روزنامه «آفتاب یزد» در گزارش امروز دوشنبه ۱۰ آبان‌ماه از افزایش شمار بی‌خانمان‌ها و کارتن‌خواب‌ها در پایتخت خبر داده که به تعبیر نویسنده از زیر پوست شهر به «تمام پوستُ کلانشهرهایی مانند تهران» آمده‌اند و شهروندان در فعالیت‌های روزانه‌ی خود به فراوانی با این افراد مواجه می‌شوند.
اکنون در حالی که هوا رو به سردی می‌گذارد، نگرانی‌ها برای سازماندهی و تهیه سرپناه موقت برای بی‌خانمان‌ها با افزایش چشمگیر آنها بیشتر شده است.
در این گزارش «آفتاب یزد» در توصیف وضعیت شهر تهران آمده است: «آنقدر فقر در جامعه زیاد شده است که راهی برای پنهان کردن آن وجود ندارد و این موضوع خود را به صورت عیان در پوشش‌های مختلف نشان می‌دهد».
گورخوابی، چاله‌خوابی، نهرخوابی، پُل‌خوابی و ماشین‌خوابی از پدیده‌هایی است که با افزایش فقر و مشکلات اقتصادی در ایران بروز پیدا کرده و ابعاد گسترده‌تر و عجیب و غریب نیز به خود می‌گیرد.
به تازگی در شبکه‌های اجتماعی کاربران از مشاهده‌ی سُرسُره‌خوابی نوشته‌اند که در زمین‌بازی کودکان بی‌خانمان‌ها در خرطوم سُرسُره، که سقف دارد، می‌خوابند.
سعید معدنی جامعه‌شناس و استاد دانشگاه، «کاهش قدرت خرید مردم، گرانی، بیکاری و رها شدن جامعه به حال خود» را دلیل افزایش شمار کارتن‌خواب‌ها و بی‌خانمان‌ها عنوان کرده است.
این جامعه‌شناس توضیح داد: «در حقیقت نوعی تحقیر عمومی در حال شکل گرفتن است. گاهی اوقات من آگهی‌های استخدامی می‌بینیم که وعده از حقوق تامین اجتماعی می‌دهند و آن را مزیت محسوب می‌کنند. در صورتی که این حق فرد است که حداقل حقوقی را دریافت کند.»
او اضافه کرد: «چقدر در این جامعه انسان‌ها تحقیر شده‌اند. انتظار ما این بود که بعد از رفتن ترامپ ارتباطات با جهان تسهیل شود تا اقتصاد رونق بگیرد و اشتغال ایجاد شود. اما ظاهرا تمام این موارد فراموش شده است و مردم به حال خود رها شده‌اند. در آینده تعداد این افراد بیشتر خواهد شد. تصور کنید کارگری که حقوق ۳ میلیونی دریافت می‌کند چگونه توانایی خرید برنج کیلویی ۶۰ هزارتومان را دارد.»
معدنی ایجاد هرج و مرج و «مزاحمت» از سوی گرسنگان را پیش‌بینی کرد و گفت «اگر فکر عاجل و فوری در اینباره نشود در آینده شاهد معضلات بیشتری خواهیم بود که حداقل امنیت کوچه‌ها و خیابان‌های شهر‌ها از بین خواهد رفت زیرا آوارگانی که در کوچه‌ها زندگی می‌کنند و پولی برای خرج کردن ندارند حتما به ایجاد مزاحمت روی می‌آورند.»
امان‌الله قرائی مقدم جامعه‌شناس نیز با اشاره به سرعت گرفتن رشد حاشیه‌نشینی و بی‌خانمانی در شهرهای بزرگ، دلیل آن را بیکاری «جمعیت روستا‌ها و شهرهای کوچک» خواند که «چون امکان اجاره کردن و گرفتن سرپناه ندارند به خیابان‌ها سرازیر شده‌اند. بسیاری از این افراد به امید کسب درآمد به کلانشهر‌ها آمده‌اند و الان در تمام نقاط شهر دیده می‌شوند.»
