چه آینده‌ای پیش روی منابع آبی و حیات در ایران است؟ این پرسشی است که با وجود سفر برخی وزرای محیط زیست کشورهای همسایه در هفته گذشته به ایران پاسخ داده نشده و اختلافات بر سر حقابه از رودخانه‌های مشترک و مدیریت ریزگردها از سوی عراق، عربستان و سوریه همچنان ادامه دارد.
قرار بود در نشست تهران کشورهای خاورمیانه در مورد حقابه‌ها و ریزگردها به یک راهکار مشترک برسند تا با همکاری یکدیگر به اجرا درآید. اما نتیجه نشست دو روزه مقامات پایین‌دست با هم بجز اطلاعیه‌های کوتاه و غیرشفاف و بی‌فایده نبوده است.
بحران کم‌آبی و همچنین توفان ریزگردها به قوت خود باقی است. با شدیدترین گرما که در برخی مناطق کشور به بالای ۵۰درجه سانتیگراد رسیده، دخایز سدها ۵۱درصد خالیست! فیروز قاسم‌زاده سخنگوی صنعت آب با بیان اینکه «امیدی به بارندگی نیست»، گفت که «بارش پاییزه هم با تاخیر مواجه است، بنابراین باید با همین ذخایر عبور کنیم!»
آنگونه که سخنگوی صنعت آب توضیح داده، ایران از یکسال کم‌آب وارد یکسال کم‌آب دیگر شده و بارندگی‌ها ۲۷درصد کاهش یافته است.
توفان ریزگرد که از فروردین‌ماه به یک معضل همه‌گیر بدل شده با منشأ داخلی و خارجی هربار مساحت وسیعی از ایران را با گرد و غبار و خسارت‌های جانی و مالی روبرو می‌کند. امروز صادق ضیاییان رئیس مرکز ملی پیش‌بینی و مدیریت بحران مخاطرات وضع هوا، پنج روز آینده را در غرب و جنوب ایران، با خیزش گرد و غبارها پیش‌بینی کرده است.
توده‌های گرد و غبار به گفته‌ی او از عراق، جنوب سیستان و بلوچستان، جنوب کرمان و هرمزگان را به پهنه‌ای برای جولان ریزگردها تبدیل می‌کنند.
شوک گرما در اغلب کشورهای جهان؛ چاره‌ای نداریم؟! ایران یکی از گرم‌ترین نقاط زمین است
حشمت‌الله فلاحت‌پیشه رئیس اسبق کمیسیون امنیت ملی مجلس شورای اسلامی درباره موفقیت‌آمیز نبودن دیپلماسی آب در منطقه گفته است: «یکی از مهمترین علل شکل‌گیری این وضعیت که به تشدید غم و اندوهِ عظیم در منطقه انجامیده، سوء مدیریت آب در کشورهای منطقه و سیاست‌های خصمانه و دشمنانه‌ای است که کشورهای منطقه در مواجهه با این محیط زیست مشترک، علیه یکدیگر پیش گرفته‌اند.»
او توافق‌ها و معاهدات محیط‌زیستی کشورهای منطقه را «نیم‌بند» و «انگشت‌شمار» و صرفا در برگیرنده «حقابه ملی» و نه «حقابه طبیعت» توصیف و گفت که «اگر به دنبال حل مشکلات اساسی محیط زیستی هستیم، باید به سمتی گام برداریم که کشورها بر سر حقابه طبیعت با یکدیگر به تفاهم و توافق برسند و در انجام وظایف اقلیمی‌شان در مورد آب‌های منطقه کوتاهی نکنند.»
او بر اینکه همه کشورهای منطقه بالاخره یک روز خشکسالی، کمبود آب، فرسایش خاک و فرونشست اراضی و گرد و غبار ناشی از «مدیریت ناصحیح و ناپایدار آب‌های منطقه» دامنگیرشان می‌شود، گفت که این بحران «منحصر و مختص یک کشور نخواهد بود. چنانکه امروز در شرایطی شاهدیم دامنه مشکلاتی همچون گرد و غبار به ایران رسیده که تا یکی، دو دهه پیش، این بحران مختص چند کشور دیگر منطقه خاورمیانه بود و همانطور که امروز دامنه مشکل به ایران رسیده، شاهد خواهیم بود که در مدت‌زمانی کوتاه ترکیه نیز دچار بحران و مشکلات مشابه می‌شود.»
فلاحت‌پیشه شعار «جنگ آینده، جنگ آب» را تشدیدکننده بحران آب در خاورمیانه نیز دانسته که «در نتیجه کشورهای منطقه خاورمیانه بی‌رحمانه اقدام به دستکاری وضعیت آب‌های منطقه کردند».
این نماینده سابق مجلس شورای اسلامی بی‌رحمانه‌ترین رفتار را از سوی ترکیه «با طراحی و اجرای پروژه‌های عظیم عمرانی در حوزه آب» تعریف کرد و افزود: «در حال حاضر ۵ تا ۶ برابر آورد آبی رودخانه‌ها، سدسازی صورت گرفته است. در واقع از آن‌جا که ترکیه بالادست‌ترین کشور در میان این کشورهای منطقه است، بخش اعظم مشکلات آبی منطقه ناشی از عملکرد آن‌ها در مدیریت آب است.»
او هر کدام از کشورهای منطقه را نیز «صرف نظر از اینکه با کدامیک از کشورها روابط دوستانه‌تر و با کدامیک روابط دیپلماتیک محدودتری دارند»، «مقصر» بحران کنونی آب دانست و گفت که «به‌رغم اینکه این کشورها در ارتباطات سیاسی‌شان با همسایگان، روابطی متفاوت از دشمنی تا دوستی در نوسان بود، در موضوع آب همگی برخوردی دشمنانه را پیش گرفته و هر کدام تا حدودی در برافروختن آتش این جنگ دخیل بودند.»
فلاحت‌پیشه با بدترین خبر دانستن توفان گرد و غبار برای کشورهای منطقه، ترکیه را بیش از دیگر کشورها مقصر در پیچیده کردن وضعیت محیط زیستی دانست و گفت: «هیچ کشوری از جمله ترکیه از گزند این معضلات مصون نخواهد ماند. آنهم در حالی که ترکیه با وجود آنکه به هر حال از چند دهه پیش در راستای منافع آبی خود و البته بعضاً علیه منافع آبی ایران و دیگر کشورهای منطقه گام برداشته اما در نهایت بحران‌های محیط زیستی محدود به مرزهای جغرافیایی کشورها نیست و اگر بحرانی در منطقه به وجود بیاید، دامن همه کشورها را خواهد گرفت.»
این نماینده سابق در مجلس شورای اسلامی اظهار داشت: «حل این بحران‌ها نیازمند راهکار مشترک میان همه کشورهای منطقه است. اصل نخست توسعه در هزاره سوم یا همان توسعه محیط زیستی و پایدار به ما می‌گوید که این سیاره حق دارد که شاد باشد و لبخند بزند. حال آنکه متاسفانه سیاره ما به‌خصوص در منطقه خاورمیانه به شدت مغموم است».
