سیاست جمهوری اسلامی در استقبال از طالبان چنان آنها را گستاخ کرده که حالا وزیر نیروی دولت سیزدهم هم درباره وعده و وعیدهای پوچ این گروه تروریستی که با خروج شتابزده آمریکا در اوت ۲۰۲۱ دوباره در افغانستان به قدرت رسیده، گفته است: «طالبان فقط وعده حقابه هامون را می‌دهد!»
با وجود اینکه وزارت آب و انرژی طالبان در اطلاعیه‌ای دو هفته پیش اعلام کرد، به قرارداد بین‌المللی با ایران بر سر حقابه هامون پایبند است ولی حتا در زمان بارش‌های بی‌سابقه اخیر نیز حاضر به ارائه این حقابه نشده است.
این در حالیست که اوایل بهمن‌ماه مردم استان سیستان و بلوچستان در اعتراض به نبود آب، خشکسالی و دریافت نکردن حقابه هامون که سال‌هاست به آنها تخصیص نیافته، دست به تجمع زدند.
حالا علی‌اکبر محرابیان وزیر نیرو در حاشیه بازدید از شرکت تعمیرات نیروگاهی ایران از «بدعهدی‌های طالبان» در مورد پرداخت حقابه هامون انتقاد کرده و گفته است: «سه ماه است که با طرف افغانی مذاکره می‌کنیم، سفری را وزیر مربوطه به ایران داشت و مذاکراتی در این راستا صورت گرفت. همچنین جلسه کمیساران آب نیز در افغانستان تشکیل شد و سه نوبت نیز به صورت تلفنی از مسئولان افغانی پیگیر حقابه جمهوری اسلامی شدیم.»
او اضافه کرد: «طرف افغانی در بیان اعلام کردند که حقوق جمهوری اسلامی را به رسمیت می‌شناسیم و حتما رهاسازی آب انجام می‌شود اما تا این لحظه این کار صورت نگرفته و تذکرات لازم به آنها داده شده است.»
سعید خطیب‌زاده سخنگوی وزارت امور خارجه پیشتر گفته بود که رها ساختن آب هیرمند به سوی ایران، ملاک جمهوری اسلامی برای تشخیص مسئولیت‌پذیری طالبان خواهد بود!
اختلاف ایران و افغانستان بر سر حقابه دریاچه هامون و رودخانه هیرمند قدیمی است و سال‌هاست که جمهوری اسلامی نتوانسته با دولت‌های این کشور سیاستی را در پیش بگیرد که از حقوق آبی مردم منطقه در ایران محافظت شود.
وزیر نیرو درباره وضعیت آبی کشور با تاثیر بارش‌های اخیر و جبران کم‌آبی‌ها در سخنانی بی سر و ته گفت: «بارش‌ها در سراسر کشور بطور متوسط در حد نرمال بوده ولی در برخی نقاط مثل کرمان، جنوب سیستان، هرمزگان، بوشهر و بیش از نرمال بوده البته در برخی نقاط نیز کمتر از نرمال بوده است!»
به گفته او، «در اسفندماه پیش‌بینی بارش‌ها در حد نرمال است و امیدواریم ادامه داشته باشد. در صورت تداوم بارش در اسفند و فروردین و اردیبهشت بخشی از کسری‌ها جبران شود.»
فقدان توان چانه‌زنی با دولت قبلی افغانستان و اکنون طالبان باعث شده تا حقابه هامون و هیرمند به مردم مناطقی که به آب این دریاچه و رودخانه نیاز دارند داده نشود. در نتیجه تالاب هامون که هفتمین تالاب بین‌المللی جهان و یکی از ذخیره‌گاه‌های زیست‌کُره در ایران است در آستانه‌ی خشک و نابودی قرار گرفت.
حسین امیرعبداللهیان وزیر خارجه دولت سیزدهم در آبان ۱۴۰۰ اظهار داشت «باید طالبان را بپذیریم» و یکی از دلایل حمایت جمهوری اسلامی از دولت تروریستی طالبان ظاهرا همین دریافت حقابه‌ی هامون و هیرمند بوده است. ولی پس از گذشت شش ماه که از استقرار طالبان در افغانستان می‌گذرد، همچنان سهم آب مردم منطقه در ایران پرداخت نمی‌شود.
