در آخرین روزهای مانده به نوروز فقر عمومی سبب رکود بازار شب عید شده است و کارشناسان نسبت به افزایش و تداوم فقر در جامعه طی سال آینده نیز هشدار می‌دهند.
مصطفی احمدی رئیس اتحادیه فروشندگان آجیل و خشکبار امروز جمعه ۲۷ اسفند از کاهش ۵۰ درصدی فروش خشکبار در مقایسه با سال گذشته خبر داده و علت آن را «افزایش قیمت» و «کاهش قدرت خرید مردم» عنوان کرده است.
به گفته رئیس اتحادیه فروشندگان آجیل و خشکبار تولید خشکبار در کشور در سال ۱۴۰۰ شصت درصد کاهش یافته و اگر تقاضا برای خرید خشکبار مانند سال گذشته بود، کمبود شدید خشکبار در بازار به وجود می‌آمد.
گزارش‌ها از رکود در دیگر بازارهای ایران نیز خبر می‌دهند. بازار شیرینی، میوه، پوشاک و کفش که در اسفندماه پرفروش‌ترین روزها را سپری می‌کردند نیز با کسادی روبرو هستند. این بازارها نیز مانند بازار آجیل و خشکبار با افزایش قیمتهای ۴۰ و ۵۰ درصدی روبرو هستند.
https://kayhan.london/1400/12/26/%d8%a7%d9%81%d8%b2%d8%a7%db%8c%d8%b4-%d8%a8%db%8c%d8%b4%d8%aa%d8%b1-%d9%82%db%8c%d9%85%d8%aa-%d9%85%d9%88%d8%a7%d8%af-%d8%ae%d9%88%d8%b1%d8%a7%da%a9%db%8c-%d8%af%d8%b1-%d8%a7%d9%86%d8%aa%d8%b8%d8%a7
کاهش قدرت خرید مردم و تورم بالای ۴۰ درصد سبب شد سال ۱۴۰۰ یکی از بدترین سال‌ها در حوزه فقر در ایران باشد.
مرتضی بختیاری رئیس کمیته امداد تابستان امسال گفت که خط فقر از ۹۵۰ هزار تومان در سال ۱۳۹۰ به ۱۰ میلیون تومان در سال ۱۳۹۹ رسیده است. محاسبات کارشناسان اقتصادی اما پاییز امسال رقم خط فقر را ۱۲ میلیون تومان در ماه نشان می‌داد. این رقم به این معناست که اگر یک خانواده سه تا چهار نفره ماهانه کمتر از ۱۲ میلیون تومان در ماه درآمد داشته باشند زیر خط فقر قرار دارند.
مقامات حکومتی می‌گویند بیش از ۶۰ میلیون نفر در ایران زیر خط فقر قرار داشته و برای پوشش هزینه‌های ضروری یک زندگی ساده نیازمند کمک و یارانه هستند.
مرتضی افقه اقتصاددان و استاد دانشگاه جندی‌شاپور درباره فقر گسترده در سال جاری گفته که سال ۱۴۰۰ از نظر فقر نسبت به سه سال گذشته بدترین سال بود و افزوده که «در کنار تحریم‌ها، دولت هر چقدر ذخیره ارزی داشت برای کسری بودجه خرج کرد. بنابراین در سال جاری منبعی برای کسری بودجه نداشت.»
مرتضی افقه افزوده که «از سوی دیگر تغییر دولت در سال ۱۴۰۰ نیز در وضعیت اقتصاد ایران موثر بود. سیستم سیاسی کشور اینگونه است که وقتی دولت عوض شود بسیاری از کارها معطل می‌ماند. معمولا سرمایه‌گذاران هم منتظر می‌مانند تا دولت و مدیران مشخص شود. این موضوع نیز به واحدهای اقتصادی لطمه وارد می‌کند. مجموعه این عوامل در کنار بیکاری و نداشتن منبع درآمد برخی از مردم، فشار اقتصادی و اجتماعی به مردم وارد کرد. چنین شرایطی موجب گسترش فقر در کشور طی سال ۱۴۰۰ شد.»
به گفته این اقتصاددان «برای پیش‌بینی وضعیت فقر در سال آینده و حتی یک ماه آینده باید دو سناریو را در نظر گرفت. اگر توافق برجام انجام نشود قطعا وضع بدتر از اکنون می‌شود. اگر توافق انجام نشود و چین از ایران نفت بخرد، می‌توان امیدوار بود که وضعیت از این بدتر نشود. به عبارتی امیدی به اینکه وضعیت اقتصاد بهتر شود ندارم، بلکه فقط بدتر نشود.»
