با توجه به سهم مهم اوکراین و روسیه در تأمین مواد غذایی، با آغاز حمله نظامی روسیه به اوکراین وضعیت امنیت غذایی جهان نیز مورد توجه ویژه قرار گرفته است.
از نخستین ساعات آغاز حمله نظامی ولادیمیر پوتین به اوکراین در ۲۴ فوریه ۲۰۲۲، بازارهای جهانی با نوسان روبرو شدند. قیمت نفت و طلا با افزایش روبرو شد. قیمت بیتکوین و دیگر رمزارزها کاهش یافت.
یکی دیگر از اثرات مهم اقتصادی حمله نظامی روسیه به اوکراین افزایش قیمت مواد غذایی اساسی است بطوری که گندم ۳۰ درصد و ذرت ۲۰ درصد گران شدهاند.
بر اساس آمارها، در مجموع روسیه و اوکراین ۲۹ درصد از صادرات جهانی گندم، ۸۰ درصد از صادرات روغن آفتابگردان و ۱۹ درصد از صادرات ذرت جهان را در اختیار دارند. آمارها همچنین نشان میدهد خاورمیانه و آفریقا مقصد ۷۰ درصد از صادرات گندم روسیه بوده است.
خبرگزاری مهر در گزارشی نوشته که کارشناسان معتقدند این تنش بین این دو کشور قیمت مواد غذایی را به بالاترین حد خود خواهد رساند بطوری که از همین حالا روزانه ۵۰ سنت قیمت گندم صادراتی آمریکا افزایش مییابد. از طرف دیگر قیمت گندم و سویا به بالاترین سطح در ۹ سال گذشته رسیده است.
همزمان با آغاز حمله نظامی روسیه به اوکراین، شاخص معاملات آتی گندم شیکاگو بیش از ۲ درصد افزایش یافت و ذرت به بالاترین سطح هفت ماهه خود رسید و قیمت سویا نیز در حال افزایش است. هر سه این محصولات کشاورزی جزو نهادههای دامی هستند که قیمت آنها از پایینترین سطح قیمت سال ۲۰۲۱ حدود ۴۰ درصد افزایش یافته است.
کارشناسان هشدار میدهند که اگر عرضه این مواد مختل شوند، خریداران از آسیا گرفته تا آفریقا و خاورمیانه ممکن است با قیمتهای گرانتر نان و گوشت مواجه شوند.
هنگامی که روسیه در سال ۲۰۱۴ به شبهجزیره کریمه حمله کرد، قیمت گندم با وجود اینکه روند عرضه تاثیر قابل ملاحظهای پیدا نکرده بود، صعود کرد. سهم روسیه و اوکراین از صادرات جهانی از آن زمان افزایش پیدا کرده و کشورهایی نظیر مصر و ترکیه به گندم منطقه دریای سیاه متکی هستند.
خبرگزاری رویترز به نقل از کارشناسان هشدار داده که اختلال در تأمین و صادرات مواد غذایی از روسیه و اوکراین میتواند قیمتهای جهانی مواد غذایی را که در حال حاضر به بالاترین سطح خود در چند سال اخیر رسیده، باز هم افزایش دهد. در دو سال گذشته پس از شیوع کرونا نیز قیمت مواد غذایی با افزایش روبرو شده است.
فین زیبل اقتصاددان و کارشناس تجارت محصولات کشاورزی در بانک ملی استرالیا در همین رابطه به رویترز گفته که «اختلال در عرضه از منطقه دریای سیاه بر دسترسی کلی جهانی تاثیر خواهد گذاشت. خریداران در خاورمیانه و آفریقا به دنبال منابع جایگزین خواهند بود. دادههای حمل و نقل موسسه ریفینیتیو نیز نشان میدهد که حدود ۷۰ درصد از صادرات گندم روسیه در سال ۲۰۲۱ به تاجران در منطقه خاورمیانه و آفریقا فروخته شده است.»
بر اساس گزارشها، کشتیها به دلیل خطر جنگ از ورود به دریای سیاه اجتناب میکنند. در چنین شرایطی کارشناسان و فعالان اقتصادی نسبت به بروز بحران در امنیت غذایی در جهان هشدار میدهند. همچنین پیشبینی شده کمبود منابع از منطقه دریای سیاه میتواند تقاضا برای گندم را از ایالات متحده و کانادا افزایش دهد.
در گزارش خبرگزاری مهر نیز در همین ارتباط آمده که معاملات آتی گندم و ذرت آمریکا با محدودیتهای روزانه خود افزایش یافت، در حالی که قیمت دانه سویا به بالاترین میزان خود از سال ۲۰۱۲ رسید و عمدتاً به دلیل نگرانیها در مورد عرضه جهانی غلات بوده است، احتمالا در روزهای آینده قیمت گندم افزایش ۳۰ درصدی و قیمت ذرت افزایش ۲۰ درصدی داشته باشد.
برنامه جهانی غذا وابسته به سازمان ملل در بیانیهای اعلام کرد به دنبال جنگ روسیه و اوکراین، وضعیت بحرانی یمن نیز وخیمتر خواهد شد. در این بیانیه آمده که تشدید درگیریها در اوکراین منجر به افزایش قیمت سوخت و مواد غذایی به ویژه غلات در یمن خواهد شد به صورتی که این برنامه ناچار خواهد بود کمکرسانیهای خود در یمن را به ۱۱ میلیون نفر کاهش دهد.
برنامه جهانی غذا تأکید کرده که قیمت مواد غذایی در اکثر مناطق یمن طی سال گذشته دو برابر شده و این در حالیست که بیش از نیمی از مردم یمن به کمکهای غذایی نیاز دارند. از سوی دیگر، افزایش قیمت مواد غذایی افراد بیشتری را وارد چرخه گرسنگی و وابستگی به کمکهای بشردوستانه در این کشور خواهد کرد.
خبرگزاری ایسنا نیز در گزارشی به بحران پیش روی اروپا در زمینه تأمین گاز پرداخته و نوشته که «بازارهای گاز اروپا بزرگترین تاثیر را از بحران میان روسیه و اوکراین پذیرفتهاند. تنشهای ژئوپلیتیکی به دلیل عرضه محدود گاز از سوی روسیه و ذخایر گاز پایینتر از حد میانگین، افزایش پیدا کردهاند و قیمتها در این منطقه در یک سال گذشته حدود پنج برابر شدهاند. وقوع یک نبرد نظامی تمامعیار می تواند حجم عظیم گازی را که روسیه به اروپا صادر می کند و حدود یک سوم آن از خاک اوکراین عبور می کند مختل کند.»
