وعده رستم قاسمی گزینه پیشنهادی راه و شهرسازی برای ساختن سالانه یک میلیون واحد مسکونی در ایران با واکنش کارشناسان اقتصاد مسکن روبرو شده است.
رستم قاسمی عضو سپاه پاسداران انقلاب اسلامی که پیشتر وزیر نفت در دولت احمدی‌نژاد بود و قرار بود در کابینه سیدابراهیم رئیسی «قاضی مرگ» نیز برای وزارت نفت معرفی شود، در آخرین روزها به عنوان وزیر راه و شهرسازی به مجلس شورای اسلامی معرفی شد. وی حالا برنامه‌هایی پوچ و بی‌بنیاد و عوام‌فریبانه ارائه کرده که عملی نشدن آنها پیشاپیش روشن است.
ساختن سالانه یک میلیون مسکن، تقویت بزرگراه‌ها و آزاد‌راه‌ها، تسریع در جاده ترانزیت شمال به جنوب، تکمیل راه‌آهن ایران به چین از مسیر افغانستان، توجه جدی به مسکن اجتماعی، تکمیل و اتمام «مسکن مهر» و ساماندهی بافت‌های فرسوده شهری از جمله برنامه‌های رستم قاسمی است.
حسن نوروزی نایب رئیس کمیسیون قضایی و حقوقی مجلس شورای اسلامی پس از برگزاری نشست اعضای این کمیسیون با رستم قاسمی بر برنامه‌های قاسمی برای بازار مسکن تأکید کرد و گفت «توجه ویژه به مسکن‌های اجتماعی و اتمام نهایی مساکن مهر و تسریع در بافت های فرسوده» از مسائل مطرح شده در این نشست بوده است.
وعده ساختن یک میلیون مسکن در سال در حالی مطرح شده که بازار مسکن در ایران یکی از ملتهب‌ترین بازارهایی است که مهار آن مدت‌هاست از دست مقامات جمهوری اسلامی خارج شده. قیمت‌ها در بازار مسکن و همچنین بازار اجاره به شدت رو به افزایش است و تورم سالانه مسکن در برخی مناطق به ۱۰۰ درصد نزدیک شده. بازار اجاره بطور فصلی با جهش تورمی روبروست و تورم‌های ۳۰ تا ۶۰ درصدی را تحمل می‌کند. افزایش سرسام‌آور قیمت زمین و مصالح ساختمانی نیز هزینه ساخت مسکن در کشور را به شدت افزایش داده و بسیاری از انبوه‌سازان را با ورشکستگی روبرو کرده است.
در چنین شرایطی، وعده ساختن یک میلیون مسکن در سال به معنای دریافت بودجه میلیاردی برای احداث حجمی از چاردیواری‌های سقف‌دار خواهد بود که بدون امکانات کافی در برابر حوادث طبیعی از جمله سیل و زلزله نیز از همه زودتر ویران خواهند شد!
این وعده‌ی پوچ رستم قاسمی با واکنش کارشناسان روبرو شده است. علیرضا سرحدی کاشناس مسکن و رئیس هیئت مدیره انجمن صنفی مهندسان ساختمان در همین ارتباط گفته که «دولت‌ها غالبا بجای تمرکز بر سیاست‌گذاری وارد حوزه ساخت می شوند و ما تجربه مسکن مهر را پیش روی خودمان داریم. کسانی که مدافع مسکن‌سازی دولت هستند باید به این سئوال پاسخ بدهند که آیا مسکن مهر پروژه موفقی بود یا خیر؟ من می‌گویم در افکار عمومی این پروژه موفق نبوده است.»
به گفته علیرضا سرحدی «مسکن تنها در و دیوار و سقف نیست. مسکن محلی برای زندگی است اما در پروژه مسکن مهر دیدیم که سطح مسکن به چاردیواری تقلیل پیدا کرد. همین موضوع سبب شده ما سیاست بلندمدت در ایران نداشته باشیم، در کشورهای دیگر می‌بینیم که دولت‌ها با گرایش‌های متفاوت می‌آیند و می‌روند اما پروژه‌ها اجرایی می‌شوند که کسی آنها را زیر سئوال نمی‌برد.»
محمود اولاد کارشناس بازار مسکن نیز گفته که «ساخت یک میلیون واحد مسکونی تنها به ساخت همین یک میلیون محدود نمی‌شود. در حقیقت در هر شهر تنها ۲۵ درصد فضا خانه‌سازی می‌شود و ۷۵ درصد فضا در اختیار معابر، فضای سبز و دیگر امکانات شهری است. نکته مهم اینجاست که ساخت یک میلیون واحد مسکونی به زیرساخت آب و برق و گاز و دیگر موارد نیاز دارد.»
