نمایش «رابینسون کروزو» به کارگردانی علیرضا کوشک جلالی که دو سال پیش با تایید شورای نظارت در قم به مدت ۲۸ شب روی صحنه رفت، حالا به بهانه حجاب تماشاچیان و «چتر رنگارنگ» توقیف و تا یک هفته اجازه اطلاع‌رسانی از خبرنگاران سلب شده است.
تئاتر «رابینسون کروزو» به کارگردانی علیرضا کوشک جلالی ساکن آلمان در شهر قم پس از اولین اجرا، به دلیل استفاده از چتر رنگین‌کمانی و عدم رعایت حجاب اجباری تماشاگران، توقیف شده است.
سعید برجعلی بازیگر و دستیار کارگردان تئاتر «رابینسون کروزو» از توقیف این اجرا پس از اولین شب نمایش خبر داده است. این بازیگر درباره دلیل توقف اجرا می‌گوید: «به ما گفته شده نمایش ما به دلیل رنگ چتری که جزو آکسسوار کار است، توقیف شده است. چون معتقد بودند این چتر رنگارنگ، نماد همجنسگرایی است، در حالی که نمایش ما درباره جنگ و صلح است و به این مقوله هیچگونه ربطی ندارد.»
علاوه بر رنگ چتر، حجاب تماشاگران بهانه دیگر توقیف این اثر به کارگردانی علیرضا کوشک جلالی بوده است. برجعلی در این خصوص نیز گفته است: «اساسا حجاب تماشاگران به گروه اجرایی ربطی ندارد و حراست سالن می‌تواند در این زمینه به آنان تذکر بدهد. همچنانکه در همان اولین شب اجرای ما برای اولین بار دیدیم ماموران حراست در سالن حضور داشتند و به تماشاگرانی که از نظر آنان حجاب‌شان قدری مسئله داشت، اجازه ورود نمی‌دادند.»
نکته قابل توجه در باره تئاتر «رابینسون کروزو» این است که سال ۹۸ و پیش از دوران کرونا به مدت ۲۸ شب در قم روی صحنه رفته بود. در حالی که عوامل برای بازبینی اجرای مجدد ۴ مورد اصلاحیه از سوی شورای نظارت و ارزشیابی قم دریافت کردند و توقیف در شرایطی حاصل شد که تمامی موارد اصلاحی از سوی کارگردان رعایت شده بود!
به گفته دستیار کارگردان این نمایش، پس از این ماجرا از گروه خواسته شد سه روز صبر کنند تا مشکل حل شود اما نه تنها حل نشد بلکه در بازبینی مجدد گفتند چون مدیرکل ارشاد اسلامی حضور نداشته باز هم باید صبر کنید. تا اینکه پس از یک هفته شفاهی اعلام کردند نمایش توقیف است و اجازه ندادند خبرنگاران قم در این زمینه اطلاع‌رسانی کنند.
وی همچنین می‌گوید به دلیل موانعی که مدام بر سر اجرا گذاشته می‌شود دیگر انرژی و انگیزه لازم برای کار در این شهرستان را ندارد و ترجیح می‌دهد در این شرایط سخت خداحافظی کند.
در دو دهه اخیر توقیف‌های بی‌پایه و اساس تئاتر در ایران به یکی از معضلات اصلی اهالی نمایش تبدیل شده است. هنرمندان عرصه صحنه که به قول خودشان سال‌هاست خودسانسور شده‌اند، باز هم از توقیف‌های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با بهانه‌های عجیب و غریب در امان نیستند.
برای هنری که اساسا از نظر توجه و بودجه بسیار مهجور واقع شده، چنین رفتارهایی نتیجه‌ای جز دلزدگی و ناامیدی هنرمندان در پی ندارد. آنهم وقتی که یک گروه تئاتر از ماه‌ها قبل تمرین می‌کند تا ثمره تلاش خود را ببیند. سپس با تایید جمعی شورای نظارت مجوز دریافت می‌کند و ظاهرا دیگر نباید مشکلی برای اجرای هر شبی خود داشته باشد.
سال ۱۳۹۸ آخرین سال قبل از کرونا بود که تئاترهای متنوعی که در سالن‌های تئاتر اجرا می‌شدند، بطور ناگهانی توقیف شدند. نمایش «عاشقانه‌های خیابان» به کارگردانی شهرام گیل‌آبادی به بهانه محتوای «ضداخلاقی» توقیف شد. بلایی که دقیقا به همین دلیل بر سر نمایش «مولن روژ» حسین پارسایی نیز آمد. اجرای «امشب اینجا» به کارگردانی مژگان خالقی هم اگرچه محتوای مورد تایید مقامات سانسور را داشت اما به بهانه رعایت نکردن «موازین اخلاقی» به لیست نمایش‌های توقیفی سال ۹۸ پیوست.
حالا پس از دو سال کرونا با شروع دوباره اجراهای صحنه‌ای و تلاش هنرمندان تئاتر برای جذب هرچه بیشتر مخاطب، مسئله توقیف همچنان پابرجاست. از ابتدای سال تا کنون دو نمایش «خونین‌زار» به کارگردانی سهراب حسینی و «آنسوی آینه» به کارگردانی علی سرابی با همین مشکل روبرو شد تا تن به خواسته‌های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی داده و بتوانند کارشان را از سر بگیرند.
مواردی مثل کلاه‌گیس بازیگران، طراحی لباس، استفاده از لحن و حتی فیگورهای حین اجرا ممکن است با سلیقه یکی از اعضای شورای نظارت همخوانی نداشته و یا باب طبع برخی رسانه‌ها نباشد. آنوقت است که پرونده یک اجرا ممکن است در نیمه راه برای همیشه بسته شود یا تن به تغییرات جدید بدهد. اتفاقی که در سال ۱۳۸۹ برای نمایش «هدا گابلر» به کارگردانی وحید رهبانی رخ داد و کار تا مقامات قضایی و دادستانی نیز کشیده شد.
همچنین توقیف، یکی از مهمترین دلایلی است که بسیاری از هنرمندان این مملکت را فراری داده همانگونه که کارگردانان شناخته‌شده‌ای مانند بهرام بیضایی را مجبور به مهاجرت از ایران کرده و انگیزه ادامه کار را از جوانان علاقمند به تئاتر و نمایش سلب کرده است.
