کاهش شدید قدرت مردم در خرید ضروری‌ترین اقلام خوراکی از جمله نان که موج گسترده‌ای از اعتراضات را علیه وضعیت اقتصادی و سیاسی موجود برانگیخته، آسیب‌های شدیدی بر سلامت طبقات مختلف جامعه به لحاظ روانی و جسمی نیز می‌گذارد.
بی‌توجه به واقعیات جامعه، گرانی‌های لگام‌گسیخته‌ی اخیر و در پی آن ناتوانی طیف وسیعی از جامعه جهت تهیه اقلام ضروری، دو موضوع مهم رشد طبیعی کودکان و کیفیت زندگی بزرگسالان را تحت تاثیر قرار داده است. مسئله‌ای که قطعا در بلندمدت آسیب‌های بیشتر و زیان‌های گاه جبران‌ناپذیر آن چشمگیرتر خواهد بود.
علی کشاورز متخصص تغذیه و استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران در اینباره گفته است: «مسلما وقتی کسی توان اقتصادی نداشته باشد در مورد تغذیه با مشکلاتی روبرو می‌شود. مثلا شما نگاه کنید نان درحقیقت جزو قوت مردم است و وقتی گران شود مفهوم آن این است که مردم با مصرف کمتر حداقل کالری یا انرژی را دریافت می‌کنند.»
وی با اشاره به سبد غذایی افراد کم‌برخوردار یادآور شد: «خیلی از خانواده‌ها قبلا نه تنها برای خرید مقدار کافی گوشت، مرغ و ماهی امکان را ندارند بلکه امروز حتی برای خرید میوه هم ممکن است به اندازه کافی امکان نداشته باشند.»
کشاورز سبد خرید مردم را از مدت‌ها پیش «نامتعادل» دانست و گفت که «اگر آن زمان نامتعادل بود الان که شرایط بد و بدتر می‌شود طبیعتا این وضعیت فاجعه‌بار خواهد شد. به عبارتی دیگر از این به بعد ما دریافت کالری یا انرژی راهم ممکن است در خیلی از خانواده‌ها به اندازه کافی نبینیم.»
این متخصص تغذیه اختلال رشد قدی و همچنین مغزی کودکان و نوجوانان را پیامدهای ناشی از گرانی و کوچک شدن سبد خوراک مردم دانست و هشدار داد که عدم دریافت کالری کافی، انواع بیماری‌های ناشی از سوء تغذیه را در پی دارد.
کشاورز مصرف انواع ویتامین‌ها را امری ضروری دانست و افزود: «ثابت شده حتی کم خونی و و فقر آهن به تنهایی وقتی عمومیت پیدا کند، می‌تواند تا ۲۰ درصد راندمان تولید را در کار کم کند. بنابراین این جامعه وارد یک سیکل معیوب می‌شود که در حقیقت از یک طرف بیماری‌ها و از طرف دیگر آسیب کار بالا می‌رود. در نتیجه راندمان تولید و بازدهی جامعه پایین خواهد آمد.»
استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران با تاکید بر اینکه به دنبال فقر، بیماری‌ها و آسیب‌ها در راهند، مردم کره شمالی را مثال زد که اگرچه با کره جنوبی یک ژن دارند اما اهالی کره شمالی قدکوتاه هستند چون دچار سوء تغذیه شده‌اند. وی همچنین به ژاپنی‌ها اشاره کرد که وقتی در گذشته وضع اقتصادی آنها خوب نبود قدشان کوتاه بود ولی وقتی به آمریکا رفتند مشخص شد که تغذیه بر رشد قدی هم موثر است.
این متخصص در رابطه با تاثیر سوء تغذیه بر نوزادان و همچنین سقط جنین نیز تاکید کرد: «ثابت شده است یک مادر باردار اگر سوء تغذیه داشته باشد خطر سقط جنین بالا می‌رود. گذشته از آن سوء تغذیه دوران جنینی در دو سال اول آثار سوء بر رشد مغزی و جسمی جنین و کودک می‌گذارد که بعد از آن به هیچ وجه قابل جبران نیست.»