این موضوع از سوی حسین سلاح ورزی نائب رئیس اتاق بازرگانی نیز مورد تأکید قرار گرفته است: «ساخت سالانه یک میلیون واحد مسکن به معنای ساخت ۱۰۰ میلیون متر مربع مسکن در کشور است و در اینجا اصلا به منابع، امکانات و زیرساخت ها نمی پردازم با وجود اینکه در حال حاضر با افزایش شدید قیمت فولاد و سیمان مواجهیم؛ کارشناسان بازار مسکن بر این باورند که در ازای هر یک متر واحد مسکونی یک متر مربع نیز باید فضای خدمات عمومی ایجاد شود و این امر ضروری است و به عبارتی برای ساخت یک میلیون واحد مسکونی در سال به ۲۰۰ میلیون متر مربع فضای عمومی و خدماتی نیاز است.»
حسین سلاح ورزی در ادامه گفته که «آمارها حاکی از آنست که در ازای ۲۰۰ میلیون متر مربع فضای خدماتی و عمومی مجموعه ای از زیر ساخت ها نیز که عبارتند از آب، گاز و تلفن نیاز به سرمایه گذاری پیدا می کنند به این معنا که اگر به متر مربع آن را تبدیل کنیم حدود ۴۰۰ میلیون متر مربع می شود و اگربه قیمت بدون لحاظ تورم آن را اعمال کنیم و اگر ۱۰ میلیون تومان در ازای هر متر مربع در نظر بگیریم عددی حدود ۴ هزار همت(هزار میلیارد تومان) می شود؛ این عدد را باید با تولید ناخالص داخلی کشور قیاس کرد و بعد باید حدس زد که این عدد چقدر شدنی است.»
او تأکید کرده که «بنده از نظر بررسی تطبیقی کشوری را پیدا نکردم که در اندازه و توان ایران از نظر جمعیتی و وضعیت سرزمینی حتی آنهایی که دارای تفکر سوسیالیستی و دارای برنامه‌ریزی در حوزه مسکن هستند توانسته باشند سالی یک میلیون مسکن را احداث و بهره‌برداری کنند.»
بیت‌الله ستاریان کارشناس اقتصاد مسکن نیز با انتقاد از برنامه‌های اقتصادی کابینه پیشنهادی رئیسی گفته که «دولت آقای رئیسی وعده ساخت یک میلیون واحد مسکونی در سال را داده است. آیا دولتهای قبلی به فکرشان نرسیده بود که این تعداد مسکن بسازند؟ می‌خواستند اما نتوانستند چرا؟ به این دلیل که ساخت این تعداد فقط در یک سال به ۴۰۰۰ هزار میلیارد تومان نقدینگی نیاز دارد؛ یعنی بیش از کل نقدینگی موجود در کشور.»
بیت‌الله ستاریان ساختار اقتصاد دولتی را به «اسب مرده» تشبیه کرد و گفته است: «احداث یک میلیون واحد فقط در یک سال نیاز به ۴۰۰۰ هزار میلیارد تومان یعنی منابعی بیش از نقدینگی موجود در کشور دارد؛ سوال این است که آیا چنین منابعی در اختیار داریم و آیا ساخت سالانه یک میلیون مسکن به ذهن دولتهای قبل نرسیده بود؟»
مهدی سلطان محمدی کارشناس اقتصاد مسکن نیز معتقد است که «دولت اگر می‌خواهد جامعه در حوزه ساخت‌وساز فعال شود، لازمه‌اش این است که رشد اقتصادی ایجاد شود و بنیه مالی خانوار بالا رود.»
به گفته مهدی سلطان محمدی بخشی از درآمد خانوار می‌تواند به مسکن اختصاص پیدا کند که در دنیا این میزان، یک‌سوم درآمد خانوار است. خانوار برای اینکه سهم مسکن را بتواند تامین کند، باید درآمدی داشته باشد که یک‌سوم آن، پاسخ‌گوی هزینه مسکن باشد. در حال حاضر یک چنین درآمدی وجود ندارد، بنابراین ایجاد رشد اقتصادی و کنترل تورم، مهم‌ترین سیاست‌گذاری‌های مسکن است.
رستم قاسمی البته مزاح فرمودند. هم چنین از وزیر شدن دوباره نفت گفت و اعلام کرد که ده فرمان آن را هم نوشته! فقط از چارلتون هستون حرف نزد!