به گفته دو مقام آمریکایی به عنوان بخشی از تلاش‌های کشورهای حاضر در مذاکرات اتمی برای احیای برجام، روسیه در هفته‌های اخیر طرحی درباره توافق موقت با جمهوری اسلامی ارائه داده است که شامل کاهش محدود تحریم‌ها در ازای اعمال مجدد برخی محدودیت‌ها بر برنامه هسته‌ای رژیم ایران است.
«ان‌بی‌سی نیوز» شنبه ۲۲ ژانویه (دوم بهمن‌ماه) گزارش داد یک مقام پیشین آمریکا و چهار منبع آگاه گفته‌اند آمریکا از پیشنهاد روسیه به ایران آگاه است. پیشنهادات زمانی مطرح شده که دولت بایدن نسبت به پایان یافتن زمان مذاکره بین ایران و قدرت‌های جهانی بر سر احیای برجام هشدار داده است.
گفته می‌شود مقامات روسیه در باره پیشنهاد توافق موقت با مقامات جمهوری اسلامی گفتگو کردند اما آنها پیشنهاد روسیه را رد کرده و گفته‌اند «تهران به دنبال توافق موقت نیست». آنها از صحبت در مورد جزئیات پیشنهاد روسیه خودداری کرده‌اند.
به گفته این منابع، اگر توافقی در مورد پیشنهاد موقت روسیه حاصل شود، احتمالاً ایالات متحده و سایر دولت‌ها آن را به عنوان اولین گام برای بازگشت کامل به توافق ۲۰۱۵ و نه به عنوان یک توافق جدید یا جداگانه معرفی می‌کنند چرا که هرگونه توافق بجز برجام باید توسط کنگره آمریکا بررسی شود.
این مقام گفت: «اگرچه نمی‌توانیم درباره هیچ بحثی که ممکن است بین روسیه و ایران صورت گرفته صحبت کنیم، اما در این مرحله مطمئنیم که چنین پیشنهاد موقتی بطور جدی مورد بحث قرار نمی‌گیرد… در مورد یک توافق موقت ما در مطبوعات صحبت نمی‌کنیم و در مورد ادعاهای خاص در مورد مذاکرات اظهار نظر نمی‌کنیم.»
با وجود این، اگر کاخ سفید اصرار داشته باشد که یک «توافق موقت» صرفاً اولین گام برای احیای برجام باشد جمهوریخواهان و برخی از دموکرات‌های میانه‌رو احتمالاً استدلال می‌کنند که دولت از نظر قانونی ملزم به ارائه آن به کنگره برای بررسی است.
آنتونی بلینکن وزیر خارجه آمریکا جمعه ۲۱ ژانویه (اول بهمن‌ماه) از روسیه خواست از نفوذ خود بر جمهوریا سلامی ایران برای احیای برجام استفاده کند. او به سرگئی لاوروف گفت «اگر در چند هفته آینده توافقی حاصل نشود، پیشرفت‌های هسته‌ای ادامه‌دار ایران، بازگشت به برجام را غیرممکن می‌کند، اما در حال حاضر هنوز پنجره‌ای کوچک برای رسیدن به توافق وجود دارد… روسیه مسئله فوریت را درک می‌کند و امیدواریم که از نفوذ و روابط خود با بازگرداندن ایران به توافق استفاده کند.»
ماه‌ها و حتا پیش از روی کار آمدن دولت سیزدهم به ریاست سیدابراهیم رئیسی آمریکا و اروپا از این «پنجره کوچک» حرف می‌زنند که «به زودی» بسته می‌شود.
«ان‌بی‌سی نیوز» در بخشی از این گزارش می‌نویسد مذاکرات در وین به دلیل اصرار جمهوری اسلامی بر عدم مذاکره مستقیم با مقامات آمریکایی پیچیده شده است. آمریکایی‌ها مجبور شده‌اند از طریق دیپلمات‌های اروپایی با نمایندگان جمهوری اسلامی در ارتباط باشند. دولت بایدن گفته است که مواضع ایران مذاکرات را کند کرده و از تهران خواسته است در مواضع خود تجدید نظر کند.
این مقام ارشد دولت گفت: «ما خواهان گفتگوی مستقیم با هیأت ایرانی هستیم و معتقدیم که این کار سازنده‌تر خواهد بود، اما ایران موافقت نکرده است.»
