خبرگزاری‌ها در ایران گزارش دادند که با ابلاغ قانون بودجه ۱۴۰۱ به گمرک ایران، دستور حذف نرخ ۴۲۰۰ تومانی از محاسبه حقوق ورودی و جایگزینی نرخ ارز حاشیه بازار صادر شده است. کارشناسان پیش از این نسبت به ایجاد موج تورم و گرانی با حذف ارز ترجیحی هشدار داده بودند.
دولت و نمایندگان مجلس شورای اسلامی در قانون بودجه ۱۴۰۱ تصویب کردند که ارز ۴۲۰۰ تومانی برای واردات کالاهای اساسی حذف شود. این قانون اکنون به گمرک ایران ابلاغ و برای کالاهایی که از امروز ترخیص می‌شوند اجرا خواهد شد.
پیش‌بینی می‌شود با حذف ارز ترجیحی برای واردات این کالاها، موجی تورم در اقلام مصرفی به ویژه مرغ، گوشت، لبنیات، تخم مرغ و دارو ایجاد شود. با توجه به جزییات لایحه بودجه، درآمد دولت در بودجه از محل عوارض واردات شامل حقوق گمرکی و سود بازرگانی است که مقرر شده محاسبات حقوق گمرکی از ۴۲۰۰ به نرخ حاشیه بازار افزایش پیدا کند ولی با توجه به اثر تورمی که بر روی کالاهای وارداتی به دلیل افزایش بهای تمام شده واردات خواهد داشت، قرار بر این است که سود بازرگانی از سوی وزارت صمت کسر شود تا بخشی از اثر تورم را پوشش دهد که البته هنوز نهایی نشده است.
حتی در صورت نهایی شدن کسر سود بازرگانی از سوی وزارت صمت، باز هم موج گرانی کالاها اجتناب‌ناپذیر خواهد بود. به ویژه آنکه جنگ روسیه با اوکراین قیمت نهاده‌های دامی و گندم را به شدت افزایش داده است. در بازار دارو هم که حتی پیش از حذف ارز ترجیحی، قیمت‌ها نجومی شده و برخی اقلام دارویی کمیاب یا نایاب شده است.
نهاده‌های دامی از جمله کالاهای مشمول ارز ترجیحی یا دلار ۴۲۰۰ تومانی بود. فساد و رانت مافیاهای واردکننده نهاده‌های دامی در چند سال گذشته بازار گوشت و لبنیات کشور را به شدت متأثر کرده است. از یکسو قیمت ها سر به فلک گذاشته و از سوی دیگر بسیاری از تولیدکنندگان با افزایش هزینه تولید ورشکست شدند یا ناچار کسب و کار خود را تعطیل کردند. دولت و مجلس هم که توان و اراده برخورد با مافیاهای فاسد را نداشتند، ترجیح دادند دلار ۴۲۰۰ تومانی را بطور کلی حذف کنند.
این روند در روزهای گذشته نیز سبب افزایش قیمت ها در بازار پروتئین حیوانی ایران شد. قیمت گوشت قرمز به محدوده ۲۰۰ هزار تومان رسید. قیمت مرغ افزایش پیدا کرد و هر شانه تخم‌مرغ در سوپر مارکت به ٧٠ هزار تومان رسید.
در آنسو اما تولیدکنندگان نیز با بحران‌های ناشی از ناکارآمدی مدیریتی دولت روبرو هستند. در شرایطی که مرغداران جوجه‌ریزی را افزایش داده و کمبود مرغ در کشور وجود نداشت، دولت مرغ منجمد وارد و در بازار عرضه کرده است. این موضوع سبب زیان هنگفت تولیدکنندگان داخلی شده است.
پرویز فروغی دبیرکانون مرغداران گوشتی در اینباره گفته که «با مازاد تولید مرغ گرم مواجهیم و این در حالیست که مرغ منجمد هم به بازار تزریق شده است؛ به همین جهت بازار دیگر کشش جذب مرغ‌های تولید شده را ندارد و مرغ‌ها بر روی دست مرغداران مانده است.»
