نوروز ۱۴۰۱ پس از دو سال محدودیت‌های کرونایی با افزایش مسافرت‌های داخلی و جابجایی بیش از نیمی از جمعیت ایران در کشور همراه بود. این در حالیست که آمار هولناک تصادف‌های جاده‌ای، مسمومیت ناشی از گازگرفتی در چادرهای مسافرتی و نبود زیرساخت‌های رفاهی- توریستی سبب شد بار دیگر رنج مردم ایران در زمامداری جمهوری اسلامی بیش از پیش نمایان شود.
شهرهای توریستی بدون زیرساخت‌های لازم
پنجم فروردین ماه سردار اشتری فرمانده کل نیروی انتظامی کشور اعلام کرد که از ابتدای تعطیلات نوروزی ۴۴ میلیون تردد در جاده‌های کشور به ثبت رسیده که نسبت به سال گذشته بیش از ۴۰ درصد افزایش داشته است.
دو روز پس از آغاز تعطیلات نوروزی اعلام شد ۸۰ درصد ظرفیت مراکز اقامتی در اصفهان، بوشهر، خراسان رضوی، فارس، گیلان، مازندران، هرمزگان و یزد تکمیل شده و از مسافران خواسته شد به شهرهای دیگر بروند. در شب نوروز همزمان با تحویل سال بیش از ۴۰ هزار نفر تنها درحافظیه شیراز گرد آمدند. همچنین طی پنج روز اول تعطیلات نوروزی ۳۷۴ هزار اتومبیل مسافران نوروزی وارد استان بوشهر شد که نسبت به نوروز گذشته افزایش سه برابری نشان می‌دهد.
از ۲۵ اسفندماه تا چهارم فروردین ماه امسال یک میلیون و ۴۳۰ هزار مسافر در بنادر و جزایر استان هرمزگان ساکن شدند. همچنین در هفته نخست فروردین چهار میلیون نفر وارد مشهد شدند در حالی که ظرفیت اقامتی مشهد در هر شبانه روز ۳۷۲ هزار نفر است. این روند سبب بروز بحران برای اسکان مسافران در این شهر شد و شمار زیادی از مسافران در حسینیه‌ها و مساجد اسکان داده شدند.
اینهمه نشان می‌دهد حتی توریستی‌ترین شهرهای ایران نیز بسترها و زیرساخت‌های لازم را ندارند و آماده بروز فاجعه‌هایی چون نوروز ۱۴۰۱ هستند که به تصادفات جاده‌ای محدود نمی‌شود.
اردیبهشت سال گذشته وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی اعلام کرد از مجموع ۶۰۳۲ واحد اقامتی و گردشگری که اطلاعات آنها تا سال ۹۸ ثبت شده، تنها ۴۲۱ واحد استانداردسازی شده و گواهی کیفیت گرفته‌اند.
تصاویر منتشر شده نشان می‌دهد مسافران زیادی در بلوارها و پارک‌های شهرهایی که با ازدحام مسافران نوروزی روبرو بودند، در چادر بسر برده‌اند. این شرایط به روشنی نشان می‌دهد که دولت و نهادهای استانی و شهری هیچ برآورد درست و منطقی از شمار مسافران نداشته‌اند.
چادر بجای هتل
اما مشکل شمار زیادی از مسافرانی که در چادرهای مسافرتی، در پارک‌ها و بلوارها و کنار جاده تعطیلات را بسر آوردند، لزوما پر بودن ظرفیت هتل‌ها و مهمانخانه‌های شهری نبود، بلکه کم بودن توان مالی و گران بودن هتل‌ها و اقامتگاه‌ها علت اصلی انبوه مسافران نوروزی چادرنشین بود.
خبرگزاری تسنیم در گزارشی اعلام کرده که عده‌ای از مسافران در مشهد به دلیل کمبود فضای اسکان و قیمت‌های بالا و بعضاً نجومی هتل‌ها، ناگزیر به «اقامت» در اتومبیل شخصی و یا خیابان‌های مجاور «حرم» شده‌اند.
https://twitter.com/Masomemomenian/status/1506204085199986694?t=UPaCtZ9vcWR0QPmIILpiEw&s=19
در این گزارش تأکید شده که کمترین قیمت در یک هتل یک یا دو ستاره معمولی برای حداقل دو شب اقامت بدون ناهار و شام برای یک خانواده دو نفره حداقل چیزی در حدود ۲ میلیون ۵۰۰ هزار تومان تا ۳ میلیون تومان است که ناگفته پیداست مبلغی بسیار هنگفت و بالا و خارج از توان یک خانواده با درآمد معمولی و متوسط است.
