«طرح صیانت» در یکروز هم تصویب هم باطل اعلام شد! با یا بدون این طرح، محدودیت اینترنت در کشور ادامه دارد

کمیسیون مشترک طرح صیانت در مجلس شورای اسلامی محدود ساختن اینترنت را زیر عنوان «حمایت از حقوق کاربران در فضای مجازی» تصویب کرد. این طرح در حالی تصویب شد که اینترنت و سرعت آن در ایران از چندین روز پیش با اختلال روبرو شده است.

کلیات طرح موسوم به «حمایت از حقوق کاربران در فضای مجازی» روز سه‌شنبه ۳ اسفند با ۱۸ رأی موافق در برابر تنها یک رأی منفی از سوی اعضای کمیسیون مشترکی که برای بررسی این طرح در «مجلس انقلابی» تشکیل شده بود، تصویب شد.

همزمان تصویب این طرح با حاشیه‌های زیادی روبرو شده است. موجی از انتقادات نه تنها از سوی مردم و کاربران شبکه‌های اجتماعی بلکه حتی از سوی برخی مقامات نیز به راه افتاده است. برای نمونه برخی از نمایندگان با توجه به در دستور کار قرار داشتن رسیدگی به لایحه بودجه درخواست داشتند که کمیسیون مشترک طرح صیانت، جلسه خود برای تصمیم گیری درباره این طرح را به بعد از بررسی بودجه موکول کند. نمایندگان انقلابی اما تعیین تکلیف درباره این طرح را مهمتر از بودجه کشور ارزیابی کردند!

بر اساس گزارش‌های رسانه‌ها داخلی به نظر می‌رسد در درون جمهوری اسلامی و در میان مقامات ارشد نظام برای تصویب یا عدم تصویب این طرح نیز اختلاف نظر وجود دارد. در همین رابطه خبرگزاری ایسنا گزارش داده که در جلسه کمیسیون مشترک، جلال رشیدی کوچی نماینده مجلس گفته است: «عده‌ای برای موافقت با این طرح با من تماس می‌گیرند و من را تهدید می‌کنند. این در حالی است که بعد از گذشت مدتی از آغاز به کار کمیسیون مشترک مردم هنوز نگران تصویب این طرح هستند.»

همچنین طی یک هفته گذشته سه بار تصمیم نمایندگان مجلس شورای اسلامی برای بررسی این طرح دچار تغییر شد که همین موضوع نیز نشان از اختلافات پشت پرده مقامات درباره این طرح دارد. محمدحسین فلاحی عضو کمیسیون آموزش مجلس یازدهم، با بیان اینکه این طرح در اسفندماه به تصویب خواهد رسید، ضمن حمایت از طرح محدود ساختن اینترنت گفته بود که نام طرح صیانت از حقوق کاربران در فضای مجازی به «حمایت» از حقوق کاربران در فضای مجازی تغییر کرده اما هیچ اصلی به این طرح اضافه یا کم نشده است! اما غلامرضا نوری قزلجه عضو کمیسیون مشترک مجلس شورای اسلامی گفت که «تصویب این طرح به سال ۱۴٠۱ موکول خواهد شد».

تنها دو روز پس از آنکه غلامرضا نوروی قزلجه از موکول شدن بررسی طرح به سال آینده خبر داده بود، کمیسیون مشترک لایحه بودجه را نادیده گرفت و پس از تشکیل جلسه، این طرح را تصویب کرد.

جالب اینکه حتی پس از تصویب طرح نیز حاشیه‌های درون نظام درباره آن ادامه دارد. محمدتقی نقدعلی عضو دیگر مجلس شورای اسلامی ایران در جلسه علنی نوبت عصر روز سه شنبه ۳ اسفند با اشاره به تصویب کلیات این طرح گفت: کمیسیون مشترک بعد از برگزاری ۴۸ جلسه و همچنین ده جلسه دیگر با حضور رییس مجلس کلیات طرح حمایت از کاربران فضای مجازی را تصویب کرده است. اما افزوده که این طرح در حالی به تصویب رسیده که «هنوز نه به بار است و نه به دار است»!

ساعاتی بعد نیز معاونت قوانین مجلس شورای اسلامی مصوبه کمیسیون بررسی طرح صیانت را باطل اعلام کرد!

بهزاد پورسید معاون قوانین مجلس شورای اسلامی در نامه‌ای خطاب به رضا تقی‌پور رئیس کمیسیون ویژه «طرح حمایت از حقوق کاربران و خدمات پایه کاربردی فضای مجازی» نوشته که رای‌گیری روز سه‌شنبه این کمیسیون و تصویب کلیات طرح صیانت از فضای مجازی، فاقد اعتبار است. در این نامه تأکید شده که علاوه بر نقض آیین‌نامه داخلی مجلس، این رأی‌گیری درباره متنی متفاوت از طرح بارگذاری شده در سامانه قوانین، انجام شده است.

