جبرئیل نوکنده رئیس کل موزه ملی ایران از بازگشت ۲۹ قلم شیئی تاریخی از فرانسه به ایران و موزه ملی خبر داد و گفت: این آثار شامل اشیای سفالی و گلی است که قدمت آنها به هزاره اول پیش از میلاد تا «دوره اسلامی» میرسد.
وی با اعلام این مطلب افزود: «هرچند نمیتوان گفت این آثار از چه محوطههایی به دست آمدهاند اما شبیه به آثار محوطههای شوش، سیلک و تخت جمشید هستند. با تحویل گرفتن این آثار، کارشناسان مربوطه اصالتسنجی آثار را انجام خواهند داد.»
نوکنده با اشاره به اینکه این آثار توسط یکی از نوههای یکی از سفرای فرانسه که در زمان جنگ جهانی دوم در ایران سفیر بود و این اشیاء را با خود به فرانسه برده بود، اهدا شده است اضافه کرد: «بر اساس تلاشهای رایزن فرهنگی ما در فرانسه این آثار تحویل گرفته شد و با بازگشتشان به ایران، شاهد نمایششان در موزه ملی ایران خواهیم بود.»
در اردیبهشت سال گذشته نیز پس از گذشت نیم قرن ۱۰۰ شیئی تاریخی متعلق به دورههای مختلف ایلامی، هخامنشی، مفرغ، اسلام و… از مؤسسه ایرانشناسی بریتانیا به موزه ملی بازگشت.
با وجود این همچنان اشیای تاریخی بسیاری از دورههای مختلف وجود دارند که بطور غیرقانونی و قاچاق به کشورهای دیگر برده شدهاند.
در همین ارتباط اسفندماه سال گذشته مرتضی ادیبزاده سرپرست اداره کل موزه های کشور در آیین بازگشایی نمایشگاه آجرهای لعابدار مانایی شامل ۵۱ قطعه استردادی از سوئیس در محل موزه ملی ایران با بیان اینکه ۱۳ پرونده استرداد اموال تاریخی در دست پیگیری است گفت: «از سال ۱۳۸۴ تا کنون ۳ هزار شیئی مسروقه که از کشور خارج شده بودند به ایران بازگردانده شدند.»
به گفته وی، ۱۳ پرونده استرداد در دست پیگیری است که شامل حدود صد قطعه مشخص از کشوهای آمریکا، مجارستان فرانسه، انگلستان و نروژ هستند. کارهای حقوقی این پروندهها انجام شده و به زودی در سال ۱۴۰۱ اقدامات انتقال انجام میشود. همچنین دانشگاه شیکاگو کتیبههایی از تختجمشید را آماده تحویل دارد.
با اینهمه برخی از این اشیای استردادشده به ایران از اصالت تاریخی برخوردار نیستند.
۱۵ فروردین ۱۴۰۰ نیز سفارت ایران در اتریش خبر داد که ۲۸ شیئی تاریخی و باستانی ایران که به صورت غیرقانونی از کشور خارج شده بود، با هماهنگی وزارت امور خارجه و وزارت میراث فرهنگی توسط یکی از دیپلماتهای ایران از وین به تهران منتقل کرده است.
۲ خردادماه پارسال جبرئیل نوکنده رئیس کل موزه ملی ایران در گفتگو با خبرگزاری ایرنا مجموع این اشیا را ۳۷ عدد اعلام کرد و افزود: «فقط ۵ اثر که اشیای کوچک ۴ مهره (دو تا سنگی و دو تا شیشهای) تزئینی و یک مجسمه جانوری کوچک متعلق به پیش از اسلام دارای اصالت تشخیص داده شد.» بقیه اشیا که بیشتر فلزی بودند فاقد اصالت تشخیص بودهاند.
همچنین در مهرماه ۱۳۹۲ در جریان سفر حمید بقایی رئیس اسبق سازمان میراث فرهنگی به آمریکا، یک شیئی تاریخی معروف به «شیردال» متعلق به قرن هفتم پیش از میلاد به وی تحویل داده شد تا به ایران بیاورد اما چند ماه بعد مشخص شد که آن جام تقلبی بوده است.
همچنین در ۱۳ امرداد ۱۳۹۴ محمد حسن طالبیان معاون وقت میراث فرهنگی با اشاره به بازگرداندن ۳۰ اثر تاریخی از ایتالیا به ایران شامل اشیای سفالی و متعلق به دورههای اسلامی، ایلخانی و تیموری اعلام کرده بود که از میان آنها ۶ اثر تلفیقی بوده و از نظر کارشناسی اصالت ندارند.
با اینهمه در دولتهای مختلف به ویژه در دولت محمود احمدی نژاد و ریاست حمید بقایی بر سازمان میراث فرهنگی موضوع آثار تاریخی همواره در کانون توجه رسانهها بوده است.
پیش از این روحالله احمدزاده کرمانی رئیس پیشین سازمان میراث فرهنگی در گفتگویی از خروج و مفقود شدن ۶۰۰هزار شیئی تاریخی از موزه ملی ایران خبر داده بود که در زمان حمید بقایی رخ داده بود معلوم نیست چه بر سر آنها آمد! هرچند جبرئیل نوکنده مدیرکل موزه ملی ایران ۲۴ ساعت پس از انتشارِ این مصاحبه در آن زمان که قرار بود نمایشگاه «لوور در تهران» برگزار شود، پخش چنین موضوعی را ناامن جلوه دادن ایران تعبیر کرده بود.