پرویز فروغی تأکید کرده که «تأخیر در ارسال و بارگیری نهاده‌های دامی هم همچنان به قوت خود باقی است و اگر شرکت پشتیبانی امور دام به این موضوع ورود و اقدام به خرید این مرغ‌ها برای ذخایر کشور نکند فاجعه رخ خواهد داد.»
بر اساس پیش‌بینی فدراسیون طیور ایران، ممکن است در چند ماه آینده این کشور با مشکل کمبود برخی مواد غذایی همچون مرغ، تخم مرغ، گندم و لبنیات مواجه شود. به علت جنگ بین دو کشور روسیه و اوکراین و با توجه به اینکه هر دو کشور از تولیدکنندگان گندم به شمار می روند ممکن است تا حدود یک چهارم صادرات گندم در مبادلات جهانی حذف شود.
اسفندماه گذشته نیز ۱۵ تشکل سراسری زنجیره صنعت طیور با ارسال نامه ای مشترک به وزیر جهاد کشاورزی پیشنهاداتی برای جلوگیری از انتقال بحران جهانی غلات ناشی از مناقشه روسیه و اوکراین به ایران ارائه کردند.
در بخشی از این نامه آمده بود که «به روز رسانی قیمت کالاهای وارداتی دانه سویا، کنجاله سویا و ذرت مبتنی بر نرخ‌های عملیاتی و قابل انجام متناسب با شرایط جهانی با همکاری اتحادیه واردکنندگان نهاده‌های دامی کشور به صورت واقع گرایانه و به سرعت صورت گیرد تا همواره انگیزه واردات وجود داشته و از این طریق خسارت جبران ناپذیری به تولید جوجه‌های اجداد، مادر و تولید گوشت مرغ و تخم مرغ ناشی از کمبود جدی نهاده‌ها وارد نشود.»
این بحران اما از حالا به ایران رسیده و خبرها نشان از بحران بیشتر در دامداری‌ها دارد. مسیح کشاورز دبیر انجمن واردکنندگان برنج ایران در سخنانی تکان‌دهنده وضعیت ذخایر برنج وارداتی بخش خصوصی را نزدیک به صفر دانست و گفته که به دلیل گرانی گندم برخی کشورها برنج را به جای گندم وارد جیره خوراک دام کرده اند و قیمت برنج نیز افزایش یافت.
آمارها نیز افزایش قیمت برنج در فروردین را تأیید می‌کنند بطوری که قیمت برنج نیم‌دانه با رشد ۲۴۴ درصدی در این ماه رکورد شکسته است. در حالی که فروردین سال گذشته هر کیلوگرم برنج نیم‌دانه هاشمی ۲۵ هزار تومان قیمت داشت، حالا باشگاه خبرنگاران از فروش برنج نیم‌دانه هاشمی اعلا سرلاشه با نرخ ۸۶ هزار تومان خبر داد.
جمیل علیزاده شایق دبیر انجمن برنج ایران نیز گفته که افزایش قیمت برنج نیم‌دانه هیچ دلیلی منطقی و فنی ندارد. کالاهای اساسی مانند یک زنجیره عمل می‌کنند. پس از افزایش قیمت برنج، شکر، گوشت، مرغ، سیب‌زمینی، تخم‌مرغ و … حالا نوبت به برنج نیم‌دانه رسید.
البته مسیح کشاورز در بخش دیگری از سخنان خود گفته که تجربه سه سال گذشته سندی مستند و قابل اتکا از این واقعیت تلخ است که دولت با ایجاد مانع پیش روی واردات برنج به بهانه حمایت از تولید نه تنها در تحقق این هدف ناکام مانده که با افزایش افسارگسیخته قیمت برنج داخلی، به خارج شدن آن از سبد مصرف ۶ دهک کم برخوردار کشور کمک کرده است.
