همزمان با اعتراض جمعی از داوطلبان کنکور ۱۴۰۲، اعلام جلوگیری از ثبت‌نام یک فعال دانشجویی در مرحله دکترا، نشان از تداوم مشکل «ستاره‌دار» کردن دانشجویان در سیستم آموزش عالی جمهوری اسلامی دارد.
در روزهای گذشته اعتراض‌ها به مصوبات جدید کنکور ۱۴۰۲ و اعمال تغییرات در نحوه برگزاری و محتوای آزمون به سطح خیابان و مقابل ساختمان سازمان سنجش آموزش کشور رسید. شماری از داوطلبان کنکور ۱۴۰۲ در مقابل این ساختمان تجمع کرده و خواستار لغو مقررات جدید شده‌اند که عدالت آموزشی در نظام جمهوری اسلامی را بار دیگر مورد پرسش جدی قرار می‌دهد.
داوطلبان که صبح روز ۲۵ امردادماه تجمع کرده بودند، با شعارهای «عدالت آموزشی حق مسلم ماست»، «فریاد تک تک ما لغو تصویب شورا» و «مصوبه شورا بر ضد ما محرومان» خواهان لغو مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی شدند.
داوطلبان این مصوبه را بر خلاف عدالت آموزشی دانسته و می‌گویند، به دلیل یکسان نبودن آموزش در کشور، تاثیر معدل به ضرر داوطلبان مناطق محروم تمام می‌شود و فاصله‌ی آموزشی و شکاف طبقاتی را تشدید می‌کند.
بر اساس مصوبات جدید شورای عالی انقلاب فرهنگی، ۴ تغییر عمده در کنکور ۱۴۰۲ رخ می‌دهد: حذف دروس عمومی و شرط معدل پایه دوازدهم داوطلبان کنکور، تأثیر ۶۰درصدی سوابق تحصیلی دانش‌آموزان، دو بار برگزاری کنکور در دی‌ماه و تیرماه هر سال و حذف زیرگروه‌ها.
کارشناسان آموزش بر این باورند، حذف دروس عمومی جدا از اینکه سطح سواد عمومی شرکت‌کنندگان کنکور را در نظر نمی‌گیرد، موضوع میانگین بسیار پایین مناطق محروم کشور در رشته‌های تخصصی را در نظر نگرفته است و از این رو، عدالت آموزشی بار دیگر خدشه‌دار می‌شود.
در استان‌های ۹گانه ایران، به دلیل کمبود امکانات و رفاه اجتماعی، داوطلبان کنکور از ضعف شدید در رشته‌های تخصصی برخوردارند و از نظر اقتصادی نیز امکان بهره‌مندی از کلاس‌های کنکور و یا آموزگار خصوصی را ندارند، به همین دلیل نیز عمده تلاش آنها بر رشته‌های عمومی است تا بتوانند از این طریق به دانشگاه راه پیدا کنند. حالا با حذف رشته عمومی، شانس پذیرفته‌شدن داوطلبان مناطق محروم به شدت کاهش پیدا خواهد کرد و پیامدهای گسترده‌ی منفی در آینده نسل‌های مختلف در این مناطق دارد.
از سوی دیگر، با حذف رشته‌های عمومی اکنون تکلیف داوطلبان رشته‌های زبان‌های خارجی در کنکور روشن نیست، چراکه با حذف ۴ شاخه عمومی، آنان تنها یک شاخه‌ی زبان تخصصی را برای کنکور پیش رو دارند. قرار است شورای سنجش در شهریورماه به این مشکل رسیدگی کند. ضمن اینکه، تکلیف داوطلبان دارای دیپلم‌های نظام قدیم آموزش و سال‌های قبل‌تر نیز در این بین روشن نیست.
با حذف زیرگروه‌ها در کنکورهای آینده، احتمال جدی برای نمره‌سازی توسط مدارس و آموزش و پرورش وجود دارد. این احتمال نیز وجود دارد که در مدارس خاص، کلاس‌ها در این رشته‌ها اساسا برگزار نشود و تنها به نمره‌سازی اکتفا شود.
این مصوبات در حالی کنکور را دستخوش تغییرات مبهم و اساسی کرده که ۵۱درصد از پذیرفته‌شدگان در آزمون سراسری ۱۴۰۱، از انتخاب رشته سر باز زده‌اند و این نشان می‌دهد، دست‌کم بخشی از آنها، رتبه‌های منطبق با رشته‌های مورد نظرشان را به دست نیاورده‌اند و تصمیم دارند در کنکور ۱۴۰۲ شرکت کنند.
