به گفته‌ی صالح نیکبخت وکیل دادگستری در حال حاضر بین ۴٠ تا ۵٠ هزار زن و مرد ایرانی به علیت بیکاری مجبور به کولبری هستند.
صالح نیکبخت وکیل دادگستری در یک نشست که به مناسبت روز جهانی عدالت اجتماعی با عنوان «کولبری؛ نه شغل، نه کرامت» توسط کمیسیون حقوق بشر کانون وکلای مرکز برگزار شد، به وجود کولبری در چهار استان مرزی کردستان، آذربایجان غربی، کرمانشاه و ایلام اشاره کرد و گفت: «طبق آخرین برآورد‌ها یین ۴٠ تا ۵٠ هزار نفر پیر و جوان، زن و مرد، کم‌سواد و تحصیلکرده در حد کارشناس ارشد و دکتری به خاطر بیکاری و از روی ناچاری با دستمزدی که به سختی بین ٣ میلیون تومان تا چهار و نیم میلیون تومان در ماه در گردش است مشغول به کار هستند.»
وی با اعلام اینکه شاخص فلاکت در کردستان ۵۶/١ درصد است که در مرتبه قبل از سیستان و بلوچستان قرار دارد تاکید کرد: «گرچه آمار رسمی بیکاری استان کردستان ١٣/٣ درصد نیروی کار می‌باشد و پنجمین استان دارای نیروی بیکاری بالا در کشور است، ولی بیش از ٢٠درصد شاغلین آن هم در ردیف بیکاری پنهان هستند یعنی آمار بیکاری در این استان حدود ۳۳٪ است.»
این وکیل دادگستری با اعلام اینکه کولبری را مبادله جان با نان می‌دانند یادآوری کرد: «در دو سه روز اخیر دو سه کولبر دیگر در مناطق مرزی کشور کشته شدند.»
در ارتباط با خطراتی که جان کولبران را تهدید می‌کند، شبکه حقوق بشرکردستان نوشت ۲ اسفند سه کولبر جوان اهل سردشت به نام‌های کیانوش رئوفی، ۲۴ ساله و فواد بیتوشی و آمانج به علت انفجار مین در مسیر رفتن به مناطق مرزی در منطقه مرزی «هنگه‌ژال» بانه مجروح شده‌اند.
روز سه‌شنبه ۲۶ بهمن ماه ۱۴۰۰ نیز یک سوخت‌بر در پی تیراندازی نیروهای دریابانی بندر کوهستک در شهرستان سیریک هرمزگان به قتل رسید.
سال‌هاست که بسیاری از شهروندان استان‌های مرزی بر اثر تیراندازی مستقیم و آتش‌به‌اختیار نیروهای امنیتی و نظامی جمهوری اسلامی به جرم سوخت‌بری یا کولبری در استان‌های سیستان و بلوچستان و کردستان جان خود را از دست می‌دهند. با اینهمه مقامات مسئول رژیم و رسانه‌های داخلی این شهروندان را که به دلیل بیکاری و نبود امکانات جهت تأمین معاش هیچ چاره‌ای ندارند جز آنکه به نقل و انتقال سوخت و کالا بپردازند، «قاچاقچی» می‌خوانند آنهم در حالی که سرنخ همین فعالیت‌ها نیز در دست سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و گروه‌های مافیایی خود جمهوری اسلامی قرار دارد!
در این میان، شاخص فلاکت در تابستان سال ۱۴۰۰ به ۵۵/۴ واحد درصد اعلام شد که در یک دهه اخیر بی‌سابقه است. شاخص فلاکت در کنار نرخ تورم و نرخ بیکاری از شاخص‌های مهم در اقتصاد هر کشور است چرا که از طریق آن می‌توان سطح معیشت افراد جامعه را مورد بررسی قرار داد.
در همین ارتباط مریم معصومی دبیر کمیته پیشگیری از خودکشی انجمن علمی روانپزشکان ایران در بهمن ماه سال جاری با اشاره به آخرین برآوردهای مرکز آمار ایران در تابستان ۱۴۰۰ گفته بود: «استان‌های ایلام، کهگیلویه و بویراحمد، کردستان، لرستان شاخص فلاکت بالایی دارند. از طرفی این استان‌ها از کانون‌های خودکشی در ایران حساب می‌شوند.»
با اینهمه شرایط این کارهای مشقب‌بار نیز با شیوع ویروس کرونا برای کولبران سخت‌تر شده است. میکائیل صدیقی رئیس کانون انجمن‌های صنفی کارگران ساختمانی استان کردستان خرداد ماه سال گذشته در سخنانی با اعلام تعطیلی کرونا و بیکاری بیش از ۶۰ درصد کارگران و استادکاران بخش ساختمان در استان کردستان گفته بود: «فقط در منطقه اورامانات، ۴ تا ۵ هزار خانوار هستند که از طریق کولبری روزگار می‌گذرانند که اکنون با بسته شدن مرزها، این خانواده‌ها هیچ منبع درآمدی ندارند.»
در ارتباط با وقوع اینهمه فاجعه برای کولبران و سوخت‌بران روز ۲۲ مهرماه جاری از سوی خانواده‌های کولبران و سوخت‌برانی که عزیزانشان توسط نیروهای نظامی جمهوری اسلامی کشته شده‌اند به عنوان «روز کولبر و سوخت‌بر» نامگذاری شده است تا هربار درباره وضعیت اسفناک این شهروندان زحمتکش و خانواده‌های رنجدیده‌ی آنان یادآوری شود.