دبیر انجمن واردکنندگان برنج همچنین با اشاره به اینکه مشکلات و موانع ایجاد شده موجب شد تا سال گذشته به رغم کاهش حداقل ۳۰ درصدی تولید واردات نیز کاهش پیدا کند تأکید کرده که «از آنجایی که بخشی از تقاضای برنج داخلی متوجه محصول وارداتی شده است هم اکنون می‌توانیم اذعان کنیم که از یک میلیون تن واردات برنج سال ۱۴۰۰، مقدار اندکی در بازار باقی مانده است.»
پیش از این نیز یک نماینده مجلس شورای اسلامی از وضعیت بحرانی ذخائر استراتژیک کشور خبر داده بود. جلال محمودزاده عضو کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی ششم فروردین ۱۴۰۱ با انتقاد از حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی برای واردات کالاهای اساسی گفته که با کمبودهایی در ذخایر استراتژیک کشور روبرو هستیم و تبعات حذف ارز ترجیحی هم نه فقط با ۲۰۰ هزار تومان یارانه بلکه با یک میلیون تومان هم جبران نخواهد شد.
https://kayhan.london/1401/01/06/%d9%87%d8%b4%d8%af%d8%a7%d8%b1-%db%8c%da%a9-%d9%86%d9%85%d8%a7%db%8c%d9%86%d8%af%d9%87-%d9%85%d8%ac%d9%84%d8%b3-%d8%b4%d9%88%d8%b1%d8%a7%db%8c-%d8%a7%d8%b3%d9%84%d8%a7%d9%85%db%8c-%d8%af%d8%b1%d8%a8
این در حالیست که جواد ساداتی‌نژاد وزیر جهاد کشاورزی جمهوری اسلامی این هفته مدعی شده که زمینه امنیت غذایی و تامین نهاده‌های دامی و کالاهای اساسی در کشور هیچ مشکلی نداریم و ذخائر استراتژیک در شرایط بسیار مطلوبی قرار دارد.
جواد ساداتی نژاد همچنین گفته که در شرایط کنونی هیچ دغدغه‌ای برای تامین کالاهای اساسی از جمله غلات و روغن در کشور نداریم و آرامش در این حوزه برقرار است.
مسئولان دیگر دولتی نیز نسبت به آشفته‌بازار حاکم بر بخش مواد غذایی ایران به ویژه گوشت و مرغ و تخم‌مرغ مانند وزیر جهاد کشاورزی اظهاراتی عجیب دارند. برای نمونه طی روزهای گذشته گزارش‌های مختلف میدانی از کمبود مرغ در بسیاری از فروشگاه‌های استان خوزستان حکایت داشت. در واکنش به این گزارش‌ها، رضا فتوحی معاون هماهنگی امور اقتصادی استانداری خوزستان کمبود مرغ را تکذیب و گفته بود: «هر شهروندی مرغ بخواهد تلفن بنده را به وی بدهید تا راهنمایی کنم از کجا هر نوع مرغی را بخواهد تهیه کند.»
در آنسو اما به دلیل جنگ روسیه علیه اوکراین و حذف ارز ترجیحی نهاده‌های دامی با قیمت بالاتری به کشور وارد و در نتیجه هزینه تولید را برای دامداران و مرغداران افزایش خواهد داد. از سوی دیگر علی اکبر محرابیان وزیر نیرو امسال را سال سخت خشکسالی ارزیابی کرده است. خشکسالی نیز دسترسی به علوفه را به ویژه برای عشایر و روستاییان کاهش داده و تولید دام را کاهش می‌دهد.
اینهمه سبب افزایش بیشتر قیمت گوشت، مرغ، تخم مرغ و لبنیات خواهد شد و این کالاها بیش از پیش از سفره‌های بخش دیگری از مردم حذف می‌شوند!
