توده گرد و غبار در حالی هوا و فضای ۲۶ استان را غیرقابل تنفس کرده که سازمان هواشناسی با اعلام هشدار وضعیت زرد در تهران و پنج استان دیگر، خبر داده است موج دیگری از گرد و غبار از چهارشنبه وارد ایران می‌شود.
اواخر هفته گذشته ایران دستخوش توفان شدید و غافلگیرکننده‌ی گرد و غبار شد تا حدی که روز جمعه ۱۹ فروردین و شنبه ۲۰ فروردین تهران در صدر آلوده‌ترین شهرهای دنیا قرار گرفت. اما آب از آب در کشور تکان نخورد و مسئولان امر به ویژه در تهران، حتی حاضر به اعلام تعطیلی شهر نشدند و این امر باعث انتقادهای جدی به نادیده گرفتن سلامت مردم شد.
حالا اما طبق اعلام سازمان هواشناسی توده‌های جدیدی از گرد و غبار از امروز یکشنبه ۲۱ فروردین وارد تهران و پنج استان غربی کشور می‌شود که بار دیگر هشدار وضعیت زرد را در پی داشته است.
سازمان هواشناسی به تمام گروه‌ها توصیه کرده تا از حضور در فضای عمومی و خارج از خانه خودداری کنند. این سازمان همچنین احتمال خسارت به تأسیسات حساس به دلیل گرد و غبار را داد.
توفان گرد و غبار در استان‌های قزوین، البرز، قم، لرستان، نیمه شمالی مرکزی، شمال همدان، شمال اصفهان، نیمه جنوبی تهران، نیمه جنوبی سمنان و خراسان شمالی، گلستان کاهش دید افقی و کاهش کیفیت هوا و اختلال در تردد را به دنبال دارد.
https://kayhan.london/1401/01/20/%d8%b1%d8%a6%db%8c%d8%b3-%da%af%d8%b1%d9%88%d9%87-%d8%b3%d9%84%d8%a7%d9%85%d8%aa-%d9%87%d9%88%d8%a7-%d9%88-%d8%aa%d8%ba%db%8c%db%8c%d8%b1-%d8%a7%d9%82%d9%84%db%8c%d9%85-%d9%88%d8%b2%d8%a7%d8%b1%d8%aa
محمدمهدی میرزایی قمی سرپرست شرکت کنترل کیفیت هوای شهرداری تهران امروز یکشنبه ۲۱ فروردین‌ماه درباره این گرد و غبارها گفته است: «ما در ۱۲ سال گذشته شاهد چنین پدیده‌ای در تهران نبوده‌ایم البته نمونه مشابهی را در تابستان ۱۳۸۸ تجربه کرده‌ایم و در آن مقطع چند روز ادارات و مدارس تهران به تعطیلی کشیده شد اما بعد از آن چنین اتفاقی را تجربه نکرده‌ایم.»
او احتمال وقوع توفان گرد و غبار در تهران را نیز تأیید کرد و گفت که «در سالیان گذشته در تابستان چنین پدیده‌هایی را به‌صورت مختصر داشته‌ایم اما امسال این پدیده زودتر در کشور ما خود را نشان داده است.»
طبق آخرین گزارش‌ها، توفان گرد و غبار در استان ایلام و خوزستان باعث تعطیل شدن مدارس شیفت بعد از ظهر و تمام ادارات و دستگاه‌های اجرایی بجز مراکز امدادی و درمانی در استان خوزستان شده است.
بر اساس پیش‌بینی هواشناسی روزهای چهارشنبه و پنجشنبه نیز وزش باد از سوی کشور عراق باعث برخاستن گرد و خاک و انتقال آن به غرب کشور می‌شود که کاهش کیفیت هوا و دید افقی در این مناطق را به‌دنبال دارد.
افزایش میزان ریزگردها و تراکم سطح آلایندگی هوا در ایران زنگ خطر بروز بیماری‌های خطرناک قلبی و عروقی را به صدا در آورده که نشانه‌ی دیگری از قرار گرفتن کشور در میانه‌ی یک بحران زیست محیطی هولناک است.
مقامات مسئول جمهوری اسلامی در روزهای اخیر تلاش کرده‌اند تا بحران گرد و غبار را به گردن کشورهای همسایه یعنی عراق و ترکیه انداخته و آنها را مقصر معرفی کنند. حال آنکه فعالان محیط زیست از جمله محسن موسوی خوانساری بر این تأکید دارند که کانون داخلی و خارجی توأمان در بروز این مسئله دخیل بوده‌اند.
به گفته‌ی او، منشأ ریزگردها و غبارهای امروز از عربستان، سوریه و جنوب منطقه و سدسازی‌های ترکیه در دجله و فرات است ولی منشأ داخلی که هم آنها را به سوی ایران می‌راند و پخش می‌کند و هم در خود کشور سبب برخاستن گرد و غبار می‌شود، خشک کردن تالاب‌ها و سدسازی‌های متعدد در کشور است.
