع آب از میان ذرات خاک خارج می‌شود و در نتیجه لایه‌های بالایی بر لایه‌های زیرین خاک قرار می‌گیرند و در این صورت آبخوان از بین می‌روند و قابل احیا نیستند.»
گفتنی است برداشت بی‌رویه آبهای زیرزمینی بسیاری از دشت‌های ایران را با مشکل فرونشست و مرگ خاک روبرو کرده که دامنه‌اش تا شهرهای بزرگی چون تهران و اصفهان گسترده شده است. با سابقه تاریک حکومت در هدر دادن ذخایر و منابع طبیعی، به نظر می‌رسد ایده‌ی استفاده از آبهای ژرف یا «کارستی» در مناطق شرقی ایران نیز برای تأمین آب تأسیسات وابسته به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و و پروژه‌های پیدا و پنهان این نهاد نظامی و وزارت‌خانه‌هایی چون وزارت نیرو به هدر برود.
این مقام دولتی مطالب راست و ناراست و مبهمی را سر هم کرده است.
بزرگترین منابع آبی کارست در دشت نولاربور در استرالیا، کشور اسلوونیا ، منطقه ارتفاعات ریملند در شرق آمریکا، پارک ملی بوفالو در کشور کانادا، شبه جزیره یوکاتان و منطقه چیاپاس در مکزیک، جنوب چین، شبه جزیره هندو چین، مناطقی از سیبری جنوبی قرار دارند و صحبتی از ایران در رده های بالا نیست.
می گوید منابع آبی کارست تجدید پذیر هستند، در حالیکه مانند سایر منابع زیر زمینی، این آبها در طول صدها هزار و‌بلکه میلیونها سال از طریق نفوذ آبهای سطحی و آب باران ذخیره شده اند و بستگی تام به ورودی آب از سطح زمین دارند، بنابراین تجدید پذیر به آن معنا که این مقام دولتی می گوید، نیست.
یک چهارم جمعیت کره زمین وابسته به منابع آبی کارستی است و این مطلب جدیدی نیست. اما، بهره برداری از منابع کارست در جایی توجیه زیست محیطی دارد، که میزان بارندگی در حد مطلوب باشد، در ایران بارندگی بسیار کم است چون سرزمینی خشک و بیابانی است.
در صورت بهره برداری از آب کارستی در ایران ، این منابع بسرعت تمام می شوند و به آسانی تجدید نمی شوند ، چون بارندگی بسیار کم است.
می گوید آب کارستی از کیفیت بسیار بالا برخوردار است که دروغ است، آب کارستی از نظر نفوذ آب آغشته به کود در مناطق کشاورزی و همچنین مراتع و نیز سیستم پسا آب کارخانه ها و فاضلاب شهری از لایه های متخلل زمین ، شدیدا آسیب پذیر است، زیرا لر خلاف آبهای زیر زمینی، پدیده فیلترینگ طبیعی انجام نمی شود.
خطر فرو نشست زمین و حتی فروپاشی ناگهانی حفره های کارستی ، بر خلاف ادعای این مقام، بسیار بالاست.
می گوید منابع کارستی وارد پاکستان و ترکمنستان می شوند، خب که چی؟ جریانهای آبی زیر زمینی مرز نمی شناسند، از مرزی خارج می شوند و از مرزی دیگر مثلا مناطق شمال غربی ممکن است از ترکیه و اقلیم کردستان وارد ایران شوند.
ضمنا، همه سیستم بارندگی ایران وابسته به دریای مدیترانه، دریای عرب و دریای سرخ است، دریای کاسپین( بغیر از نوار باریک شمالی) و خلیج فارس نقشی در تامین بارندگی ایران ندارند. حالا مردم این مناطق بنالند که ابرهای دریاهای ما باران ایران را تامین می کنند؟
نکند این مقام دولتی دارد برای پروژه های ویرانگر سپاه و یا آستان قدس رضوی زمینه سازی می کند؟