مدیر گروه برنامهریزی مشاوره و خدمات روانشناختی وزارت ورزش و جوانان میگوید، انتشار جزئیات اخبار خودکشی سلبریتیها و برگزاری مراسم باشکوه خاکسپاریشان، کودکان و نوجوانان را ترغیب به خودکشی میکند و این امر را «مشروعیت» میبخشد.
از آنجا که مردم ایران در جامعهای به شدت آسیبپذیر و پُربحران زندگی میکنند، مدام با خودکشیهای ناشی از افسردگی، فقر، تجاوز و… روبرو هستند و این امر میتواند باعث افزایش میزان خودکشیها شود.
در چنین جوامعی به گفتهی برخی مشاوران رواندرمان، خودکشی یک خاصیت واگیر دارد و همیشه این ترس وجود دارد که قرار گرفتن در جریان احوال فرد خودکشیکننده باعث شود کسی که خبر را میخواند، با واقعه همزادپنداری کرده و به خودکشی فکر کند.
مریم نجابتیان مدیر گروه برنامهریزی مشاوره و خدمات روانشناختی وزارت ورزش و جوانان درباره تاثیر خودکشی یک فرد روی دیگران میگوید که بطور میانگین به دنبال هر خودکشی، ۶ نفر به صورت مستقیم تحت تاثیر قرار میگیرند و اگر خودکشی در محیط مدرسه یا کار اتفاق بیفتد، صدها نفر را تحت تاثیر قرار میدهد.
به گفتهی او، این اتفاق در سنین نوجوانی و پایینتر بیشتر رخ میدهد چون آنها فقط ناامیدی حاصل از دشواریهای در لحظه را میبینند و درک درستی از آینده ندارند.
نجابتیان با اشاره به اینکه احتمال خودکشی مردان سه تا چهار برابر بیشتر از زنان است، بیان میکند، بطور تقریبی هر سال در جهان ۱۰ تا ۲۰ میلیون اقدام به خودکشی غیرکُشنده رخ میدهد و این پدیده یکی از ده علت اصلی مرگ در بیشتر کشورهای دنیا است.
یکی از سوالات بزرگ مردم عادی، چرایی خودکشی افراد مشهور است. این اتفاق در دنیا حالا چند وقتی است که با اخبار خودکشی چهرههای شناخته شده از جمله زهره فکور صبور، در ذهن ایرانیان هم بیش از پیش پُررنگ شده است.
نجابتیان در اینباره توضیح میدهد، گاهی افراد در اوج موفقیت خودکشی میکنند، این نشان میدهد افسردگی و ناامیدی در لایه زیر آن بوده و آنها فقط سعی میکردند که روی آن را با یکسری موفقیتهای دیگر بپوشانند. درواقع فرد مسائلی داشته که نتوانسته آن را حل کند و دست به خودکشی میزند.
https://kayhan.london/1400/06/25/%d8%ac%d9%86%d9%88%d9%86-%d9%88-%d8%aa%d9%85%d8%a7%d8%b4%d8%a7%d8%9b-%d8%ae%d9%88%d8%af%da%a9%d8%b4%db%8c%d9%90-%d8%a2%db%8c%d9%86%d8%af%d9%87%e2%80%8c%d8%b3%d8%a7%d8%b2%d8%a7%d9%86%d9%90-%d8%a8%db%8c
به گفتهی این روانشناس، عدم مهارت حل مسئله یکی از دلایلی است که منجر به خودکشی میشود. درواقع بطور قطع و یقین روانشناسان، روانپزشکان و نورولوژیستها هنوز نتوانستهاند پیشبینی کنند که چه کسی ممکن است، خودکشی کند.
به گفتهی نجابتیان، خودکشی یک قهرمان، یک سلبریتی یا فردی مشهور به «امر خودکشی مشروعیت میبخشد و میتواند اقدام به خودکشی در میان سایر افراد را افزایش دهد و هم خصوصی بودن حریم فرد را زیر سوال میبرد. بنابراین اولین گام پس از خودکشی فرد، بررسی خانواده، اطرافیان و دوستان اوست، چرا که احتمال وقوع خودکشی در نزدیکان و اطرافیان آنها بسیار زیاد است.»
به اعتقاد این کارشناس، رسانهای شدن، بیان جزئیات کامل خودکشی و برگزاری مراسم باشکوه برای سلبریتیها میتواند به ویژه در نوجوانان و جوانان که هویت آنها هنوز شکل نگرفته، باعث افزایش خودکشی شود، زیرا خطر الگو قرار گرفتن برخی از این افراد معروف برای نوجوانان وجود دارد.
نجابتیان درباره دلایل و پیشزمینههای خودکشی نیز گفته است: «عمدتا در افرادی که حمایت خانواده و گروه دوستان را داشته و دارای روابط اجتماعی مناسبی هستند، احتمال بروز خودکشی کم است. همچنین افرادی که دارای باورهای مذهبی هستند یا در جامعه مشارکت اجتماعی میکنند و دلبستگیهای اجتماعی دارند، خودکشی در آنها کمتر است. افرادی هم که در زندگی دچار افسردگی هستند و تحت نظر مشاور، روانشناس و روانپزشک قرار میگیرند کمتر به سمت خودکشی میروند.»
مدیر گروه برنامهریزی مشاوره و خدمات روانشناختی وزارت ورزش و جوانان درباره تأثیر رسانه بر انتشار چنین اخباری نیز گفته است: «سازمان بهداشت جهانی طی دستورالعملی به رسانهها هشدار داده که نباید اخبار و تصاویر خودکشی در صفحه اول یا در بخش عناوین مهم اخبار قرار بگیرند، زیرا تیتر شدن این خبرها، میتواند موجب گسترش خودکشی در جامعه شود. رسانه بجای انتشار جزییات، باید خودکشی را به عنوان یک رفتار بیمارگونه نشان دهد که فرد به علت ناتوانی در مقابله با فشارهای زندگی از یک روش غیرمنطقی استفاده کرده است به نحوی که هشدار هم برای مردم داشته باشد، البته به زبان علمی و غیرمستقیم نتیجهاش باید پیشگیری و جلوگیری از تکرار آنها و به حداقل رساندن آثار و عوارض منفیاش باشد.»
نجابتیان رفتار اطرافیان را نیز در خودکشی یک فرد موثر دانسته و بیان کرد «به محض اینکه یک نفر در مورد خودکشی صحبت میکند حتما باید به مشاور مراجعه کند و اطرافیان جوانب احتیاط را در مورد او در نظر بگیرند. خودکشی یک رفتار تکانشی است، اما هیچ وقت بدون هشدار رخ نمیدهد.»
ایجاد نشاط و امید واقعی، آموزش مهارتهای زندگی، بررسی روانشناسی رفتارها و شناسایی آسیبهای اجتماعی و نیازهای روحی، روانی و مادی افراد از جمله مواردی هستند که نجابتیان وجودشان را در کاهش خودکشی موثر میداند. مواردی که دستکم در جامعه کنونی ایران بخش قابل توجهی از آنها یافت نمیشود.