بر اساس آماری که سازمان سنجش منتشر کرده در کنکور سراسری ۱۴۰۱، ۱ میلیون و ۱۷۵ هزار داوطلب برای انتخاب رشته در دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی دولتی مجاز شده‌اند ولی از این تعداد تنها ۵۸۲ هزار داوطلب اقدام به انتخاب رشته کرده‌اند و فقط ۴۹درصد پذیرفته‌شدگان انتخاب رشته کرده‌اند.
این آمار هولناک بیانگر یکسال هدر رفتن عمر داوطلبان و جوانان مشتاق به تحصیلات دانشگاهی است که هرگز جبران نیز نمی‌شود تا به امید کسب نتیجه مورد نظرشان، در کنکور ۱۴۰۲ شرکت کنند.
وضعیت ناعادلانه پذیرش در دانشگاه‌ها در حالی با تغییرات عجیب و غریبی همراه شده که شورای عالی انقلاب فرهنگی، سهمیه‌داران کنکور را حذف یا کاهش هم نداده است. این سهمیه‌ها در دفترچه کنکور سال ۱۴۰۱ شامل سهمیه ایثارگران، خانواده شهدا، سهمیه رزمندگان و سهمیه بهیاران بوده است.
این سهمیه‌ها که از آنها به عنوان «دوپینگی‌های» کنکور نیز یاد می‌شود، به معنای واقعی بی‌عدالتی آموزشی را به نمایش می‌گذارد و بدان معناست که اگر سهمیه‌دار ۲۵درصدی ایثارگران در کنکور رتبه ۲۶ هزار آورده باشد، با در نظر گرفتن سهمیه‌اش به رتبه ۶۰۰ کشوری دست پیدا خواهد کرد. این سهمیه‌داران بدون نیاز به کسب آمادگی برای کنکور و داشتن سطح دانش و توان علمی، حتی به رشته‌های پزشکی راه پیدا می‌کنند.
مهرداد ویس‌کرمی عضو کمیسیون آموزش مجلس شورای اسلامی امروز درباره پذیرفته‌شدگان سهمیه‌دار در کنکور ۱۴۰۱ گفته است: «امسال پیش‌بینی شده با رتبه ۱۲۰ هزار هم در رشته پزشکی قبولی داشته باشیم! اعضای شورای انقلاب فرهنگی اگر شهامت دارند به سراغ “اصلاح سهمیه‌های کنکور” بروند.»
ویس‌کرمی اصلاح سهمیه‌های کنکور را امری ضروری دانسته است. این عضو کمیسیون آموزش همچنین درباره اثرگذاری آموزش‌های خاص بر پذیرش دانشگاه‌ها گفت که «مدارس غیردولتی و خاص، شهریه دریافت می‌کنند و برخی از طریق برگزاری آزمون ورودی، دانش‌آموزان مستعدتر را جذب می‌کنند بنابراین طبیعی است با داشتن دانش‌آموزان مستعد، نتایج بهتری را کسب کنند!»
با این اوصاف باید به زودی شاهد فعالیت پزشکانی شد که با رتبه ۱۲۰ هزار، در شکم بیمار چاقو و پنس جا می‌گذارند و چه بسا برای بیماری‌های جدی و خطرناک نسخه نبات‌داغ بپیچند!
نتایج کنکور دکتری آمد و برای سومین مرتبه در دوران تحصیلی ستاره‌دار شدم.
به قول خودشان "مردود صلاحیت عمومی" شدم 🙂
در اینستاگرام در موردش نوشتم.https://t.co/FzPSBSJKTV pic.twitter.com/LUaJ9jiK40— Zia Nabavi (@ZiaNabavi1) August 18, 2022
از سوی دیگر، در آشفته‌بازار کنکور در ایران، ضیا نبوی فعال دانشجویی در اکانت اینستاگرام خود اطلاع داد که با وجود کسب رتبه ۱۲ در کنکور مقطع دکترای جامعه‌شناسی به دلیل نداشتن «صلاحیت عمومی» از ادامه تحصیل محروم شده است.
«عدم صلاحیت عمومی» اصطلاحی است که در چند دولت اخیر جایگزین عبارت «ستاره‌دار» برای دانشجویانی شده است که با دلایلی غیر از سطح علمی مانند فعالیت دانشجویی، سیاسی، و یا حتی داشتن عقیده و مذهبی که منطبق با میل حکومت و نهادهای امنیتی نیست از حق تحصیل محروم می‌شوند.
در چند سال گذشته با تشدید تسخیر نهادهای دانشگاهی، علاوه بر اقداماتی مانند اخراج اساتید، جایگزینی رؤسای دانشگاه‌ها، جذب اعضای جدید هیئت علمی بدون صلاحیت علمی، «ستاره‌دار» کردن دانشجویان و محرومیت آنان از تحصیل نیز شدت یافته است.