این در حالیست که در همین شرایط فعلی مقامات حکومت جمهوری اسلامی اصرار مضاعف بر فرزندآوری و افزایش جمعیت دارند. به این دلیل که دستور آن از سمت رهبر جمهوری اسلامی صادر شده تا به خیال خودش برای نظام بوق‌های تبلیغاتی و «گوشت دم توپ» تولید شود!
علی کشاوررز با اشاره به مغایریت شرایط کنونی جامعه با دستور علی خامنه‌ای رهبر جمهوری اسلامی مبنی بر فرزندآوری و افزایش جمعیت، تاکید کرد «با توجه به تاثیر سوء تغذیه روی مغز جنین و نوزادان، وضعیت فعلی با سیاست‌های افزایش جمعیت همخوانی ندارد. در صورت چنین اتفاقی در آینده جمعیتی خواهیم داشت که قدرت سیر کردن‌شان را نداریم. وقتی وضعیت اقتصادی خوب نباشد طبیعتا پاسخگوی این جمعیت نخواهیم بود.
تلاش نظام برای افزایش جمعیت با وجود گسترش سرسام‌آور فقر و نداری، در حالی ابعاد هولناکی به خود می‌گیرد که پیش از بروز موج جدید گرانی‌ها، طبق اعلام نماینده جامعه مامایی در شورای عالی نظام پزشکی، در سال ۱۴۰۰، ۱۶ مادر باردار اقدام به خودکشی کرده‌اند.
گران شدن مواد خوراکی از جمله مرغ، تخم مرغ، شیر، روغن و نان که همچنان به صورت روزانه نیز افزایش می‌یابد، هر روز سفره مردم را از مواد پروتئینی و کالری‌های مورد نیاز بدن انسان بیشتر خالی می‌کند. این روند زنگ خطر جدی برای سوء تغذیه قشرهای آسیب‌پذیر و به ویژه کودکان و سالمندان است که بیش از همه نیازمند مواد مغذی هستند.
در این بین به تازگی تصاویری از سفره خالی دانشجویان در خوابگاه‌ها نیز منتشر شده که نشان می‌دهد با وجود ضرورت دریافت انواع ویتامین، پروتئین و کالری‌ها در دوران تحصیل، بشقاب این دانشجویان از غذا تهی است.
پیشتر دانشجویان از کیفیت پایین مواد غذایی در خوابگاه‌ها و غذاخوری‌های دانشگاه‌ها گلایه داشتند ولی اکنون این روند نزولی به کاهش مواد غذایی در بشقاب‌‌های آنها رسیده است. مقامات وزارت علوم نیز در واکنش به گرانی‌ها گفته‌اند، «افزایش قیمت‌ها در اثر یک جراحی اقتصادی حاصل شده که در دانشگاه‌ها نیز تبعاتی خواهد داشت، اما با کمک دولت تصمیمی بر افزایش تعرفه‌ها، غذا و خوابگاه نخواهیم داشت!» به نظر می‌رسد مسئولان وزارتخانه انتظار دارند دانشجویان و خانواده‌های آنها از اینکه با وجود کاهش کمّی و کیفی مواد غذایی در غذاخوری‌های دانشگاه‌ها، می‌بایست سپاسگزار باشند که قیمت غذا و خوابگاه هنوز گران نمی‌شود!
قیمت غذای دانشجویی برای سال تحصیلی ۱۴۰۱ شامل صبحانه ۱/۶۰۰ تومان، ناهار و شام کم هزینه ۲/۱۰۰ تومان، ناهار و شام متوسط سه هزار تومان، ناهار و شام پرهزینه ۳/۵۰۰ تومان است و حداقل و حداکثر مبلغ غذای دانشجویان شاغل به تحصیل در سنوات غیرمجاز ۶/۸۰۰ تومان تا ۹/۶۰۰ تومان در نظر گرفته شده است.
در صورت تداوم گرانی‌ها، علاوه بر اثرات روانی فشار فقر که خود را در آمار بالای خودکشی، خودزنی، خشونت و افسردگی نشان می‌دهد، سلامت فیزیکی شهروندان نیز به خطر افتاده و پیامدهای این چرخه معیوب و بیمار بر سلامت نسل‌های بعدی نیز تأثیر خواهد گذاشت.
