پرستاران در ایران به شیوه استخدام موقف، حقوق و مزایای اندک و تأخیر طولانی در پرداخت حقوق و شرایط دشوار کاری در دوره پاندمی کرونا اعتراض دارند. موج گسترده‌ای از مهاجرت پرستاران ایرانی به دیگر کشورها در جریان است و حالا رئیس سازمان نظام پرستاری وعده استخدام رسمی بخشی از پرستاران که با قرارداد موقت مشغول به کار بودند خبر داده است.
محمد میرزابیگی رئیس کل سازمان نظام پرستاری اعلام کرده که تغییر وضعیت پرستاران طرحی و تمدید طرح، شرکتی و ۸۹ روزه در طرح ساماندهی کارکنان دولت قرار گرفته است.
این وعده‌ی سرخرمن در حالی مطرح می‌شود که بر اساس آمارهای ارائه شده از سوی سازمان نظام پرستاری سیستم درمان در ایران با کمبود ۱۰۰ هزار پرستار روبروست. از سه سال پیش و پس از شیوع کرونا در ایران، کمبود پرستار در نظام درمانی کشور سبب فلج شدن خدمات‌رسانی به بیماران شد. وزارت بهداشت برای جبران این کمبود اقدام به استخدام موقت پرستار با قراردادهای ۸۹ روزه کرد.
بر اساس قوانین وزارت کار قراردادهای کمتر از ۹۰ روز مشمول دریافت حقوق بیکاری نخواهند شد و کارفرما هم مسئولیت‌های قانونی در برابر آنها را ندارد. در نتیجه شاغلانی که با این مدل قرارداد استخدام می‌شوند هیچگونه امنیت شغلی ندارند و با کارفرما می‌تواند به صورت یکطرفه و با عدم تمدید قرارداد، آنها را اخراج و بیکار کند. هر چند این شیوه قراردادی بیشتر مشمول کارگران است اما پس از شیوع کرونا به عنوان قراردادی رایج برای استخدام پرستاران نیز به کار گرفته شد.
پس از فروکش کردن کرونا در ایران هزاران نیروی پرستار که در سخت‌ترین شرایط پاندمی با این قراردادها استخدام شده بودند، با عدم تمدید قرارداد، بیکار شدند!
احمدرضا یزدان نیک دبیر هیئت مدیره و عضو شورای عالی نظام پرستاری کشور اسفندماه گذشته گفته بود که «نیروهایی که در دوران کرونا به صورت ۸۹ روزه و با وعده استخدام و جذب وارد سیستم شدند، وضعیت اسفناکی دارند و اخیراً یکی یکی عذر آنها را خواسته‌اند، آنهم در حالی که این نیروها در بحران کرونا و با وجود همه خطرات به میدان آمدند و کار کردند، اما الان به آنها می‌گویند خوش آمدید!»
در ماه‌های گذشته تجمعاتی از سوی پرستارانی که پس از فروکش کردن کرونا اخراج شدند برگزار شد. در روزهای گذشته و با آغاز موج هفتم کرونا در ایران بار دیگر نیاز به استفاده از نیروی‌های جدید پرستار در بیمارستان‌ها مطرح شده و به نظر می‌رسد بخشی از وعده‌ها برای استخدام رسمی این پرستاران هم به همین علت باشد.
همچنین برخی فعالان صنفی معتقدند این وعده‌های سرخرمن برای جلوگیری از شکلگیری اعتراضات گسترده پرستاران در کشور و به نمایش درآمدن نارضایتی بخشی دیگر از مردم است. از سوی دیگر مشکلات پرستاران در ایران ریشه‌دار و دارای ابعاد دیگری هم است.
محمد شریفی مقدم دبیرکل خانه پرستار در اینباره گفته که «کرونا که کم شد، قراردادها با این نیروهای ۸۹ روزه هم دیگر تمدید نشد، حالا که دوباره موارد ابتلا به کرونا در حال افزایش است، بار دیگر، ماجرای قراردادهای ۸۹ روزه جان گرفته است. قراردادهای ۸۹ روزه، بهره‌کشی از نیروی کار است.»
سازمان نظام پرستاری هفته گذشته با انتشار فراخوانی از پرستارانی که در سال گذشته تعدیل شده بودند خواست برای ادامه همکاری به این سازمان مراجعه کنند. این فراخوان از سوی پرستارانی که پیشتر در اوج کرونا با قراردادهای ۸۹ روزه مورد سواستفاده وزارت بهداشت قرار گرفتند و بعد هم با یک «خوش آمدید!» اخراج شدند «توهین آمیز» ارزیابی شده است.
اقدام وزارت بهداشت حتی مورد انتقاد روزنامه جوان هم قرار گرفته و این روزنامه در مطلبی نوشته که «فراخوان دیرهنگام سازمان نظام پرستاری برای ثبت‌نام در سامانه این سازمان آن هم درست در میانه‌های موج هفتم کرونا نه فقط نمی‌تواند تعدیل پرستارانی را که در موج‌های قبلی جانشان را در کف دست خود گرفتند را جبران کند، بلکه این را به ذهن متبادر می‌کند که سازمان نظام پرستاری در میانه‌های موج هفتم کرونا به دنبال ایجاد بانکی اطلاعاتی از پرستاران فاقد شغل است تا بتواند به هنگام لزوم دوباره با قراردادهای موقت ۸۹ روزه یا استخدام‌های شرکتی از خدمات این نیروها بهره‌برداری کند.»
