معاون سیاسی استانداری ایلام از اجرای طرح کالابرگ در سه شهر گرمسار، آبیک و ایلام خبر داده است. دولت اعلام کرده بود که پس از حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی از ابتدای سال، دو ماه یارانه نقدی و سپس توزیع کالا به صورت کوپنی آغاز می‌شود اما برخی کارشناسان اقتصادی به اجرای این طرح اعتراض دارند.
مقامات دولتی درباره عرضه کوپن برای تهیه کالاهای یارانه‌ای نظرات مختلفی ابراز می‌کنند. هفته گذشته محمد سبحان حسنی معاون سیاسی استانداری ایلام گفته، پرداخت کالایی یارانه در شهر ایلام بطور آزمایشی اجرایی خواهد شد. پس از آن نیز اعلام شد که طرح کالابرگ در سه شهر گرمسار، آبیک و ایلام اجرا می‌شود.
طیبه حسینی سخنگوی سازمان هدفمندی یارانه‌ها از پرداخت کالای کوپنی در ایلام اظهار «بی‌اطلاعی» کرده و گفته بود شاید در آینده شیوه پرداخت‌ها از نقدی به کالایی تغییر کند، اما در حال حاضر چنین برنامه‌ای وجود ندارد.
اینهمه در حالیست که طی روزهای گذشته به دلیل تأخیر در پرداخت یارانه نقدی، تردید درباره اجرایی شدن توزیع کالای کوپنی افزایش پیدا کرده بود. دولت امروز دوشنبه ۲۰ تیر ۱۴۰۱ اعلام کرد که یارانه نقدی تیرماه امشب قابل برداشت است. این خبر به معنای منتفی شدن توزیع کالای کوپنی دست‌کم تا ابتدای شهریور است.
دولت ابراهیم رئیسی از ابتدای فروردین دلار ۴۲۰۰ تومانی یا همان ارز ترجیحی را برای واردات کالاهای اساسی حذف کرد و اعلام کرد تورم ناشی از حذف این ارز را با پرداخت مبلغ تفاوت قیمت دلار ۴۲۰۰ تومانی و دلار با نرخ صرافی (که آن زمان در کانال ۲۶ هزار تومان بود) جبران می‌کند. دولت گفته بود این تفاوت در قالب دو ماه یارانه نقدی به دهک‌های پایین درآمدی پرداخت و پس از آن کالابرگ الکترونیک یا همان کوپن را که در دهه شصت و در زمان جنگ ایران و عراق توزیع می‌شد توزیع می‌کند.
احسان خاندوزی وزیر اقتصاد دولت سیزدهم در اینباره توضیح داده بود که «ما در سیاست عادلانه کردن یارانه‌ها، طی دو ماه اول پرداخت نقدی، زمانی را لازم داشتیم که زیرساخت فنی را آماده و حکم قانون بودجه ۱۴۰۱ را اجرا کنیم که مجلس از ما خواسته بود کالابرگ الکترونیکی را برای کاهش فشار به مردم در نظر بگیریم.»
اما اکنون با گذشت بیش از سه ماه دولت هنوز نتوانسته زیرساخت‌های توزیع کالابرگ را ایجاد کند و هرچند با تأخیر، اما یارانه تیرماه هم به صورت نقدی پرداخت خواهد شد.
در این میان ارائه نان یارانه‌ای بر اساس شماره ملی افراد آغاز شده که اجرای این طرح را شاید بتوان به عنوان نخستین اقدام دولت برای توزیع یک کالا به صورت سهمیه‌بندی شده در طرح جدید «جراحی اقتصادی» ارزیابی کرد.
این طرح اما با مشکلات زیادی روبرو شده و به اهداف خود دست پیدا نکرده. برای نمونه دریافت نان یارانه‌ای با کارت ملی برای حدود یک میلیون شهروند بدون شناسنامه مشکل ایجاد کرده و در عمل این افراد که غالبا هم از تنگدست‌ترین اقشار هستند از این طرح حذف شده‌اند. از سوی دیگر سهمیه نان یارانه‌ای به صورت روزانه تنظیم شده و در نتیجه اهالی روستاهایی که برای تهیه نان به صورت هفتگی و حتی ۱۰ روز یکبار به شهر مراجعه می‌کنند در عمل نمی‌توانند از همه سهمیه‌شان استفاده کنند و ناچار هستند بخش اصلی نان مورد نیاز خود را با نرخ آزاد خریداری کنند.
طرح ناکارآمد دولت برای یارانه نان؛ چرخه‌ای باطل علیه مردم و نانوایان؛ ابراهیم رئیسی اما راضی است!
شماری از کارشناسان اقتصادی پیاده کردن نظام توزیع کوپن را با توجه به ساختار اداری و اقتصادی کشور ناکارآمد ارزیابی می‌کنند. کامران ندری کارشناس اقتصادی معتقد است «نظام کوپنی در سطح ملی که ما هم آن را ابتدای انقلاب طی دوران جنگ تجربه کردیم، مشکلات فراوانی به همراه دارد و مهم‌ترینش این است که فسادزاست.»
به گفته کامران ندری «سیستم کوپنی یک نظام نظارتی خیلی قوی می‌خواهد که اگر نداشته باشید اصلاً به هدف اصابت نمی‌کند. اگر هم بخواهید این سیستم نظارتی خیلی قوی را ایجاد کنید، باید یک بوروکراسی عریض و طویل با هزینه‌های خیلی کلان ایجاد کنید. بجای اینکه این هزینه‌ها ایجاد شود، اگر به همه یکسان پرداخت کنیم به‌صرفه‌تر است!»
