بازار بورس روز دوشنبه ۲۴ آبان نیز با ریزش بیش از ۲۶ هزار واحدی روبرو شد. ارزیابی بازارهای مختلف در ۱۰۰ روز نخست فعالیت دولت ابراهیم رئیسی (قاضی مرگ) نشان میدهد بازار بورس بدترین بازار بوده است. دولت رئیسی نیز مانند دولت حسن روحانی به دنبال بهرهبرداری از بازار بورس جهت جبران کسری بودجه است.
در معاملات روز دوشنبه ۲۴ آبان ۱۴۰۰ شاخص کل بورس پایتخت نسبت به روز یکشنبه ۲۶ هزار و ۱۷۴ واحد ریزش کرد و به رقم یک میلیون و ۴۱۶ هزار واحد رسید. شاخص هموزن نیز روز دوشنبه با کاهش ۴ هزار و ۱۱۴ واحدی در سطح ۳۸۴ هزار و ۸۸۵ واحدی ایستاد.
همچنین شاخص کل فرابورس (آیفکس) ۲۴۲ واحد پایین آمد و در سطح ۲۰ هزار و ۲۸۷ واحد قرار گرفت. ارزش معاملات خرد نیز با افت ۲ درصدی نسبت به روز کاری قبل به رقم ۴ هزار و ۷۶۹ میلیارد تومان رسید که ۷ درصد از ارزش کل معاملات بازار را شامل میشود.
یکی از سیگنالها به بازار بورس خبری به نقل از بانک مرکزی درباره افزایش نرخ بهره بانکی بود. بر اساس این خبر نرخ بهره بین بانکی به ۲۰.۶۱ درصد رسیده است. این رقم در ماه گذشته ۱۹.۱ درصد بوده، یعنی نرخ بهره بین بانکی در ۵۰ روز گذشته بیشتر از یک درصد تغییر کرده است.
کارشناسان اقتصادی بالا رفتن نرخ سود بین بانکی را سرآغاز بالا رفتن نرخ بهره بانکی میدانند و معتقدند احتمالا روند ورود نقدینگی به بازار سرمایه کُند شود.
ابراهیم سماوی کارشناس بازار سرمایه گفته که نخستین اثر افزایش نرخ سود بین بانکی از بُعد روانی است. افزایش این نرخ به سرمایهگذاران این سیگنال را میدهد که دولت به سیاستهای انقباضی تمایل دارد، از این رو حجم نقدینگی به سمت بازار پول و سایر بازارهای غیرمولد مانند طلا و دلار که رقیب بازار سرمایه هستند، سرازیر میشود که در هفتههای اخیر شاهد آن بودیم. اثر بعدی آن از منظر ارزش ذاتی سهام است. این موضوع در میانمدت منجر به افزایش هزینه مالی شرکتهای بورسی میشود که اقدام به اخذ تسهیلات میکنند.
به گفته ابراهیم سماوی در نهایت این مسئله منجر به کاهش سود خالص این شرکتها میشود. با افزایش نرخ بهره بسیاری از پروژهها بطور ویژه طرحهای توسعهای شرکتهای بورسی فاقد توجیه اقتصادی خواهند شد، که در بلندمدت اثر منفی بر رشد شرکتها و کل اقتصاد میگذارد.
مصطفی مجد کارشناس بازار سرمایه نیز با اشاره به زیاد بودن حجم معاملات منفی گفته است روند نزولی حاکم بر بازار سرمایه از مرداد سال گذشته آغاز شده است و هنوز این روند ادامه دارد.
در ۱۰۰ روز نخست فعالیت دولت سیدابراهیم رئیسی بدترین بازار، بازار «بورس» بوده است. این در حالیست که ابراهیم رئیسی در اکثر مناظرههای انتخاباتی خود از برنامههای ویژه دولتش برای بهبود وضعیت بازار سرمایه سخن گفته و حتا قبل از برگزیدهشدن سری به تالار شیشهای زده و در آنجا مهمترین برنامه خود را بازگشت ثبات به بازار سهام عنوان کرده بود.
از ابتدای فعالیت دولت رئیسی تا کنون ارزش معاملات خُرد سهام، نصف شده که رقم قابل توجهی است. پیش از روی کار آمدن دولت سیزدهم، ارزش معاملات خرد سهام تنها در بورس تهران حدود ۶ هزار میلیارد تومان بود که در پایان داد و ستدهای ۲۲ آبان (پایان ۱۰۰ روز فعالیت دولت رئیسی) به ۲۷۰۰ میلیارد تومان کاهش یافت.
در کنار این کاهش معاملات، سهامداران حقیقی نیز به خروج از گردونه معاملات سهام ادامه دادند. آمارها نشان میدهد از ۱۶ مردادماه تا پایان دادوستدهای روز ۲۲ آبان در بورس تهران شاهد جابجایی سهامی به ارزش ۱۶ هزار و ۳۰۰ میلیارد تومان در مسیر حقیقی به حقوقی بودیم که با خالص فروش حدود ۳ هزار میلیارد تومانی سهامداران خرد در فرابورس ایران، جمع سرمایه خُرد خارجشده از بازار سهام در این دوره ۱۰۰ روزه ۱۹ هزار و ۲۶۰ میلیارد تومان برآورد میشود.
این آمارها نشان میدهد دولت رئیسی هیچ برنامه مشخصی برای بهبود شرایط بازار بورس و بازگرداندن آرامش به این بازار ندارد بلکه در مقابل، به دلیل کسری شدید بودجه از بازار بورس به عنوان پتانسیلی برای افزایش درآمدهای دولت و ارائه اوراق قرضه استفاده میکند؛ یعنی درست همان سیاستی که دولت روحانی آن را پیش گرفته بود. این در حالیست که به نظر نمیرسد مردم، از جمله سهامداران بورسی، صبر و تحمل گذشته را داشته باشد. افزایش تورم و فشارهای سنگین به مردم برای تأمین ضروریترین هزینههای زندگی جامعه را برای بروز یک اعتراضات سراسری آماده کرده است.
این موضوع روز دوشنبه ۲۴ آبان ۱۴۰۰ در روزنامه «مردمسالاری» مورد توجه قرار گرفته است. بر اساس گزارشی که با عنوان «کارنامهای بدون رشد ملموس» در این روزنامه منتشر شده، «دولت رئیسی در سه ماه گذشته توانسته صرفا اوضاع را اداره کند اما هیچ بهبودی در وضعیت کشور دیده نمیشود. دولت رئیسی اگر نتواند در ماههای آینده روی نقاط بحرانی مثل برجام، بودجه، تورم و… تمرکز کرده و آنها را رفع کند، به نظر میرسد باید منتظر توفانهای سهمگین هم باشد. توفانهایی که به گواه تاریخ، حامیان روزهای انتخابات را به منتقدین سرسخت تبدیل کرده و عاقبت رئیس جمهور در تنهایی با صندلیاش وداع خواهد کرد.»