بیشترین گزارشها از فرار مالیاتی مربوط به استفاده نکردن پزشکان از کارتخوان مربوط است. پزشکان طی سالهای گذشته برای فرار مالیاتی از ترفندهای مختلفی استفاده میکنند که جدیدترین آنها استفاده از «دلار» بجای ریال برای حق ویزیت و خدمات کلینیکی است.
وحید عزیزی مدیر دفتر بازرسی، مبارزه با فرار مالیاتی و پولشویی سازمان امور مالیاتی با تأیید این خبر گفته که بعضی از مراکز درمانی و کلینیکها بجای کارتخوان، از بیماران دلار میگیرند!
به گفته این مقام سازمان امور مالیاتی، مراکز درمانی برای «فرار از مالیات» مردم را به استفاده از روشهایی غیر از پرداخت کارتی هدایت میکنند.
بیشترین گزارشهای مردم از فرار مالیاتی نیز مربوط به تخلفات پزشکان در استفاده نکردن از کارتخوان است. بر اساس قانون اخذ مالیات از پزشکان که در سال ۱۳۹۸ تصویب شد و به اجرا در آمد، پزشکان با ثبت دستگاه کارتخوان در سامانه مالیاتی، موظف هستند کلیه هزینههای خدمات درمانی در مطب و کلینیک را با استفاده از دستگاه کارتخوان بانکی دریافت کنند. اما پزشکان که دارای یکی از پردرآمدترین مشاغل در ایران هستند از روشهای مختلفی برای فرار مالیاتی استفاده میکنند.
بر اساس اعلام مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی، پزشکان ایران سالانه ۶۷۰۰ میلیارد تومان فرار مالیاتی دارند. در سال ۱۳۹۸ و مدتی پس از اجرای قانون استفاده از دستگاه کارتخوان اعلام شده بود که فقط ۱۹ درصد از پزشکان در آن سال اقدام به ثبت دستگاه کارتخوان در سامانه امور مالیاتی کردهاند.
اکنون به گفته وحید عزیزی، گزارشهایی که تا کنون در سامانه سوتزنی درباره فرار مالیاتی از سوی مردم به ثبت رسیده، بیانگر استقبال خوبی در این زمینه است و عمده گزارشها در زمینه استفاده نکردن پزشکان و مراکز درمانی از کارتخوان است که مردم را به استفاده از سایر روشها برای پرداخت هزینهها هدایت میکنند. بیش از دوسوم گزارشهای مردمی در سامانه سوتزنی مبنی بر استفاده نکردن از کارتخوان از سوی پزشکان و باقی اصناف است.
بر اساس توضیحات این مقام سازمان امور مالیاتی، برخی از مراکز درمانی و کلینیکها در زمینه استفاده نکردن از کارتخوان آزار بیشتری به مردم متحمل کردهاند، به عنوان مثال برخی از آنها افراد را به خرید دلار برای پرداخت هزینه خدمات درمانی وادار کردهاند که در مواردی مشمول بازدید میدانی مأموران سازمان امور مالیاتی میشوند. مورد دیگری نیز وجود دارد که یک بیمارستان از کارتخوان یک رستوران استفاده میکرده است!
او همچنین با اشاره به رقم بالای فرار مالیاتی در ایران گفته است «شکاف مالیاتی که فرار مالیاتی به اضافه اجتناب مالیاتی است، بیش از ۱۰۰ هزار میلیارد تومان است.»
پزشکان پیش از این نیز از راهکار دیگری برای فرار مالیاتی استفاده میکردهاند. برای نمونه، ابتدا از بیمار تعرفه مصوب را با کارتخوان دریافت میکرده و بقیه هزینه را به صورت نقدی طلب میکنند.
علی سالاریان معاون نظارت و فنی سازمان نظام پزشکی اما به گزارش وحید عزیزی واکنش نشان داده و خواستار «ارائه مدرک» شده بود: «سازمان امور مالیاتی که چنین ادعایی را مطرح کرده است باید مدرک ارائه داده و این ادعا را ثابت کند نه اینکه بر اساس شنیدهها اتهامی را علیه جامعه پزشکی در تریبونهای عمومی اعلام کنند.»
معاون نظارت و فنی سازمان نظام پزشکی افزوده که «تخلفات هم در حوزه خود باید پیگیری شوند، شکی در این نیست که درصدی تخلف همچون فرار مالیاتی در میان برخی از پزشکان وجود دارد که این موضوع در سایر اقشار هم دیده میشود، لذا اینکه تنها یک قشر را متهم کنیم کار ناجوانمردانهای انجام دادهایم و جامعه هم از آن سودی نخواهد برد چرا که در وضعیت فعلی به وحدت و اعتماد ضربه می زند، بنابراین وقتی که اتهام به یک صنف را پیش از اثبات و پیگیری در رسانه مطرح کنیم به هیچ عنوان اخلاقی نیست.»
او با بیان اینکه اگر سازمان امور مالیاتی مدعی است که فرار مالیاتی پزشکان بیشتر از سایر اصناف است باید آن را اثبات کند، اظهار داشت: «اگر چنین نیست چرا باید تنها صنف پزشکی را برجسته کرده و در معرض اتهام قرار دهند. اینکه در سال گذشته قریب ۵ هزار پزشک از کشور مهاجرت کردهاند نمیتواند به علت همین بیمهریها و اتهامهایی باشد که به صورت سیستماتیک به پزشکان وارد میشود؟»
طبق آمارهای بانک جهانی، سهم مالیات از تولید ناخالص داخلی در کشور ایران از ۱۰ درصد فراتر نرفته است که نشان از بالا بودن شکاف مالیاتی و فرار مالیاتی در اقتصاد ایران دارد. سهم مالیات از درآمدهای دولت به یکی از مسائل مهم در بحثهای کارشناسی اقتصادی کشور تبدیل شده است. کارشناسان اقتصادی معتقدند دولت بجای اقدامات انقباضی برای جبران کسری بودجه که سبب فشار بر اقشار کمدرآمد میشود باید سعی کند درآمدهای مالیاتی را که یکی از مهمترین منابع درآمدی دولتها هستند دریافت و از آن استفاده کند.
مهدی رعنایی مدیرکل دفتر بخش عمومی وزارت امور اقتصادی و دارایی در اینباره گفته «در موضوع تفکیک حسابها در بحث مالیات، دچار فتنه مالیاتی هستیم. در نظام بانکی نیز تکلیف حسابهای حقوقیها مشخص است ولی در مورد حسابهای حقیقی، مشخص نیست مربوط به فعالیت تجاری هستند یا شخصی؛ و کدام واریزی، جزو درآمدهاست که زمینهساز سوء تفاهم مالیاتی شده است.»
فرار مالیاتی در ایران بخشی از ساختار غیرشفاف اقتصادیست که خود حکومت نیز در آن نقش دارد و گروه های مافیایی وابسته به نظام نیز به پولشویی و فرار مالیاتی مشغول هستند. در این میان اقشار پردرآمد چون پزشکان و وکلا نیز از همین ساختار بهره برده و سالهای سال است از پرداخت مالیات بر درآمد فرار میکنند. قانونمندی برخی از آنها نیز تأثیری ندارد به ویژه وقتی میبینند که همکاران آنها با فرار مالیاتی دم و دستگاه بهتری از آنها بهم زدهاند! در مقابل اما مالیات اقشار حقوقبگیر مانند کارمندان قابل فرار کردن نیست زیرا پیشاپیش از حقوق ماهانهی آنها کسر میشود. این روند جدا از فرار مالیاتی، تبعیض بزرگی به زیان اقشار کمدرآمد است.