هادی حق‌شناس کارشناس اقتصادی نیز می‌گوید به نظر می‌رسد اگر کوپن مجدداً رایج شود در کنار آن عارضه بزرگتری به نام بازار سیاه ایجاد و قیمتهای غیرواقعی شکل می‌گیرد و دهک‌های پردرآمد می‌توانند با هر قیمتی نیازهای خود را تأمین کنند و مجددا دهک‌های پایین دچار مشکل خواهند شد و قاچاق افزایش می‌یابد.
دولت در حالی که هنوز مشخص نکرده جبران گرانی ناشی از حذف ارز ترجیحی را که «جراحی اقتصادی» قلمدادش می‌کند چگونه انجام می‌دهد که قیمت مواد خوراکی و کالاهای اساسی با سرعت در حال افزایش است و در آنسو سفره‌های مردم با همان سرعت در حال کوچک شدن هستند.
بر اساس گزارش‌های تازه از نرخ‌نامه جدید میادین میوه و تره‌بار، طی یک و نیم ماه گذشته گوشت قرمز بطور میانگین ۵۰ درصد افزایش قیمت داشته است. وبسایت «دیده‌بان ایران» نوشته است که گوشت گوساله در میادین میوه و تره‌بار بین ۵۸ تا ۶۸ درصد و گوشت گوسفندی ببن ۴۰ تا ۴۶ درصد گران‌تر شده است.
همچنین بر اساس گزارش کارگروه رصد و پایش قیمت اقلام اساسی و پرمصرف بازار کشور، قیمت کالاهای اساسی در یکسال گذشته تا «۳۶۷ درصد» افزایش یافته است.
بر پایه این گزارش، قیمت «گروه محصولات پروتئینی» شامل گوشت مرغ، تخم مرغ، گوشت گوسفند و گوساله و گوسفند و گوساله زنده در اول تیرماه امسال نسبت به مدت مشابه سال قبل بین «۳۹ تا ۱۱۵ درصد» افزایش یافته است.
همچنین از بین انواع روغن، قیمت «روغن نیمه جامد ۴.۵ کیلویی» با «۲۴۱ درصد» افزایش در یک سال گذشته به حدود «۳۴۵ هزار تومان» رسیده اما قیمت روغن مایع آفتابگردان معمولی «۳۶۷ درصد» و سرخ کردنی «۳۶۳ درصد» افزایش یافته است.
این گزارش نشان می‌دهد طی یک سال گذشته قیمت هر کیلو گوشت گوساله با «۶۱ درصد» افزایش به حدود «۱۸۷ هزار تومان»، هر کیلو گوشت گوسفندی با «۴۲ درصد» افزایش به بیش از «۱۸۰ هزار تومان» و هر کیلو گوشت مرغ تازه با «۱۰۱ درصد» افزایش به «۵۲ هزار و ۴۰۰ تومان» رسیده است.
قیمت عدس، لوبیا چیتی، نخود و لپه، به ترتیب ۸۴، ۶۸، ۶۴ و ۲۸ درصد افزایش یافته و قیمت صیفیجات نیز طی یک سال گذشته بین ۳۱ تا ۱۴۴ درصد افزایش قیمت داشته است.
البته گرانی کالاها تنها شامل مواد خوراکی نمی‌شود و بر اساس گزارش کار گروه رصد و پایش قیمت اقلام اساسی و پرمصرف بازار کشور دیگر کالاها نیز با افزایش قیمتهای قابل توجهی روبرو بوده‌اند.
در گروه شوینده‌ها قیمت انواع پودر دستی و ماشینی ۳۵ و ۴۳ و دستمال‌کاغذی ۵۲ درصد افزایش یافته، به طوری که قیمت انواع پودر ۵۰۰ گرمی در ابتدای تیر حدود ۱۳ تا ۱۷ هزار تومان و قیمت دستمال کاغذی ۲۰۰ برگ حدود ۱۲ هزار تومان بوده است.
قیمت کاغذ «آ چهار» بسته‌بندی نیز نیز در مدت یاد شده ۶۲ درصد افزایش یافته و قیمت بسته ۵۰۰ عددی این محصول به ۱۰۷ هزار تومان رسیده است.
همچنین بررسی قیمت گروه مصالح ساختمانی طی یک سال گذشته حاکی از افزایش هشت تا ۷۷ درصدی قیمت تیر آهن، ورق سیاه، میلگرد، گچ سفید و سیمان خاکستری است. در این میان در گروه تایر و روغن موتور نیز طی یک سال گذشته شاهد افزایش ۱۴ تا ۲۰ درصدی انواع لاستیک ماشین‌های داخلی و همچنین افزایش ۱۰۱ و ۱۰۹ درصدی انواع روغن موتور هستیم.
شرایط تورم در گروه‌های مختلف کالا و خدمات بیانگر این واقعیت است که یارانه نقدی دولت و یا تبدیل این یارانه به کوپن هیچ اثر پایداری در بهبود وضعیت زندگی و معیشت مردم ندارد چرا که تورم به صورت ویروسی و تصاعدی همه بازارها را در بر خواهد گرفت.
