نقشهای برجسته دوره ساسانی در منطقه تنگ چوگانِ کازرون در پی نفوذ آب به دیواره کوه و بیتوجهی مسئولان میراث فرهنگی در معرض نابودی قرار گرفته است.
محسن عباسپور فعال حوزه میراث فرهنگی کازرون از وضعیت نامناسب نقشبرجستههای دوره ساسانی تنگه چوگان خبر داده که در دیواره کوه قرار دارند و از شاخصترین نقوش برجای مانده از دوره ساسانی به شمار میروند.
تصاویر منتشر شده از نقشبرجسته متعلق به این دوره تاریخی، آثار نمگرفتی، جلبکزدگی و زدوده شدن نقوش را بطور واضح نشان میدهد.
به گفتهی عباسپور، تمامی این نقشبرجستهها «در معرض فرسایش و تخریباند» ولی «بزرگترین کتیبه یا نقشبرجسته» بیشترین آسیب را دیده و «آبی که به این اثر باستانی نفوذ میکند، باعث شده در آستانه تخریب قرار بگیرد، به گونهای که در حال حاضر جلبکهای بسیار ریز روی آن به چشم میخورد».
ششمین نقشبرجسته این تنگه که صحنه دریافت فر ایزدی توسط شاپور اول و همچنین پیروزی او در جنگ با رومیان را نشان میدهد، بیشترین آسیب را طی زمان دیده و قسمتهای بالای آن تقریبا از بین رفته است.
در سال ۱۳۹۰ نقشبرجسته بهرام سوار بر اسب که به پیروزی بهرام دوم بر اعراب مربوط میشود، توسط افراد ناشناس تخریب شد. این نقشبرجسته نشان میدهد که بهرام بر اسب سوار است و اعراب برایش اسب و شتر پیشکش آوردهاند.
حالا به گفتهی محسن عباسپور، این نقوش که در هیچ جا نظیرشان پیدا نمیشود، «در معرض نابودی قرار گرفتهاند».
عباسپور فعال میراث فرهنگی خواستار بررسی نفوذ آب از پشت نقشبرجستهها و تخصیص اعتبار برای این مطالعات شد تا «مسیر نفوذ آب به نقشبرجسته مشخص و برای رفع آن اقدام شود، در غیر اینصورت، در آینده دیگر اثری از آن وجود نخواهد داشت.»
وی با تاکید بر ضرورت تعیین منشأ آب توضیح داد: بطور حتم نفوذ آب به نقشبرجسته روند تخریب را دوچندان میکند همانگونه که در حال حاضر وضعیت فرسایش آن به نسبت دیگر نقوش بیشتر است.
محمدجواد حوکاری رئیس میراث فرهنگی شهرستان کازرون در واکنش به این تخریب آثار دوره ساسانی گفته که «اداره میراث فرهنگی فقط به دنبال جلوگیری از فرسایش این نقشبرجسته نیست، بلکه میخواهیم با تامین اعتبار، مرمت و حفاظت از تمامی نقشبرجستهها را دنبال کنیم.»
وی ضمن تأیید فرسایش و تخریب نقشبرجستهها اظهار داشت: «بطور حتم بارندگیها و تغییرات جوی در فرسایش این نقوش تاثیر زیادی دارند، از این رو باید اقدامی انجام شود که تخریبها به حداقل برسد.»
امردادماه ۹۹ مدیر پایگاه میراث جهانی بیشاپور وعده داده بود، مطالعات در مورد میزان تخریب نقشبرجستهها آغاز میشود اما همچنان این آثار مهم تاریخی به حال خود رها شدهاند.
شش نقشبرجسته در تنگه چوگان وجود دارد شامل نقشبرجسته اول تصویر شاپور اول و پیکر گردیانوس، نقشبرجسته دوم تصویر بهرام سوار بر اسب، نقش سوم که کاملترین و زیباترین نقشبرجسته زمان ساسانی به شمار میآید تصویر مراسم دریافت فر ایزدی (حلقه شهریاری) توسط بهرام اول، نقش چهارم صحنه پیروزی بهرام دوم (شاپور دوم- ذوالاکتاف) بر یاغیان، نقشبرجسته پنجم تصویر پیروزی شاپور بر دولت روم و ششمین و آخرین نقشبرجسته صحنه مراسم دریافت فر ایزدی (حلقه شهریاری) توسط شاپور اول و همچنین پیروزی وی در جنگ با رومیان را نشان میدهد.