موسوی درباره فقدان دیپلماسی محیط زیست با کشورهای همسایه توضیح داده، «در مورد رودخانه‌های مرزی ما به دیپلماسی فعال در حوزه آب نیاز داریم که در طول ۴۰ سال گذشته، متاسفانه بسیار ضعیف عمل کردیم. آخرین قراردادهای ما در حوزه دیپلماسی آب، یکی به سال ۱۳۵۱ و قرارداد با افغانستان برمی‌گردد و دیگری به ۱۳۵۴ با عراق.»
او اضافه کرد: «بطور مثال، ما طی ۵۰ سال گذشته به صورت کاملا سازنده با کشور جمهوری آذربایجان در این زمینه همکاری داشته و حقوق آبی متقابل طرفین به خوبی رعایت می‌شود. اما در مورد افغانستان شاهد بودیم که حقابه ایران از سوی این کشور، به رغم وجود الزام قانونی، داده نشد.»
او گرد و غبار برخاسته از دریاچه نمک قم را به مراتب از گرد و غبارهای وارد شده از خارج خطرناک‌تر دانسته و اضافه می‌کند، «ما در همین فقره، دریاچه نمک قم که در کنار قطب ۲۵ میلیون نفری استان‌های قم، تهران، البرز و قزوین قرار گرفته، اهمیت مسئله را به دست فراموشی سپردیم و تمام آبراهه‌ها به سمت این دریاچه را بستیم.»
مصطفی نادری، مشاور رئیس فراکسیون محیط زیست مجلس علت اصلی پیدایش پدیده گرد و خاک را منشاء داخلی دانسته است. او در توضیح عوامل داخلی گفته است: «متهم ردیف اول وزارت نیرو است».
نادری تاکید کرده است که وزارت نیرو پنج درصد منابع آب آشامیدنی کشور را تامین می‌کند اما اختیار صد درصدی منابع آب کشور را در دست دارد که «به بدترین نحو ممکن» آنها را مدیریت می‌کند.
مصطفی نادری در توضیح عوامل خارجی به سدسازی ترکیه اشاره کرده و گفته است: «درباره سدسازی در ترکیه باید کنسرسیومی با کشورهای همسایه تشکیل دهیم و علیه ترکیه در دادگاه لاهه شکایت کنیم.»
عبدالله ایزدپناه رئیس مجمع نمایندگان خوزستان نیز امروز با اشاره به خشکی تالاب‌ها و پیش‌بینی افزایش مشکلات خوزستانی‌ها در پی وقوع ریزگردها، گفت: «این مسئله را سَرسری گرفتند و دقت نکردند و می‌بینیم امسال مجددا این بحران در حال افزایش است.»
او گفته است: «منشاء گرد و غبار با خشکسالی‌های چند سال اخیر، مسائل مربوط به زمان جنگ و مشکلات عدیده‌ای که در این مسیر ایجاد شده، خشکی تالاب‌ها از جمله تالاب هورالعظیم و تالاب شادگان موجب شده که این نقاط به کانون‌های ریزگرد تبدیل شوند و منجر به ناراحتی و نگرانی مردم شود.»
ایزدپناه با صراحت اعلام داشت: «تلاشی که باید برای رفع این پدیده خطرناک می‌شد، انجام نشده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد مقرر بود از سال ۹۶ به بعد ۳ هزار و ۲۰۰ میلیارد تومان به منظور مدیریت کانون‌های هفت‌گانه ریزگردها هزینه شود اما تاکنون تنها حدود ۳۵ درصد این مبلغ عملی شده است.»
به گفته‌ی او، در سال ۱۴۰۰ نیز در این زمینه ۸۰ میلیارد تومان برای خوزستان در نظر گرفته شده است. در مجموع از ابتدای کار تا کنون ۴۰۰ میلیارد تومان برای کنترل ریزگردها هزینه شده است. بنابراین از برنامه سال ۹۶ تا کنون ۲ میلیارد و ۸۰۰ میلیون تومان عقب هستیم که این مسئله نشان می‌دهد توجه خاصی به این موضوع نشده است.
در این بین، علی‌محمد طهماسبی بیرگانی دبیر ستاد مقابله با گرد و غبار از پرداخت نشدن بودجه به این امر خبر داده و گفته است «در کلیات بودجه چیزی تحت عنوان بودجه مقابله با گرد و غبار ندیدم. جداول را اما هنوز ندیدم که اعداد بودجه چه تغییری کرده است. مقابله با این پدیده فقط به تخصیص اعتبار نیست. این موضوع تنها با اعتبار حل نمی‌شود و نیاز به راهبردهایی در این زمینه داریم.»
او تأکید کرد: «اقدامات ما برای مقابله با این پدیده نمی‌تواند صرفا داخلی باشد. چون این گرد و غبارها از ارتفاع ۲ هزار متری شکل می‌گیرد. اقدامات در مناطق غبارخیز باید در مبدأ باشد نه در مقصد. بهتر است پدیده گرد و غبار را وزارت امور خارجه از طریق دیپلماسی بیشتر پیگیری کند. تا ما بتوانیم اقدامات مشترکی را در این راستا انجام دهیم.»