وزارت خارجه آمریکا:
هرگونه مذاکره با رژیم ایران منوط به اجرای ۱۲ شرط است#جان_بولتون :
محتمل است رژیم ایران عامل حمله به کشتی‌ها در آب‌های امارات باشد
سخنگوی وزارت خارجه جمهوری اسلامی:
۱۲ شرط پمپئو را فضایی می‌دانیم و قابل اجرا نیست#کیهان_لندن pic.twitter.com/NqD1baD7D8— KayhanLondon کیهان لندن (@KayhanLondon) May 29, 2019
در عین حال دو منبع آگاه گزارش دادند که تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای آمریکا در وین اخیراً تغییر کرده و ریچارد نفیو یکی از اعضای این تیم به دلیل اختلاف نظر با رابرت مالی نماینده ویژه آمریکا در امور ایران به منصبی متفاوت در وزارت خارجه برگشته است.
در این میان، مایکل مک‌کال نماینده جمهوریخواه در کمیته روابط خارجی مجلس نمایندگان و چند نماینده دیگر سال گذشته در نامه‌ای به دولت بایدن اعلام کردند حتا بازگشت به توافق اتمی مستلزم تأیید کنگره است.
یکی از افراد که از پیشنهاد روسیه مطلع است گفته «این طرح گامی موقت به سوی بازگشت کامل به برجام است اما یک طرح جایگزین یا یک توافق جدید نیست. این فقط یک تفاهم برای ادامه مسیر است.»
یک مقام آمریکایی، یک مقام کنگره و چهار نفر آگاه که از این پیشنهاد خبر دارند، گفته‌اند علاوه بر الزام ایران به توقف غنی‌سازی ۶۰ درصدی اورانیوم، پیشنهاد موقتی که روسیه ارائه داد محدودیت‌هایی برای غنی‌سازی ۲۰ درصدی و استفاده از سانتریفیوژهای پیشرفته توسط ایران ایجاد می‌کند. این منابع گفتند که این پیشنهاد شش ماهه است و پس از انقضای آن امکان تمدید وجود دارد.
هدف نهایی جمهوری اسلامی سلاح اتمی است؛ آیا روس‌ها آماده معامله با غرب می‌شوند؟
کم نیستند تحلیلگرانی که معتقدند روسیه به بازیگر اصلی مذاکرات برجام تبدیل شده و دست بالا را دارد و نفتالی بنت با توجه به این وضعیت بطور مستقیم با پوتین وارد مذاکره شد. https://t.co/ZfSK3XUE3N pic.twitter.com/gXYZfCV9Kn
— KayhanLondon کیهان لندن (@KayhanLondon) December 10, 2021
به گزارش کیهان لندن، موضوع پیشنهاد توافق موقت به جمهوری اسلامی جدید نیست. هفته‌هاست خود مقامات تهران نیز می‌گویند غربی‌ها به دنبال «توافق موقت» هستند. این ادعا هم که رژیم ایران این پیشنهاد را نپذیرفته، بنا بر تجربه، فقط بیان بخشی از ماجراست زیرا طبق معمول هرکدام از مقاماتی که به نوعی با مذاکره ارتباط دارند مدام حرف‌های خود را تغییر می‌دهند یا اظهارات مقام دیگر را نقض می‌کنند.
وحید جلال‌زاده رئیس کمیسیون امنیت ملی مجلس شورای اسلامی روز ۲۱ دی‌ماه گفت «ایران توافق موقت را نه رد کرده و نه پذیرفته است و در حال بررسی آن است!»
همانروز سعید خطیب‌زاده سخنگوی وزارت خارجه ادعا کرده بود «توافق موقت در دستور کار نیست!»
۲۵ دی‌ماه هم علیرضا سلیمی عضو هیات رئیسه مجلس شورای اسلامی گفت «توافق موقت در مذاکرات یک فریب است و جمهوری اسلامی ایران به دنبال توافق موقت در مذاکرات با غرب نیست.»
اظهارات مختلف از سوی مقامات رژیم که هرکدام به باند و جناحی از نظام تعلق دارند، نشان می‌دهد در داخل جمهوری اسلامی بر سر اساسی‌ترین مسائل در مذاکرات وین اختلاف نظرهای جدی وجود دارد.
با اینهمه باید منتظر بود و دید اگر طرفین به «توافق موقت» هم نرسند، احتمالات بعدی چه خواهد بود. آیا «طرح B» اجرا می‌شود؟ آیا «پنجره کوچک» همچنان باز می‌ماند؟ آیا واشنگتن تصمیم به تشدید تحریم‌ها می‌گیرد یا اسرائیل دست به اقدام نظامی می‌زند؟ و یا اتفاق دیگری می‌افتد که کسی آن را پیش‌بینی نکرده و یا اگر هم پیش‌بینی شده، کسی آنرا جدی نگرفته است؟!