۲۹ دی‌ماه گفته شد، طالبان دو دریچه از ۴ دریچه بند کمال خان را که در دولت حامد کرزای ساخته شده، به سمت ایران باز کرده ولی در عمل هیچ اتفاقی نیفتاد و آب به سوی منطقه‌ی دیگری از افغانستان جاری گشت. این موضوع باعث شد تا ساکنان استان سیستان و بلوچستان دست به اعتراض در نقطه صفر مرزی ایران و افغانستان بزنند. در نتیجه این اعتراضات وزارت خارجه جمهوری اسلامی وعده به پیگیری حقابه هامون از طریق قانونی داد! اما حالا وزیر نیرو می‌گوید آن پیگیری‌ها که به قول‌های طالبان انجامید، فقط وعده بوده است!
کارشناسان محیط زیست می‌گویند، طالبان مسیر آب سد را از رود خشک به منطقه گوددره منحرف کرده و این انتقال که آب را به هرز می‌برد نه برای ایران مفید است و نه افغانستان.
این در حالیست که زندگی و آبادی در شمال استان سیستان و بلوچستان رو به نابودیست و این منطقه در حال خالی شدن از حیات است. مردمانی که پیشتر با پُرآب بودن تالاب هامون حتا به صید اشتغال داشتند حالا آنها را به بیکاری و مهاجرت کشانده است. گفته می‌شود به ویژه پس از استقرار طالبان و طولانی‌شدن عدم پرداخت حقابه، حتا گیاهانی که به آب کمی برای حیات نیاز دارند نیز خشک و نابود شده‌اند.
مشکل اما فقط حقابه و ناتوانی مقامات و نهادهای مسئول در به اصطلاح دیپلماسی آب نیست، بلکه خاک‌ریزهایی نیز در مرز دو کشور در سال ۱۳۹۲ احداث شده‌اند که آب را پشت مرز نگه می‌دارند! با اینکه گزارش صداوسیمای جمهوری اسلامی از منطقه نشان می‌دهد که هنوز خاکریز و دایک وجود دارد ولی این امر را سازمان محیط زیست استان تکذیب می‌کند.
میرشکار سرپرست سازمان محیط زیست سیستان و بلوچستان در این رابطه گفته است: «در سال‌های قبل خاکریزها و دایک‌های مرزی در بستر تالاب هامون وجود داشت که مانع ورود آب به دریاچه می‌شد که در سال ۹۲ با همکاری این سازمان این دایک‌ها باز شده است.»
میرشکار گفت: «هم‌اکنون هیچ مانعی برای ورود آب به تالاب در حوزه هامون صابوری جغرافیای ایران وجود ندارد و دایک حفاظتی که در قسمت هامون صابوری وجود دارد در آن دو نکته است؛ یکی اینکه محل اصلی ورود آب به تالاب هامون صابوری در آن قسمت نیست و نکته دوم در همانجا که دایک حفاظتی وجود دارد آبی وجود ندارد.»
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان بیان داشت: «در همان نقطه‌ای که فیلمبرداری شده است پایین‌تر و بالاتر آن خروجی‌هایی برای ورود آب وجود دارد و خود آب در سنوات قبل بخشی از این خاکریز را با خودش شسته و آورده است و ما از همان نقطه آب را برای بخشی از زمین‌های بش دلبر داشتیم و از انتهای زمین‌های بش دلبر اگر آبی باشد خودش وارد تالاب هامون صابوری جغرافیای ایران می‌شود.»
در این بین، برخی نیز بر این باورند که موضوع دایک‌ها و خاکریزها برای تعدیل وضعیت کنونی و انحراف از موضوع پرداخت نشدن حقابه از طرف طالبان مطرح می‌شود.
روشن است که دولت‌ها در کشورهای همسایه از جمله طالبان در افغانستان به فکر منافع خود هستند؛ این جمهوری اسلامی است که در طول ۴۳ سال و همراه با تحولات افغانستان اعم از جنگ و جابجایی دولت‌ها نتوانسته حق ایران را در بهره‌برداری از آب هامون و هیرمند سازماندهی کند و با بی‌تدبیری و ناکارآمدی باعث خشک شدن آب‌ها و بالاکشیدن حقابه توسط همسایگان و در نتیجه کوچ اجباری هزاران تن از ساکنان مناطق کم‌آب به نقاط دیگر شده است.
اینهمه در حالیست که دریاچه و تالاب بین‌المللی هامون سومین دریاچه بزرگ ایران پس از کاسپین و اورمیه به شمار می‌رفته است! این منبع آبی از سه دریاچه کوچک هامون پوزک، هامون صابری و هامون هیرمند تشکیل شده که هنگام پُر آبی بهم متصل می‌شوند و هامون بزرگ را تشکیل می‌دهند. هرچند از روزهای اتصال هامون بزرگ سال‌هاست که می‌گذرد و چنانکه وضعیت به همین شکل ادامه داشته باشد، «هامون بزرگ» به تاریخ و خاطره‌ها می‌پیوندد!