در اصفهان نیز به عنوان یکی دیگر از مقصدهای مسافران نوروزی، گرانی‌ها سبب پر شدن پارک‌ها و میادین این شهر از مسافرانی شد که نمی‌توانستند هزینه بالای اقامت در هتل یا مسافرخانه را پرداخت کنند. خبرگزاری ایرنا در گزارشی به نارضایتی مسافران اشاره کرده و نوشته یک مسافر به قیمت هر شب ۲ میلیون تومان برای اسکان انتقاد کرده و گفته است که «به دلیل گرانی قیمتِ اسکان ناگزیر در حاشیه پارک چادر زدیم».
تورهای مسافرتی نیز امسال با قیمت‌های نجومی همراه بودند. یک تور ۳ شبه به جزیره کیش از تهران با اقامت در یک هتل پنج ستاره و اتاق دو تخته حداقل هفت و نیم تا ده میلیون تومان هزینه داشته است. این در حالیست که هزینه تور برای سفر به ایروان، پایتخت ارمنستان نیز با اقامت ۳ شبه در یک هتل سه ستاره و در اتاق ۲ تخته، حدود هشت میلیون و ۵۰۰ هزار تومان آگهی شده است! تورهایی نیز برای سفر به استانبول وجود دارد که بین ۸ تا ۱۰ میلیون تومان متغیر است و اقامت آنها در هتل چهار ستاره انجام می‌شود. هزینه سفر سه شبه به تفلیس، پایتخت گرجستان نیز همین حدود است.
همتراز بودن قیمت تورهای داخلی به کیش یا قشم با هزینه تور به کشورهای اطراف ایران مانند ترکیه، ارمنستان و گرجستان سبب شده افرادی که توان پرداخت این هزینه‌ها را دارند بجای سفرهای داخلی به سفرهای خارجی بروند.
در شمال ایران نیز قیمت ویلاها نجومی و باورنکردنی بود. وبسایت تجارت نیوز در گزارشی نوشته یکی از فعالان بازار در بندر انزلی که اغلب ویلاهایی با امکانات کامل اجاره می‌دهد، گفته نوروز امسال ارزان‌ترین ویلایی که برای اجاره دارد شش میلیون تومان و گران‌ترین آن ۱۴ میلیون تومان بوده است. مسافران برای اجاره ویلایی در تنکابن (شهسوار) با مساحت بالا، باید روزانه ۱۲ میلیون تومان درنظر بگیرند. در شهر بابلسر با اینکه ویلاهایی با قیمت مناسب نیز وجود دارد، ولی ویلاهایی با ۱۱ میلیون نیز اجاره می‌رود. در آگهی ویلاهای مربوط به رامسر نیز ویلای سه خوابه استخردار با اجاره هفت میلیون تومان وجود داشت.
مرتضی رحمانی‌موحد معاون گردشگری نیز با اشاره به گرانی سفرهای نوروزی گفته است «نبودن مرجعیت واحد در گردشگری و زنجیره ازهم‌گسیخته خدمات سفر از اصلی‌ترین دلایل پدید آورنده وضع موجود است».
قیمت بالای هتل و اجاره ویلا، با در نظر گرفتن رقم دستمزد ۴ تا ۷ میلیون تومانی بیشتر شاغلان در بخش‌های کارمندی و کارگری و همچنین بازنشستگی نشان می‌دهد که چرا بخش زیادی از ۴۴ میلیون مسافری که طی هفته اول تعطیلات جابجا شدند، در چادر و در پارک‌ها و بلوارها و ساحل‌ها اقامت گزیدند.
کمبود زیرساخت باضافه درآمد پایین مساویست با حوادث مرگبار
این شیوه سفر با موج سرما که در بسیاری نقاط ایران همزمان با نخستین روزهای نوروز به راه افتاد سبب شد مردمی که در چادر اسکان داشتند از وسایل گرمازا استفاده کرده و به این ترتیب شمار زیادی از مسافران مسموم و راهی بیمارستان شوند. گزارش‌ها نشان می‌دهد طی هفته نخست تعطیلات نوروزی ۶۳۵ مسافر در شهرهای مختلف به دلیل مسمومیت با گاز وسایل گرمازا در چادر راهی بیمارستان شدند و بیش از ۲۰ نفر جان خود را از دست دادند.
بخش دیگری از مسافران نوروزی نیز به دلیل تصادفات جاده‌ای جان باخته و یا مجروح شدند. تیمور حسینی جانشین رئیس پلیس راهور ناجا سال ۱۴۰۱ را یکی از سال‌های «پرحادثه» خوانده است. بر اساس آخرین آمار از ۲۵ اسفند ۱۴۰۰ تا ۸ فروردین ۱۴۰۱، ۵۲۰ نفر در تصادفات جاده‌ای جان خود را از دست داده‌اند.
