درباره حس بویایی و نقش آن در بدن چه میزان اطلاع دارید؟ حس بویایی بیشتر از آنچه فکر می‌کنید بر روحیات و احساسات و نحوه زندگی شما تاثیر می‌گذارد.
وقتی صحبت از حواس پنجگانه می‌شود، معمولاً نخستین حسی که به ذهن برخی از ما می‌رسد، حس بینایی و همه شگفتی‌هایی است که با کمک آن مشاهده کرده‌ایم. شاید هم جزو آندسته از افراد باشیم که حس چشایی را مهم‌ترین حس خود می‌دانند. با این حال، دانستن اینکه حس بویایی چه نقش مهمی در تصمیمات، احساسات و خاطرات روزانه ما دارد، احتمالاً ما را شگفت‌زده خواهد کرد. دکتر آلن هرش متخصص مغز و اعصاب، روانپزشک و مدیر «بنیاد درمان و تحقیقات بو و طعم» شیکاگو تحقیقات زیادی در این زمینه انجام داده که نشان می‌دهند، حس بویایی چگونه بر رفتارهای انسان تأثیر می‌گذارد. وی می‌گوید: «آنچه حس بویایی را منحصر به فرد می‌کند، این است که مغز نسبت به یک بو، پیش از شناسایی منبع آن، واکنش مثبت یا منفی نشان می‌دهد.»
بوها، حافظه و خاطرات
حس بویایی نزدیک‌ترین ارتباط را با حافظه دارد. مطالعات نشان داده‌اند، انسان‌ها می‌توانند پس از گذشت یک سال، بویی را با ۶۵ درصد دقت به خاطر آورند. این در حالیست که حافظه دیداری، فقط پس از چند ماه، به ۵۰ درصد دقت کاهش پیدا می‌کند. تحقیقات همچنین نشان داده‌اند، وقتی دانش‌آموزان در معرض بوهایی قرار می‌گیرند که به هنگام درس خواندن در معرض آنها قرار داشته‌اند، مطالب را بهتر به خاطر می‌آورند. بر اساس تحقیقات دکتر هرش، ترکیبی از عطر گل‌ها توانایی یادگیری را تقویت می‌کند. بوها همچنین در تداعی خاطرات ما نقش مهمی دارند. دکتر هرش می‌گوید: «بوها یکی از سریع‌ترین راه‌ها برای تغییر روحیات ما هستند و می‌توانند، خاطرات را القا کنند.» یک بوی خاص، چه شما را به یاد دستپخت مادرتان بیندازد و چه به یاد سفری که در کودکی به سواحل دریا داشته‌اید، به اعماق مغزتان می‌رود و در آنجا باقی می‌ماند.
بوها، دیدگاه‌ها و احساسات
بوها بطور ناخودآگاه بر ما تأثیر گذاشته، در ما ایجاد احساسات می‌کنند و احساسات ما بر شیوه‌ای که با دیگران ارتباط برقرار می‌کنیم، تأثیر می‌گذارند.
دکتر هرش در مصاحبه‌ای با «Men’s Health» می‌گوید: «بخشی از مغز که مسئول درک بوها و طعم‌هاست، قسمتی از مغز عاطفی است که شخصیت ما نیز در آن جای گرفته.» وی می‌گوید: «ما درواقع همان بویی هستیم که افراد از ما استشمام می‌کنند. اگر فردی بوی خوبی بدهد، دیگران او را فرد خوبی تلقی خواهند کرد و برعکس اگر از فردی بوی نامطبوع به مشام برسد، صرف نظر از اینکه چه می‌گوید، ما به سخنان او واکنش خوبی نخواهیم داشت.»
وی می‌افزاید: «همسرتان ممکن است بوی ادکلن شما را دوست نداشته باشد، فقط به این دلیل که وی را به یاد فردی که خاطرات خوبی از او ندارد، می‌اندازد. چنین حسی از یک بوی ناخوشایند حتی می‌تواند احتمال طلاق را افزایش دهد!»
بوها و زمان
دکتر هرش همچنین مطالعاتی انجام داده که نشان می‌دهد، بوها می‌توانند بر درک ما از زمان تأثیر بگذارند. در یکی از این تحقیقات، دو گروه از شرکت‌کنندگان در معرض بوی «پودر بچه» و بوی «قهوه» قرار گرفتند. در حالی که بوی قهوه سبب شد، افراد زمان را کوتاه‌تر احساس کنند، بوی پودر بچه، گذر زمان را برای افرادی که در معرض آن قرار داشتند، طولانی‌تر نشان داد. همچنین ثابت شده است بوی مطبوع در فروشگاه‌ها سبب می‌شود، افراد زمان بیشتری در آنها صرف کرده و احتمال اینکه خرید بیشتری انجام بدهند، افزایش یابد.
بوها و سلامت جسم و جان
ایجاد محیط راحت و آرامش‌بخش برای بیماران، چالشی برای همه مراکز سلامت به شمار می‌آید. تحقیقات نشان داده‌اند، استفاده از عطر «اسطوخودوس» در مراکز درمانی سبب آرامش پزشکان و در اتاق‌های اورژانس سبب آرامش همراهان نگران بیمار می‌شود. دکتر هرش در این زمینه می‌گوید: «ما در محیط‌هایی که بوهای مطبوعی در آنها استشمام می‌شوند، احساس شادی و شاید حتی خوش‌بینی بیشتری می‌کنیم.»
بوها و میزان بهره‌وری در کار
حس بویایی ما می‌تواند بر بهره‌وری ما در محیط کار نیز تأثیرگذار باشد. مشخص شده است، بوهای خاصی سطح هوشیاری ما را افزایش داده و به میزان بالاتری از بهره‌وری منجر می‌شوند. نتیجه یک تحقیق نشان داد، وقتی عطر «روغن لیمو» در ساختمان یک شرکت ژاپنی منتشر شد، بهره‌وری در این شرکت تا ۵۴ درصد افزایش یافت. بوها و عطرها همچنین می‌توانند با تقویت سطح تمرکز، حالت گیجی و گرفتگی مغز در بعد از ظهر را از بین ببرند.