یکی دیگر از مشکلات پرستاران واسطه‌ها و دلال‌هایی هستند که به اسم شرکت‌های پیمانکاری وظیفه تأمین نیروی انسانی برای وزارت بهداشت را به عهده دارند. این شرکت‌های پیمانکاری منابع انسانی، غالبا از مافیاهای وابسته به وزارت بهداشت هستند که در غالب شرکت‌های «خصولتی» با دریافت «حق دلالی» به توزیع رانت و فساد مشغول هستند.
محمد شریفی‌مقدم دبیرکل خانه پرستار در اینباره می‌گوید: «در هیچ کشوری، پرستاران را به بخش خصوصی واگذار نمی‌کنند چه برسد با آنها قرارداد ۸۹ روزه ببندند. متأسفانه سال‌هاست که ماهیت این نوع قراردادها که برای کارگران و پرستاران وجود دارد و کارفرما هرچه بگوید باید آنها بدون چون و چرا به آن عمل کنند.»
در این میان اگر پرستارانی هم بتوانند در نهایت استخدام شوند، با مشکلات دیگری در رابطه با دریافت حقوق و مزایای شغلی روبرو خواهند بود.
مجید توکلی عضو خانه پرستار می‌گوید که پرستاران علیرغم جانفشانی‌های بسیار و هزینه‌های سنگینی که در دوران کرونا داده‌اند، همواره از ابتدایی‌ترین حقوق قانونی خود محروم مانده‌اند؛ فرقی هم ندارد در کدام بخش مشغول به کار باشند، چه در زیرمجموعه‌ی وزارت بهداشت، چه در بخش خصوصی و چه در مراکز تأمین اجتماعی!
پرستاران مشمول قانون مشاغل سخت و زیان‌آور می‌شوند و بازنشستگی پیش از موعد یکی از مزایای این گروه‌های شغلی به حساب می‌آید اما آنها برای برخورداری از این قانون با موانع زیادی روبرو هستند.سازمان تامین اجتماعی در دی ماه سال گذشته برای اجرای قانون مشاغل سخت و زیان‌آور پرستاران، مبنی بر بازنشستگی آنها، بیش از ۲۰۰ تا ۲۵۰ میلیون تومان طلب کرد تا به نحوی شرایط بازنشستگی سفیدپوشان جامعه سلامت را گرو بگیرد. چنین تصمیمی بر خلاف انتظار این گروه شغلی بود و نارضایتی‌هایی به وجود آورد که همچنان ادامه دارد. پرستاران باور دارند، تامین اجتماعی، توجهی به بازنشستگی پیش از موعدشان نمی‌کند و اقدامات لازم را ادر دستور کار خود قرار نداده است.
یکی از نمونه‌های عدم پرداخت به‌موقع حقوق و مزایای شغلی پرستاران مربوط به مبلغی است که به عنوان «فوق‌العاده» در نظر گرفته شده است. هرچند در روزهای گذشته خبری در اینباره از زبان مدیرعامل سازمان تامین اجتماعی در برخی رسانه‌ها منتشر شد که «فوق‌العاده خاص به حساب کارکنان درمانی واریز شده است» اما فعالان صنفی این موضوع را رد می‌کنند.
مجید توکلی عضو خانه پرستار از جمله کسانی است که این خبر را رد کرده و گفته که «آنچه سازمان تامین اجتماعی بعد از دو سال تاخیر و عقب‌ماندگی از سایر نهادها، در حال پرداخت به کادر درمان خود است، آیتم فوق‌العاده ویژه است و آنچه کارکنان بهداشت و درمان شاغل در وزارت بهداشت به دنبال آن هستند، آیتم فوق‌العاده خاص است. این دو آیتم و زمان برقراری و مورد مطالبه قرار دادن آنها با هم متفاوت است.»
بر اساس توضیحات مجید توکلی مبلغ پرداخت شده به حساب پرستاران شاغل در سازمان تأمین اجتماعی، معوقات مزدی آنها بوده است که تازه پس از دو سال پرداخت شده است.
یکی دیگر از ابعاد مشکلاتی که پرستاران با آن روبرو هستند مربوط به پرستاران زن است که با شرط عجیب عدم بارداری در صورت استخدام روبرو شده‌اند! با وجود همه تبلیغاتی که جمهوری اسلامی برای «فرزندآوری» و افزایش جمعیت انجام داده اما خبرگزاری تسنیم گزارش داده که برخی مراکز درمانی هنگام استخدام از پرستاران زن از آنها تعهد عدم بارداری می‌گیرند!
اینهمه نشان می‌دهد پرستاران در ساختار معیوب و ناکارآمد جمهوری اسلامی مانند بسیاری از اصناف دیگر مورد سوءاستفاده و بهره‌کشی قرار گرفته و در مقابل هیچ امنیت شغلی و درآمد کافی ندارند. همین موضوع سبب شده پرستاران از جمله افرادی باشند که در صدر مهاجرت کاری به دیگر کشورها قرار گرفته‌اند.