هرچند برخی خبرگزاری‌ها بر روی بی‌احتیاطی رانندگان به عنوان علت بالای تصادفات تمرکز می‌کنند اما ناایمن بودن اتومبیل‌ها و جاده‌ها در ایران همواره عامل جان باختن، مجروح و معلول شدن بسیاری از ایرانیان در تصادفات جاده‌ای بوده است. در تصادف زنجیره‌ای ده‌ها اتومبیل در دی‌ماه گذشته در جاده بهبهان در استان خوزستان، ایربگ ۵۹ اتومبیل باز نشد! این حادثه اگرچه در کشور دیگری احتمالا سبب استیضاح وزیر مربوطه و برخورد شدید با کارخانه‌های اتومبیل‌سازی می‌شد اما علی جدی نایب رئیس کمیسیون صنایع مجلس شورای اسلامی در واکنش به باز نشدن ایربگ‌ها و مرگ ده‌ها نفر گفته بود «این موضوع در مورد خودروهای داخلی عجیب نیست!»
جاده‌های ناایمن و نیازمند بازسازی از عوامل آمار بالای تصادف جاده‌ای در ایران است که در نوروز امسال رکورد شکست؛ ایوب شرافتی جانشین رئیس پلیس راه نیز در آبان ۱۳۹۹ اعلام کرده بود بیش از ۳۰۰۰ نقطه «حادثه‌خیز» در جاده‌های کشور وجود دارد که تنها ۶۰ مورد از آنها «ایمن‌سازی» شده‌اند.
در روزهای گذشته همراه با آمار بالای جانباختگان تصادفات جاده‌ای، اسماعیل حسین زهی نایب رئیس کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی تأکید کرده «اگر خسارتی را که سالیانه بیمه‌ها بابت تصادفات جاده‌ای پرداخت می کنند، بسنجیم بعضا بیشتر از آنچیزیست که ما در طول چند سال برای ساخت جاده‌ها و راه‌های مواصلاتی سرمایه‌گذاری می‌کنیم.»
او افزوده که «کیفیت پایین خودروهای داخلی و وضعیت نامساعد راه‌های مواصلاتی از عوامل موثر در بالا بودن آمار جانباختگان در تصادفات جاده‌ای است متأسفانه ماشین‌های تولید داخل نیز از کیفیت و استاندارد لازم برخوردار نبوده و بارها از تریبون‌ها مختلف به این موضوع اشاره شده است. بحث بعدی وضعیت جاده‌های مواصلاتی است. جاده‌هایی که در گذشته در استان سیستان و بلوچستان یا سایر استان‌های کم‌برخوردار ساخته شده است شاید به عنوان راه های فرعی بوده اما امروز در حال تبدیل شدن به راه اصلی هستند».
فربد زاوه کارشناس صنعت اتومبیل‌سازی نیز درباره کیفیت پایین اتومبیل‌های ساخت ایران و نقش آنها در تصادفات جاده‌ای گفته که «از لحاظ کارشناسی خودروسازان داخلی فشل عمل می‌کنند و محصولاتشان ایمنی کافی ندارند. اما این مسائل سایر نهادهای مسئول را تبرئه نمی‌کند. درواقع سایر بخش‌ها نیز دست کمی از خودروسازان ندارند و احتمالا با نقد خودروسازان می‌خواهند پشت آنها پنهان شوند».
فربد زاوه افزوده که «باید در ابتدای امر به این پرسش پاسخ داد که اصلا چرا در جاده‌ها و خیابان‌های ایران تا این اندازه برخورد و تصادف صورت می‌گیرد؟ ضعف ایربگ‌ها و ترمز خودروهای داخلی بر کسی پوشیده نیست، اما موتورسیکلت‌ها که تلفات زیادی در تصادفات دارند هم با بستن ایربگ ایمن می‌شوند؟!»
اینهمه نشان می‌دهد مجموعه زیرساخت‌های نامناسب توریستی و جاده‌ای در کنار قدرت خرید ناچیز مردم ایران سبب شده حتی مسافرت‌های نوروزی پس از دو سال و اندی شیوع کرونا، توزیع رنج و سوگ مرگ مسافران در کشور باشد!
در این میان، مسئولان پرمدعا و بی‌عمل و ناکارآمد بجای پاسخگویی و پوزش به دروغگویی می‌پردازند. عزت‌الله ضرغامی وزیر میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری دولت ابراهیم رئیسی معروف به «قاضی مرگ» هفتم فروردین و در اوج تصادفات و مسمومیت مسافران و هرج و مرج اقامت در برخی شهرها، با حضور در ستاد مرکزی هماهنگی خدمات سفر گفت: «آن پیش‌بینی که کردم ما با سونامی سفر مواجه خواهیم بود، کمابیش به وقوع پیوست ولی الحمدلله با آمادگی کامل با آن روبرو شدیم!»
روشنک آسترکی |توئیتر | اینستاگرام|