معاون قوانین مجلس در نامه خود آورده که بر اساس ماده ۱۶۵ آیین‌نامه داخلی مجلس وقتی طرح یا لایحه‌ای به کمیسیون مرتبط با اصل ۸۵ قانون اساسی ارجاع می‌شود، این کمیسیون باید ابتدا درباره همان طرح ارجاعی اتخاذ تصمیم کند و بعد از تصویب کلیات «طرح اولیه»، کمیسیون مجاز به اعمال اصلاحات در شور دوم خواهد بود اما درباره طرح صیانت این بخش از آیین‌نامه داخلی مجلس رعایت نشده است.

جلال رشیدی کوچی عضو کمیسیون ویژه بررسی طرح صیانت در اینباره گفته که جلسه روز سه‌شنبه کمیسیون ویژه بررسی طرح صیانت مورد بحث و مناقشه بود و طبق نامه معاونت قوانین مجلس، این رای‌گیری از لحاظ قانونی دارای ایراد بوده و قابل پذیرش نیست.

معصومه پاشایی بهرام نماینده مرند و جلفا در مجلس شورای اسلامی نیز گفت که معاونت قوانین مجلس در نامه‌ خود بر اساس قانون آیین‌‌نامه داخلی مجلس، رای‌گیری روز سه‌شنبه کمیسیون ویژه و تصویب کلیات طرح صیانت را غیر قانونی دانست و به علت تخلف از مفاد صریح قانون، تصمیم‌گیری شتاب‌زده روز سه‌شنبه عملا باطل می‌شود.

با وجود انتشار نامه‌ای از سوی معاونت قوانین مجلس شورای اسلامی و ابطال این مصوبه، ۲۵ نفر از نمایندگان خواستار لغو این مصوبه در کمیسیون و بازگشت آن به صحن مجلس شورای اسلامی هستند. اسامی این نمایندگان در توییتی از روح‌الله حضرت پور نماینده اورمیه منتشر شده است.

اسامی نمایندگانی که با بازگشت طرح #صیانت به صحن مجلس خواهان لغو آن شدند pic.twitter.com/0L3ASw9ieb

— Ruhollah. hazratpour (@R_Hazratpour) February 23, 2022

پیش از این نیز روح الله حضرت پور عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی تأکید کرده بود که طرح⁧ صیانت همچون بقیه طرح‌های مسدودسازی و محدودسازی از همین الان شکست خورده است. مجلس حق ندارد برای مردم تعیین تکلیف کند.

اینهمه در حالیست که رضا تقی‌پور انوری رئیس کمیسیون بررسی طرح صیانت گفته نسخه جدید این طرح «به دنبال درخواست وزارت ارتباطات و مرکز ملی فضای مجازی و با تصمیم‌گیری در جلسه‌ای با حضور قالیباف و معاون قوانین مجلس تهیه شد و غیرقانونی نیست.»

از سوی دیگر، رئیس کمیسیون بررسی طرح صیانت تأکید کرده که «ابطال رأی کمیسیون امکان‌پذیر نیست مگر آنکه کمیسیون خود رأی‌اش را عوض کند!» وی انتشار خبر ابطال کلی در رسانه‌ها را یک «شوخی بی‌مزه» توصیف کرد.

https://twitter.com/hlious1/status/1496079739119087617

طرح موسوم به «صیانت از حقوق کاربران در فضای مجازی» که به «حمایت از حقوق کاربران در فضای مجازی» تغییر نام داده است، با هدف محدودسازی اینترنت در ایران و افزایش نظارت نهادهای نظامی بر پنهه‌ی اینترنت در ایران تنظیم شده است.

در سال‌های گذشته بارها علی خامنه‌ای رهبر جمهوری اسلامی بطور مستقیم و غیرمستقیم از شبکه‌های اجتماعی و گردش اطلاعات که در اینترنت در جریان است انتقاد کرد و فضای مجازی در ایران را «ول و رها» خواند. او همچنین خواهان کنترل اینترنت در ایران شده است.

تعیین سرنوشت طرح صیانت هرچند در دوران دولت ابراهیم رئیسی و از سوی نمایندگان یازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی معروف به «مجلس انقلابی» مورد بررسی قرار می‌گیرد اما بنای زیرساخت‌های محدود ساختن اینترنت در دولت اصلاح‌طلب حسن روحانی انجام شد. خاموشی بیش از ۱۰ روزه اینترنت ایران همزمان با اعتراضات آبان ۹۸ از جمله نتایج عملکرد محمدجواد آذری جهرمی وزیر ارتباطات دولت روحانی بود که اصلاح‌طلبان او را «وزیر جوان» خطاب می‌کردند. در آن اعتراضات در حالی طی سه روز هزاران تن کشته و زخمی و مفقود و دستگیر شدند که اینترنت در سراسر کشور بیش از یک هفته قطع شده بود.

بر اساس متن منتشر شده درباره این طرح، در صورت قانونی و اجرایی شدن آن، «همه داده‌ها نیز ضبط و نگهداری خواهند شد» و طبق این طرح، «ذخیره‌سازی و پردازش داده‌های کاربران ایرانی مطابق مصوبات شورا و ضوابط و مقررات مربوط» به عنوان یک قانون به اجرا درخواهد آمد.

