مصطفی فحص (شرق الاوسط) – از زمانی که گفته شده مذاکرات وین به لحظه سرنوشت‌ساز نزدیک می‌شود، طرفین اصلی (واشنگتن و تهران) به این نتیجه رسیده‌اند که باید مواضعی اتخاذ کنند که با دادن برخی امتیازها آخرین موانع در مسیر توافق هسته‌ای را از میان بردارند.
اما در روزهای اخیر دو طرف از اینکه برخی موانع ممکن است تمام تلاش‌های مذاکرات برای توافق هسته‌ای را که بیش از یک سال است ادامه دارد، از بین ببرد شوکه شده‌اند.
یکی از خطرناک‌ترین پیامدهای این توافق هسته‌ای موقت و کوتاه‌مدت برای دولت بایدن و جمهوری اسلامی این است که به علنی شدن اختلافات داخلی زمامداران در آمریکا و ایران منجر شده است. این اختلاف‌ها باعث شده که تیم‌های مذاکره‌کننده‌ی دو طرف بار دیگر بر خطوط قرمز خود تأکید کنند و از ایده دور زدن به ویژه در مورد حذف سپاه پاسداران انقلاب اسلامی از لیست تروریستی سازمان‌های خارجی از سوی آمریکا و دادن تضمین به رژیم ایران مبنی بر عدم خروج ایالات متحده از توافق برجام در آینده، صرف نظر نمایند.
به عنوان یکی از گره‌های مهم این توافق می‌توان بر مسئله «سپاه پاسداران انقلاب اسلامی» تأکید کرد که نه تنها مشکلی پیچیده در داخل خود ایران به شمار می‌رود، بلکه به معضلی داخلی برای واشنگتن نیز تبدیل شده بطوری که باعث اختلاف در تیم مذاکره‌کننده آمریکایی شده و تضادهای درونی دولت بایدن را بیش از پیش آشکار کرده است. این اختلاف در نهایت حتی به داخل حزب دمکرات ایالات متحده نیز که کاخ سفید را در دست دارد نیز کشیده شده است.
حذف سپاه پاسداران انقلاب اسلامی از فهرست گروه‌های تروریستی از سوی جمهوریخواهان به ابزاری برای نبردهای سیاسی با دموکرات‌ها تبدیل شده است. علاوه بر این، موضوع سپاه پاسداران یک موضوع منطقه‌ای است که سیاست‌های توسعه‌طلبانه رژیم ایران در منطقه با آن مرتبط است. برای اسرائیل نیز حذف نام سپاه پاسداران از لیست تروریسم با امنیت ملی این کشور در ارتباط است به همین دلیل تل‌آویو تمام نفوذ خود را در ایالات متحده برای فشار آوردن بر دولت بایدن به کار می‌گیرد تا از آن جلوگیری کند.
از سوی دیگر نمی‌توان سه اجلاسی را که در منطقه خاورمیانه در عرض کمتر از ۱۰ روز برگزار شد از موضوع توافق هسته‌ای و حذف نام سپاه پاسداران از لیست سازمان‌های تروریستی جدا کرد. از اجلاس شرم‌الشیخ گرفته تا عقبه و تا النقب همگی در ارتباط با نزدیک شدن زمان دست یافتن به توافق هسته‌ای یا اعلام شکست آن است. بنابراین بن‌بست وین برای اکثر کشورهای شرکت‌کننده در سه اجلاس منطقه‌ای در هر دو مورد توافق یا عدم توافق منعکس شده و این کشورها برای بسیج منطقه‌ای و آمادگی جهت فراتر از مذاکرات وین تدارک می‌بینند.
معضل «سپاه پاسداران انقلاب اسلامی» برای اولین بار از زمان آغاز بحران هسته‌ای ایران تا کنون به یک بحران داخلی نیز تبدیل شدهاست بطوری که در تاریخ مذاکرات هسته‌ای برای نخستین بار وزیر امور خارجه رژیم ایران که خود وابسته به این نهاد نظامی- ایدئولوژیک بوده، از نقش مشکل سپاه پاسداران در توافق هسته‌ای سخن گفته است.
https://kayhan.london/1401/01/07/%d8%a7%d8%af%d8%b9%d8%a7%db%8c-%d8%ad%d8%b3%db%8c%d9%86-%d8%a7%d9%85%db%8c%d8%b1%d8%b9%d8%a8%d8%af%d8%a7%d9%84%d9%84%d9%87%db%8c%d8%a7%d9%86-%d9%88-%d9%be%d8%b1%d8%b3%d8%b4-%d8%ad%d8%b3%db%8c%d9%86
البته حسین امیرعبداللهیان در اظهارات خود تلاش کرد موضوع سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را از موضوع توافق خارج و برای این کار به احتمال به تعویق انداختن تصمیم حذف آن از لیست تروریستی برای مراحل بعدی اشاره کرد.
او اظهارات خود را مبنی بر اینکه «موضوع سپاه در اولویت نیست» به فرماندهان ارشد سپاه نسبت داد که گویا به او چراغ سبز نشان داده‌اند که برای جلوگیری از هرگونه مانعی در مسیر احیای توافق هسته‌ای و در نتیجه برای لغو تحریم‌ها که رژیم را به شدت در تنگنا قرار داده، تلاش کند.
