بر اساس رده‌بندی جهانی آزادی رسانه‌ها ۲۰۲۲، جمهوری اسلامی ایران در رتبه ۱۸۷ از بین ۱۸۰ کشور دنیا قرار دارد و در آخر این رده‌بندی پیش از کره شمالی و اریتره جای گرفته است.
سازمان گزارشگران بدون مرز، امروز سوم ماه مه(۱۳ اردیبهشت‌ماه) همزمان با روز جهانی آزادی مطبوعات، رده‌بندی جهانی آزادی رسانه‌ها را در سال ۲۰۲۲ میلادی اعلام کرده است.
بر مبنای این رده‌بندی، ایران در رتبه ۱۷۸ از بین ۱۸۰ کشور دنیا قرار گرفته است، جایگاهی پیش از کره‌شمالی و اریتره.
امسال بیستمین سال تهیه و اعلام رده‌بندی جهانی آزادی رسانه‌ها توسط سازمان گزارشگران بدون مرز است. این سازمان بین‌المللی، نتایج رده‌بندی روزنامه‌نگاری در سال ۲۰۲۲ خود را را نشان‌دهنده «افزایش دو برابری قطبی شدن رسانه‌ها» دانسته که موجب ژرف‌تر شدن «گسست در درون کشورها» و «در سطح جهانی نیز هم منجر به گسست بیشتر در میان کشورهای جهان» شده است.
سازمان گزارشگران بدون مرز می‌گوید، در نتیجه گسترش رسانه‌های عقیدتی که از «الگوی فاکس نیوز» (Fox News) پیروی می‌کنند، و همچنین گسترش ضداطلاعات که با کارکرد شبکه‌های اجتماعی تقویت شده است، جوامع دموکراتیک با گسست رو به رشد روبرو شده‌اند. در جهان نیز در نتیجه عدم تقارن میان جوامع باز با رژیم‌های خودکامه‌ای که رسانه‌های خود را در کنترل دارند و جنگ‌های اطلاعاتی و پروپاگاندا علیه دموکراسی‌ها به راه انداخته‌اند، حکومت‌های دموکراتیک در حال تضعیف هستند. قطبی شدن در این دو سطح موجب افزایش تنش‌ها شده است.
نروژ، دانمارک و سوئد کشورهای صدرنشین این رده‌بندی هستند ولی در وضعیت بی‌سابقه‌ای ۲۸ کشور دنیا در رده‌بندی «خیلی بد» جای می‌گیرند. بدترین کشورهای دنیا به لحاظ آزادی مطبوعات در سال ۲۰۲۰، کره شمالی با رتبه ۱۸۰، اریتره با رتبه ۱۷۹، ایران با رتبه ۱۷۸، ترکمنستان با رتبه ۱۷۷، میانمار با رتبه ۱۷۶ و چین با رتبه ۱۷۵ بوده‌اند.
در این بین، فلسطین ۱۷۰، بلاروس ۱۵۳، روسیه ۱۵۵ نیز در فهرست قرمز رده‌بندی آزادی رسانه‌ها و در وضعیت خیلی بد قرار دارند.
همچنین کشورهای مولداوی ۴۰ و بلغارستان ۲۱ نیز پس از تغییر رژیم‌هایشان به نمونه‌های مثبت تبدیل شده‌اند که به نوشته گزارشگران بدون مرز «تغییر رژیم‌هایی که باعث بهبود وضعیت کار روزنامه‌نگاران شد حتی اگر رسانه‌های آنها هنوز در کنترل الیگارش‌ها باشد.»
پاکستان با عدد ۱۵۷، هند با عدد ۱۵۰، هنگ‌کنگ با عدد ۱۴۸، اوکراین با عدد ۱۰۶، اسرائیل با عدد ۸۶، آمریکا با عدد ۴۲، فرانسه با عدد ۲۶ و بلژیک با عدد ۲۳ در رده‌بندی آزادی مطبوعات قرار گرفته‌اند.