ابراهیم رئیسی رئیس دولت سیزدهم نیز دو هفته پیش «دستور» داد که وزیر کار در کنار سازمان‌های حمایتی مانند کمیته امداد باید تا پایان سال ۱۴۰۰ «فقر مطلق» را از بین ببرند.
https://kayhan.london/1400/12/21/%d9%81%d9%82%d8%b1%d8%b2%d8%af%d8%a7%db%8c%db%8c%d8%9b-%d8%a7%d8%b2-%d8%af%d8%b3%d8%aa%d9%88%d8%b1%d8%af%d8%b1%d9%85%d8%a7%d9%86%db%8c-%d8%aa%d8%a7-%d8%ad%d9%84%d9%82%d9%87-%d9%85%d9%81
هرچند این دستور ابراهیم رئیسی بیش از آنکه جدی گرفته شود از یکسو موجب خشم عده‌ای از مردم و از سوی دیگر عاملی برای تمسخر او شد. سخنان رئیسی بار دیگر نشان داد اساسا مقامات جمهوری اسلامی که در خساس‌ترین جایگاه تصمیم‌گیری و سیاستگذاری هستند نه تنها درد میلیون‌ها خانوار زیر خط فقر را درک نمی‌کنند بلکه حتی متوجه نیستند فقرزدایی نیازمند ابزارهایی کارآمد و عملی است.
طی روزهای گذشته نیز موسی غضنفر آبادی رئیس کمیسیون قضایی مجلس شورای اسلامی در سخنانی گفت که «یکی از ریشه‌های سرقت به وضعیت اقتصادی مردم باز می‌گردد، اما از نظر ما قانع کننده نیست.»
امان‌الله قرایی مقدم جامعه‌شناس در ایران در واکنش به سخنان رئیس کمیسیون قضایی مجلس شورای اسلامی در گفتگو با وبسایت دیده‌بان ایران گفته که «چطوری از جامعه‌ای که در تامین غذا هم مشکل دارد انتظار رفتار منطقی داشته باشیم. خطاب به آقای غصنفرآبادی می‌گویم که شما نمی‌توانید بگویید که اشکالی ندارد مردم گرسنه باشند و کسی‌که به‌خاطر گرسنگی دزدی کرد ما او را به بدترین روش مجارات خواهیم کرد!»
این جامعه‌شناس با انتقاد از رویکرد مقامات کشور به پدیده فقر و افزایش بزهکاری‌ها گفته که «بگیر و ببند و مجازات مردم نمی‌تواند بر کاهش جرم و جنایات بازدارندگی داشته باشد. عامل اصلی بازدارندگی، تامین معیشت و نیازهای مردم است. الان ۴ میلیون از جوانان این مملکت بیکار هستند! باید این جوان چه‌کار کنند؟! یک جوان شهرستانی به امید پیدا کردن کار به تهران می‌آید اما وقتی در تهران هم نمی‌تواند کاری داشته باشد دچار ناامیدی شده و برای درآوردن یک لقمه نان دست به خلاف می‌زند.»
در همین حال احمد پورفلاح مشاور عالی رئیس اتاق ایران و رئیس اتاق بازرگانی ایران و ایتالیا افزایش فقر در کشور را از «مهمترین» و «تلخ‌ترین» اتفاقات ارزیابی کرده و گفته «قر در جامعه‌ای که مردم از بیشترین زحمت می‌کشند و افراد ضعیف آن کارگرانی هستند که با تمام توان برای چرخیدن چرخ‌های اقتصادی کشور تلاش می‌کنند توجیه مناسبی ندارد. این که برخی مسؤولان دولت قبل تحریم‌ها را بهانه قرار دادند و اقدامی در زمینه کنترل قیمت‌ها و جلوگیری از گسترش فقر نکردند به هیچ عنوان قابل پذیرش و منطقی نیست.»
احمد پورفلاح افزوده که «ناهنجاری‌های اجتماعی چهره بسیار نامناسبی را ارائه می‌کنند که می‌توان گفت بازتابی از وضعیت اقتصادی جوامع نیز هستند. به همین جهت باید وضعیت اقتصادی کشور توسط دولت فعلی سروسامان یابد و مشکلات اقتصادی کمتری را شاهد باشیم. رفاه مردم در ارتباط مستقیمی با عملکرد مسؤولان است.»
اینهمه در حالیست که جمهوری اسلامی دیر یا زود هزینه فقر گسترده در میان مردم و نارضایتی عمومی که به دنبال آن ایجاد شده را خواهد پرداخت. این موضوع از سوی برخی مقامات نیز هشدار داده می‌شود بر اساس سند «محرمانه‌ای» که بهمن امسال از جلسه «کارگروه پیشگیری از بحران‌های امنیتی معیشت‌پایه» منتشر شد، عالی‌رتبه‌ترین مقامات قضایی نسبت به عواقب فقر در کشور هشدار داده‌اند.
در این جلسه «سرهنگ کاویانی از پلیس اطلاعات و امنیت عمومی ناجا» هشدار داده بود که «اگر حذف ارز ترجیحی و موج جدید افزایش قیمت‌ها را هوشمندانه مدیریت نکنیم می‌تواند پیشران یک بحران اقتصادی باشد.»