این سخنان امیرعبداللهیان اما به بحث و جنجال بزرگی در داخل نظام دامن زد بطوری که برخی خواستار عقب‌نشینی سریع او از اظهاراتش شدند.
https://kayhan.london/1400/06/09/%d8%af%db%8c%d9%be%d9%84%d9%85%d8%a7%d8%b3%db%8c-%d8%af%d8%b1-%d8%ae%d8%af%d9%85%d8%aa-%d9%85%db%8c%d8%af%d8%a7%d9%86%d8%9b-%d8%ac%d8%a7%d9%86%d8%b4%db%8c%d9%86-%d9%85%d8%ad
آنچه باعث شگفتی بیشتر در این میان شده این است که همان وزیری که در گذشته به داشتن مواضع «تندرو» شهرت داشت و یکی از برجسته‌ترین منتقدان تیم مذاکرات هسته‌ای محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه سابق جمهوری سالامی، حالا در مواجهه با اولین نقش به اصطلاح دیپلماتیک خود عین سلف خویش عمل کرده است. با اینهمه به نظر می‌رسد وی نیز با وجود تعلق به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در قانع کردن آن ناکام مانده است.
https://kayhan.london/1400/12/01/%d8%a7%d8%ae%d8%aa%d9%84%d8%a7%d9%81-%d8%af%d8%b1-%d8%b3%d9%be%d8%a7%d9%87-%d9%be%d8%a7%d8%b3%d8%af%d8%a7%d8%b1%d8%a7%d9%86-%d8%a7%d9%86%d9%82%d9%84%d8%a7%d8%a8-%d8%a7%d8%b3%d9%84%d8%a7%d9%85%db%8c
این رویکر مؤید آن است که رژیم جمهوری اسلامی نمی‌خواهد سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را خارج از معادله توافق احتمالی نگهدارد زیرا سپاه در داخل و خارج ایران نقش مهمی چه در زمینه سیاسی و چه اقتصادی ایفا می‌کند. بخش بزرگی از اقتصاد ایران را سپاه پاسداران در کنترل دارد و هر کشوری که بخواهد در ایران سرمایه‌گذاری کند، نمی‌تواند با نهادی که هنوز نام آن در فهرست گروه‌های تروریستی است دست به معاملات اقتصادی بزند.
https://kayhan.london/1400/12/16/%d9%81%d9%86%d8%af%da%a9-%d8%b2%db%8c%d8%b1-%d8%a8%d8%b1%d8%ac%d8%a7%d9%85%d8%9f-%d8%aa%d9%88%d8%a7%d9%81%d9%82-%d8%a2%d8%b1%db%8c-%db%8c%d8%a7-%d9%86%d9%87-%d8%a7%d8%ae%d8%aa%d9%84%d8%a7%d9%81
از سوی دیگر واشنگتن نیز از نظر داخلی مانند تهران در تنگنا قرار گرفته و وضعیتی بهتر از تهران ندارد. تناقضات در دولت آمریکا بر سر این توافق، به بحث‌های بزرگی بین دولت بایدن و قانونگذاران این کشور در کنگره، به ویژه در رابطه با موضوع حذف نام سپاه پاسداران از لیست تروریست‌ها یا ضمانت‌های مربوط به آینده این توافق منجر شده است.
تشدید انتقادها از دولت بایدن به دلیل شتاب برای بازگشت به توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ که برخی آن را تن دادن دولت بایدن به شرایط رژیم ایران می‌دانند، به اندازه‌ای گسترده شده که اکنون مذاکرات را به بن‌بست رسانده است.
https://kayhan.london/1401/01/08/%d8%ad%d8%b3%db%8c%d9%86-%d8%a7%d9%85%db%8c%d8%b1%d8%b9%d8%a8%d8%af%d8%a7%d9%84%d9%84%d9%87%db%8c%d8%a7%d9%86-%d8%af%d8%b1-%d8%af%db%8c%d8%af%d8%a7%d8%b1-%d8%a8%d8%a7-%d8%a7%d9%86%d8%b1%db%8c%da%a9
رابرت مالی فرستاده ویژه آمریکا در مسائل ایران و پرونده هسته‌ای جمهوری اسلامی به عنوان مشتاق‌ترین فرد برای دست یافتن به توافق اتمی در سخنانی نسبت به احتمال رسیدن به توافق با تهران ابراز تردید کرده و گفته است که سپاه پاسداران چه از فهرست گروه‌های تروریستی خارج شود یا نشود، تحریم‌ها علیه آن همچنان باقی خواهد ماند.
در هر حال، با چنین شرایطی در این مذاکرات، نمی‌توان گفت اظهارات رابرت مالی اخبار قطعی و دقیق درباره توافق هسته‌ای است، زیرا در سیاست قطعیت و عناصر ثابت برای دولت آمریکا وجود ندارد. جمهوری اسلامی ایران نیز در حال حاضر اراده‌ای برای دستیابی به یک توافق تاریخی با واشنگتن و همچنین کشورهای منطقه ندارد.
*منبع: شرق الاوسط
*نویسنده: مصطفی فحص
*ترجمه و تنظیم از کیهان لندن