گزارشگران بدون مرز می‌گوید، حمله روسیه به اوکراین در اواخر فوریه نیز نشانگر رشد روند پروپاگاندا و ضداطلاعات است چرا که پیش از درگیری جاری جنگ اطلاعاتی و پروپاگاندا میان آنها در جریان بود.
در ادامه این گزارش آمده است: «چین یکی از سرکوبگرترین رژیم‌های خودکامه دنیا، از زرادخانه قانونی خود بهره می‌گیرد تا شهروندان خود را محدود و ارتباط آنان را با سایر جهان قطع کند، به ویژه شهروندان هنگ‌کنگ که در رده‌بندی ما فرو افتادن قابل توجهی داشته است.»
بر این مبنا، رویارویی میان کشورها با گروه‌های سیاسی همدست نیز رو به رشد است، همانگونه که در کشورهایی چون هند (۱۵۰) با پاکستان (۱۵۷) دیده می‌شود. فقدان آزادی رسانه‌ها در خاورمیانه همچنان بر درگیری میان اسرائیل (۸۶) با فلسطین (۱۷۰) و کشورهای عرب تاثیر می‌گذارد.
این سازمان مربوط به روزنامه‌نگاران جهان همچنین درباره دوقطبی شدن رسانه‌ها اضافه می‌کند: «قطبی شدن رسانه‌ها باعث تشدید و تقویت گسست داخلی در جوامع دموکراتیک می‌شود، مانند ایالات متحده (۴۲) که با وجود انتخاب رییس‌جمهور جو بایدن (Joe Biden) این گسست عمیق‌تر شده است. افزایش تنش‌های سیاسی و اجتماعی، به ویژه در فرانسه (۲۶) و بلژیک (۲۳)، به دست رسانه‌های اجتماعی و رسانه‌های جدید عقیدتی تقویت می‌شود.»
گزارشگران بدون مرز امسال شیوه جدیدی برای سنجش آزادی رسانه‌ها با همکاری یک کمیته هفت نفره از کارشناسان به کار گرفته است. چنانکه توضیح داده شده، این شیوه بر اساس «توانایی کارآمد برای روزنامه‌نگاران، به گونه فردی یا گروهی، برای انتخاب، تولید و انتشار خبرها و اطلاعاتی که به نفع همگان است، بدون هرگونه دخالت سیاسی، اقتصادی، حقوقی و اجتماعی و بدون تهدید امنیت جسمی و روانی خبرنگاران» قرار دارد.
برای بازتاب پیچیدگی آزادی رسانه‌ها پنج شاخص جدید برای تدوین رده‌بندی به کار بسته شده: بستر سیاسی، چارچوب قانونی، بستر اقتصادی، بستر اجتماعی و فرهنگی، و امنیت.
در ۱۸۰ کشور و قلمرو سرزمینیِ رده‌بندی گزارشگران بدون مرز، این شاخص‌ها بر مبنای نظرسنجی درباره موارد نقض آزادی رسانه و آزار روزنامه‌نگاران و رسانه‌ها، و مطالعه کیفی پاسخ‌های صدها کارشناس آزادی رسانه‌ها به این نظرسنجی با ۱۲۳ پرسش به انتخاب گزارشگران بدون مرز (از روزنامه‌نگاران، دانشگاهیان، و مدافعان حقوق بشر) سنجیده شد. پرسش‌ها نیز در این ویرایش به روز شدند تا چالش‌های جدید، از جمله چالش‌های مرتبط با رقمی شدن رسانه‌ها، را بهتر لحاظ کنند.
جمع‌آوری اطلاعات گزارش امسال در آخر ژانویه ۲۰۲۲ متوقف شد، اما اطلاعات جدید کشورهایی که وضعیت آنها تغییر جدی کرده بود (مانند روسیه، اوکراین و مالی) از ژانویه تا مارس ۲۰۲۲ نیز به روز شده است.
