جمعیت فقیر در ایران طی ۹ سال از ۱۲/۵ میلیون نفر در سال ۱۳۹۰ به حدود ۲۳ میلیون نفر در سال ۱۳۹۹ رسیده است.
بر اساس آخرین گزارش دفتر مطالعات رفاه اجتماعی وزارت تعاون در بررسی فقر درآمدی و چندبعدی در ایران نرخ فقر از سال ۹۶ به بعد به صورت محسوسی روند صعودی داشته و در سال ۹۹ این نرخ به حدود ۲۶درصد رسیده است.
بررسی این نرخ فقر از نظر جمعیتی نشان می‌دهد که جمعیت فقیر در ایران طی یک دهه از ۱۲/۵ میلیون نفر در سال ۱۳۹۰ به حدود ۲۳میلیون نفر در سال ۱۳۹۹ رسیده است.
بر اساس این آمارها ، خط فقر در سال ۱۳۹۹ بطور متوسط برای هر فرد یک میلیون و ۵۰ هزار تومان بوده است.
همچنین در سال ۱۳۹۹ میانگین هزینه ماهانه خانوار ۴ نفره شهری پنج میلیون و ۱۷۸ هزارتومان و میانگین هزینه سرانه ماهانه خانوار روستایی دو میلیون و ۸۳۹ هزار تومان بوده است. بر این اساس در سال ۱۳۹۹، ۲۶/۵ درصد از جمعیت ایران به عنوان فقیر شناسایی شده‌‌‌اند.
در این گزارش، خط فقر در سال ۱۳۹۹ بطور متوسط برای هر فرد یک میلیون و ۵۰ هزارتومان، میانگین هزینه ماهانه خانوار ۴ نفره شهری پنج میلیون و ۱۷۸ هزار تومان و میانگین هزینه سرانه ماهانه خانوار روستایی دو میلیون و ۸۳۹ هزار تومان در نظر گرفته شده است.
بر اساس آمارهای این مرکز، خانوارهای فقیر حدود ۲۸ درصد یعنی حدود ۷/۵ میلیون از تعداد خانوارهای دریافت کننده یارانه را تشکیل می‌دهند. تعداد خانوارهای متوسط حدود ۱۵/۵ میلیون و تعداد خانوارهای برخوردار حدود ۱/۶ میلیون است. از میان خانوارهای فقیر حدود دو میلیون و ۴۰۰ هزار خانوار تحت پوشش نهادهای حمایتی هستند و حدود پنج میلیون خانوار تحت پوشش هیچ نهاد حمایتی نیستند.
سال گذشته نیز وزارت تعاون گزارشی از خط فقر در ایران منتشر کرده بود. بر اساس این گزارش، نرخ فقر در سال ۹۹ حدود ۳۲ درصد بود یعنی در این سال از هر سه ایرانی یک نفر زیر خط فقر زندگی می‌کرد. بر این اساس از جمعیت ۸۴ میلیونی ایران بیش از ۲۶ میلیون نفر زیر خط فقر زندگی می‌کنند. در این گزارش مهم‌ترین عامل افزایش خط فقر در سال ۹۹ تورم بالا در دو بخش خوراکی‌ها و مسکن بیان شده بود.
بر اساس گزارش‌های رسمی منتشر شده در سال ۱۳۹۰، حدود ۱۷/۸ درصد از جمعیت ایران زیر خط فقر مطلق (با تعریف بالا) زندگی می‌کردند. این نسبت تا سال ۱۳۹۶ تغییر قابل توجهی نداشته و در اوج، در سال ۱۳۹۳ به حدود ۱۹/۶ درصد رسیده بود.
با اینهمه، در سال ۱۳۹۷ حدود ۲۴/۳ درصد و در سال ۱۳۹۸ حدود ۳۵/۴ درصد از کل جمعیت ایران زیر خط فقر مطلق (یعنی با استاندارد‌هایی پایین‌تر از استاندارد‌های قاره آفریقا) زندگی می‌کردند.
اینهمه در حالیست که بر اساس تازه‌ترین گزارش منتشر شده از سوی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی در بهمن‌ماه ۱۴۰۰ از هر ۴ ایرانی یک نفر فقیر به شمار می‌رود. در این گزارش تعداد افراد زیر خط فقر که یک دهه پیش ۱۸ درصد جمعیت کشور بوده‌اند اکنون به ۲۸ درصد رسیده است.
از طرفی بررسی آمارها بیانگر آن است که نه تنها کالری دریافتی خانوارها در دهه ۹۰ کاهش یافته بلکه مصرف کالاهای اساسی آنها نیز کاهش پیدا کرده بطوری که مصرف برنج خارجی، روغن و مرغ در سال ۹۹ در همه دهک‌‌‌های درآمدی کم شده و مصرف تخم‌مرغ برای دو دهک اول کاهش داشته و برای بقیه دهک‌‌‌ها ثابت بوده است.
وسعت فقر به‌خصوص فقر غذایی در مناطق مرکزی و جنوبی ایران بیشتر است. استان‌های خوزستان، کرمان، ایلام و بوشهر ناامن و هرمزگان، کهگیلویه و بویراحمد و سیستان و بلوچستان به عنوان استان‌های بسیار ناامن غذایی ارزیابی می‌شوند.
همچنین گسترش فقر سبب افزایش دامنه‌ی سرقت شده است. محمدرضا محبوب‌فر پژوهشگر حوزه آسیب‌های اجتماعی در گفتگو با همشهری از کاهش سن سرقت به ۶ و ٧ سال به دلیل افزایش فقر در سطح جامعه خبر داده است. او تأکید کرده که «بسیاری از این کودکان به خانواده‌هایی تعلق دارند که از نظر مالی شرایط مناسبی ندارند، بنابراین، این کودکان روانه خیابان می‌شوند برای سرقت.»
