«جامعه باستان شناسی ایران» با ابراز تأسف عمیق از «شرایط کشور عزیز افغانستان» و رنج و سختیهایی که این روزها مردم ستمدیده آن تجربه میکنند، نسبت به «وضعیت بغرنج میراث فرهنگی» این کشور هشدار داد.
«جامعه باستانشناسی ایران» نسبت به «وضعیت بغرنج میراث فرهنگی افغانستان» هشدار داد و یادآور شد که «تجربه ناگوار جنگ و ویرانی میراث فرهنگی و تاریخی کشورهای منطقه، به ویژه سوریه و عراق و ویرانی آثار تمدنی افغانستان در دهههای گذشته هرگز فراموش نخواهد شد.»
نیروهای طالبان ۲۰ سال پیش در مارس سال ۲۰۰۱ چند ماه پیش از حملات تروریستی ۱۱ سپتامبر در آمریکا، مجسمههای قدیمی و عظیم بودا متعلق به قرن ششم میلادی را در ولایت بامیان مرکز افغانستان پیش چشم جهانیان منفجر کردند.
پیکرههای بودا شامل دو پیکره با ارتفاع ۳۵ متر و ۵۳ متر، بزرگترین تندیسهای بودا و بلندترین تندیسهای سنگی جهان به شمار میرفتند و تخریب آنها سه شبانهروز زمان بُرد. طالبان به محض ورود به ولایت بامیان دست به تخریب پیکرههای بودا زد بدون آنکه به درخواستهای سازمان ملل متحد و دیگر نهادهای بینالمللی توجه و اعتنایی کند.
این در حالیست که پیشتر در سال ۱۹۹۵ تقریبا همزمان با روی کار آمدن طالبان، موزه ملی افغانستان، ۷۰درصد از ۱۰۰هزار مجموعهی آثار باستانی خود را از دست داده بود و در اکتبر ۲۰۰۱ نیز همزمان با حمله آمریکا به این کشور و سرنگونی طالبان ۲ هزار و ۷۵۰ شیء تاریخی توسط این گروه و حکومت فرقهای و تروریستی نابود شد. اکنون با استقرار مجدد طالبان، بار دیگر نگرانیها در مورد تخریب آثار هنری و فرهنگی باستانی و «غیراسلامی» شدت یافته است.
«جامعه باستانشناسی ایران» در بیانیهای که در این رابطه منتشر کرده از همه نهادهای مربوطه و شخصیتهای سیاسی داخلی و خارجی خواسته تا «حریم و حرمت میراث فرهنگ بشری افغانستان را پاس بدارند و با احترام به قوانین بینالمللی، تمهیدات لازم برای نگاهبانی و سلامت از آثار تاریخی و فرهنگی افغانستان را فراهم آورند.»
«جامعه باستانشناسی ایران» همچنین ابراز نگرانی کرد که آشفتگی ناشی از انتقال قدرت و چیرگی مسائل نظامی و سیاسی سبب بیتوجهی و آسیب به میراث فرهنگی و تمدنی افغانستان میشود.
«جامعه باستانشناسی ایران» همچنین از همه نهادهای بینالمللی مرتبط مانند یونسکو، شورای بینالمللی موزهها (ایکوم)، شورای بینالمللی بناها و محوطهها (ایکوموس)، شورای بینالمللی آرشیوها (ایکا) و فدراسیون بینالمللی کتابخانهها (ایفلا) درخواست کرد تا «توجه به وضعیت میراث فرهنگی افغانستان را در زمره اولویتهای خود قرار دهند.»
نور آقا نوری رئیس موسسه باستانشناسی افغانستان در کابل در این ارتباط گفته است: «انتظار نداشتیم این اتفاق با این سرعت روی دهد. مقامات قصد داشتند آثار تاریخی را از شهرهایی چون هرات و قندهار به مکانی امن منتقل کنند اما سقوط ناگهانی دولت افغانستان جلو این اقدامات را گرفت.»
محمدفهیم رحیمی رئیس موزه ملی افغانستان چند روز پیش گفته بود، «با در اختیار گرفتن کنترل شهر کابل توسط طالبان، حالا ۸۰ هزار اثر تاریخی در موزه ملی افغانستان در معرض خطرند و ما همچنین بسیار نگران امنیت کارکنان و آثار هستیم.»