همچنین ایجاد و نگهداری و بهره‌برداری از گذرگاه‌های مرزی اینترنتی از سوی بخش خصوصی و غیردولتی بعد از لازم‌الاجراشدن این قانون ممنوع شود و این امر به‌ نظامیان سپرده خواهد شد. جایگزینی برخی اپلیکیشن‌ها نیز از جمله اهداف این طرح است. یکی از اپلیکیشن‌های پیشنهادی به نام «روبینو» قرار است جایگزین اینستاگرام شود. این اپلیکیشن را یک شرکت‌ وابسته به «ستاد اجرایی فرمان امام» بزرگترین هلدینگ اقتصادی وابسته به دفتر رهبر جمهوری اسلامی طراحی کرده و کنترل می‌کند. بطور کلی تمامی زیرساخت‌ها و شرکت‌های مربوط به اینترنت در ایران در دست گروه‌های مافیایی جمهوری اسلامی است و توسط آنها هدایت و کنترل می‌شود که با توجه به اینکه بیش از نود درصد مردم از اینترنت موبایل استفاده می‌کنند، سودهای نجومی را به جیب این گروه‌ها سرازیر می‌کند بدون آنکه از نظر امکانات در حد استاندارد بین‌المللی باشد!

https://kayhan.london/1400/11/25/%da%a9%d8%a7%d9%87%d8%b4-%d8%b4%d8%af%db%8c%d8%af-%d8%b3%d8%b1%d8%b9%d8%aa-%d8%a7%db%8c%d9%86%d8%aa%d8%b1%d9%86%d8%aa-%d8%af%d8%b1-%d8%a7%db%8c%d8%b1%d8%a7%d9%86%d8%9b-%d8%aa%d8%b5%d9%88%db%8c%d8%a8

در این میان، مخالفان تصویب و اجرای طرح صیانت هشدار داده‌اند که موضوع فقط بر سر محدود ساختن پیام‌‌رسان‌های خارجی مانند اینستاگرام نیست و در صورت تصویب این طرح، تغییرات بنیادین در نحوه فعالیت کاربران، نظارت بر اینترنت و پهنای باند ایجاد خواهد شد که هدف از همه اینها اعمال محدودیت شدید در زمینه دسترسی به اینترنت و گردش اطلاعات است.

منتقدان همچنین می‌گویند نظرات کارشناسی مرکز پژوهش‌ها، دغدغه افکار عمومی و صاحبان کسب و کارهای مجازی و صاحب‌نظران این حوزه در طراحی و بررسی این طرح نادیده گرفته شده است.

جدا از سانسور، کنترل و ایجاد فیلترینگ شدید در ایران که از سال‌ها پیش تداوم دارد، جمهوری اسلامی برخی از آنچه را که در صورت قانونی و اجرایی شدن طرح صیانت می‌بایست اتفاق می‌افتاد در عمل به اجرا درآورده است! سقوط هفت پله‌ای اینترنت ایران و کاهش سرعت اینترنت در چند روز اخیر از جمله اقداماتی است که از سوی بسیاری به معنای اجرای عملی طرح صیانت است. کاهش سرعت اینترنت در روزهای گذشته با واکنش‌های منفی بسیاری از کاربران روبرو شده است.

https://twitter.com/Merdas_____/status/1496109938552225794

طی روزهای گذشته کاربران در شبکه‌های اجتماعی با استفاده از هشتگ‌ #نه_به_طرح_صیانت و #طرح_صیانت به مصوبه مجلس شورای اسلامی انتقاد کرده و خواهان آزادی اینترنت در ایران و توقف این طرح ضداجتماعی هستند.

وبسایت «زومیت» که اخبار حوزه فناوری را پوشش می‌دهد، در گزارشی نوشته است برخی شرکت‌های اینترنتی گفته‌اند پهنای شبکه‌های خارجی مانند اینستاگرام، واتس‌اپ، تلگرام و کلاب‌هاوس در ایران «به‌ عمد کم شده است».

روزنامه «اعتماد» نیز روز دوم اسفند در گزارشی نوشت که یکی از اهداف کاهش سرعت در اینترنت محدود کردن دسترسی به شبکه‌های اجتماعی پرطرفدار است و «به نظر می‌رسد اتفاقی که برای پیام‌رسان وایبر در سال ۹۴ افتاد، قرار است برای اینستاگرام نیز رخ دهد و پهنای باند آن به قدری کاهش یابد که عملاً کاربران فراموش کنند که شبکه اجتماعی‌ای به نام اینستاگرام وجود داشته است».

اینهمه در حالیست که سابقه دولت‌های اصلاح‌طلب و اصولگرا در جمهوری اسلامی نشان داده که این نظام چه با طرح صیانت و چه بی طرح صیانت، همواره به دنبال استمرار محدود ساختن اینترنت و سانسور در کشور است.