این جامعه‌شناس درباره وضعیت زندگی مهاجران به شهرهای بزرگ گفت: «این افراد نه توانایی اجاره کردن خانه دارند و نه کسی به آنها خانه اجاره می‌دهد. برخی از این افراد همراه بیمار هستند و چون جا ندارند مجبور به این شده‌اند که در ماشین و خیابان بخوابند.»
قرائی مقدم ماشین- و خیابان‌خوابی را به دلیل فقر و بیکاری بالا در حال افزایش توصیف کرد و افزود «در گذشته تعداد این افراد کمتر بود اما ازدیاد آنها نتیجه فقر، سوء مدیریت، عدم رسیدگی به وضع و حال مردم و شکاف طبقاتی عمیق است.»
به گفته‌ی او، این حالت در شهرهای بزرگ از مدت‌ها قبل شروع شده و هر روز در حال افزایش است. در بالای شهر تهران هم جوانانی دیده می‌شوند که بر روی پله‌های فروشگاه‌ها خوابیده‌اند. اینگونه افراد می‌توانند به انواع و اقسام آسیب‌های اجتماعی بپردازند.
این جامعه‌شناس پدیده‌‌ی نوظهور کارتن‌خوابی در ایران را اتلاف و هدر دادن نیروی انسانی فعال و جوان دانست، چرا که «جامعه نظارت و کنترلی بر این افراد ندارد، خودشان هم ترس از شناخته شدن ندارند؛ دست از جان می‌شویند و به انواع آسیب‌ها دچار می‌شوند.»
جعفربای محقق اجتماعی نیز فقر ناشی از کُند شدن گردش مالی و ضعف مسائل اقتصادی به واسطه رشد تورم را منجر به بروز گرسنگانی در جامعه خواند که «مشکل تهیه نان دارند. متاسفانه این روزها تعداد زیادی از مردم گرسنه می‌خوابند. به دلیل بیکاری، تورم و گرانی توان خرید مردم مرتبا رو به کاهش است.»
آنگونه که این محقق امور اجتماعی توضیح داده، ازدیاد بی‌خانمان‌ها نشانه‌ای از افزایش روز به روز درصد افراد زیر خط فقر است و «افزایش آمار بزهکاری و سرقت و پدیده دزد اولی‌ها تجلی نامیمون فقر در جامعه است.»
جعفربای پژوهشگر اجتماعی تورم و گرانی را در حال بلعیدن جامعه توصیف کرد که «به ویرانی افرادی می‌انجامد که چاره‌ای جز زندگی در خیابان‌ها ندارند.» وی افزود «افراد قدرت پنهان کردن فقر خود را ندارند زیرا دامنه فقر عمیق و گسترده شده است».
کارتن‌خوابی و مشکلات مشابه در حالی به یک بحران جدی اجتماعی در ایران بدل شده که برخی مسئولان مشغول فرافکنی و توصیف این فاجعه‌ی انسانی و تحقیرکننده به عنوان یک سبک زندگی هستند! زهرا شمس احسان عضو شورای اسلامی شهر تهران ضمن سبک زندگی خواندن کارتن‌خوابی که درواقع یک آسیب اجتماعی هم برای فرد و هم برای جامعه است به این نکته اشاره کرد که شهرداری تهران به تنهایی نمی‌تواند این افراد را به چرخه زندگی بازگرداند!
زهرا شمس احسان به روزنامه «همشهری» گفته بود: «باید پذیرفت در تهران شاهد چنین آسیب اجتماعی هستیم. در حقیقت کارتن‌خوابی، نوعی سبک زندگی است که الزاما با اعتیاد گره نمی‌خورد. بنابراین وقتی در خصوص موضوع کارتن‌خوابی زنان صحبت می‌شود باید حتما مدل اقدام و عمل برای تغییر سبک زندگی آنها ارائه دهیم!» از قرار معلوم این عضو شورای اسلامی شهر تهران هم معنی «سبک زندگی» و هم معنی «آسیب اجتماعی» را نمی‌داند!
