مصطفی فحص (شرق الاوسط) مذاکرات هسته‌ای وین بین پاسخ دولت آمریکا به رژیم ایران و پاسخ تهران به پاسخ واشنگتن و… بیش از گذشته در هاله‌ای از ابهام قرار گرفته است.
این ابهام ترس و نگرانی کسانی را که از لغزش مذاکرات حساب نشده آمریکا نگران هستند، افزایش می‌دهد چرا که مذاکراتی که قرار بود بخشی از راه حل منطقه‌ای باشد احتمال دارد به بحرانی بزرگتر و تنش‌های بیشتر منطقه‌ای منجر شود و منطقه را هر لحظه برای شعله‌ور شدن بیشتر آماده کند. به ویژه که گزینه‌های طرفین این توافق در صورت انجام یا شکست کمتر شده و به سمت تشدید تنش روی آورده می‌شود. یکی از طرفین معتقد است که امضا نکردن توافق هسته‌ای ممکن است به درگیری نظامی منجر شود و دیگری بر این باور است که امضای توافق یا عدم امضای آن در نهایت منجر به درگیری می‌شود! در کشاکش این دو دیدگاه است که مذاکرات و کل خاورمیانه وارد مرحله‌ای بسیار حساس شده بطوری که پیش‌بینی محتاطانه نیز برای هر کدام از گزینه‌های بسیار دشوار و پرهزینه، همچنان باز است.
تا کنون به نظر نمی‌رسد که امتیازات متقابل جای خود را به تسریع توافق بر سر توافق سال ۲۰۱۵ داده باشد و مذاکرات همچنان بین پاسخ آمریکا به پیشنهاد اروپا و پاسخ رژیم ایران به پاسخ آمریکا گیر کرده و با هر پاسخی هر کدام از طرفین خواستار بسته جدیدی از امتیازات هستند! امتیازاتی که به نظر می رسد به خطوط قرمز هر دو کشور نزدیک می‌شود و این ممکن است به مذاکره مجدد و بازگشت به نقطه صفر منجر شود و در نهایت فضای خوشبینی را که در ساعات‌های قبل از پاسخ آمریکا به واکنش جمهوری اسلامی ایران به آخرین پیشنهاد واشنگتن از طریق میانجی اروپایی مطرح شده بود، از بین ببرد.
در این میان، به نظر می‌رسد واشنگتن احتمالا به آخرین سطح از دادن امتیاز رسیده و پاسخ‌های رضایت‌بخشی به درخواست‌های تهران نداده است. به همین دلیل یک مقام آمریکایی پنجشنبه گذشته به پولیتیکو گفت: «پاسخ واشنگتن به ایران درباره توافق هسته‌ای در سطح توقعات تهران نیست، و واشنگتن منتظر است تهران پاسخ را بپذیرد یا به فشارهای خود علیه تهران ادامه دهد.»
در این مذاکرات بسته‌ای از «امتیازات» در ازای بسته «تسهیلات» در نظر گرفته شده، اما تا کنون چیزی بجز انتقادات شدید اسرائیل از حجم تسهیلات و امتیازات آمریکا به تهران مشخص نشده و اندازه و سطح امتیازاتی که تهران قرار است بدهد بین پاسخ‌های متقابل و توضیح و تفسیر آنها گیر کرده است. از سخنان روز چهارشنبه گذشته رافائل گروسی مدیر آژانس بین المللی انرژی اتمی مشخص می‌شود که او یقین دارد که گره هنوز باز نشده است.
رافائل گروسی در گفتگو با شبکه «سی‌ان‌ان» تاکید کرد که «ایران پاسخ قانع‌کننده‌ای در مورد آثار اورانیوم یافت شده در سه سایت مشکوک که تا کنون در دست بررسی بوده است، ارائه نکرده است».
این بدان معناست که رژیم ایران هنوز نتوانسته شرایط و خواستهای خود را بر طرف مقابل تحمیل کند، همانطور که واشنگتن برای کاهش فشار آژانس بین المللی انرژی اتمی بر ایران مداخله نکرده و مصمم به تکمیل تحقیقات است.
در عین حال این موضوع نشان می‌دهد که جمهوری اسلامی ایران امتیازات واقعی داده و پایان مذاکرات را به توقف تحقیقات آژانس مرتبط نمی‌داند و این چیزیست برخلاف آنچه ماشین رسانه‌ای جمهوری اسلامی تبلیغ می‌کند زیرا موضوع قبول ادامه تحقیقات آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در ایران به اعلام شورای امنیت ملی آمریکا مبنی بر اینکه «این ایران بود که درباره مسائل حساس امتیاز داد، نه واشنگتن»، نزدیکتر است.
درواقع مذاکرات بین هزینه اعلام شکست و دشواری موفقیت آن گیر کرده است و همین باعث شده تا طرفین چرخش رو به تنش داشته باشند. کاملا روشن است که دو طرف تهران و واشنگتن ابزارهای تهدیدآمیز خود را خارج از دایره مذاکرات وین رها نکرده‌اند. واشنگتن به هدف قرار دادن تأسیسات و پایگاه‌های نظامی جمهوری اسلامی در سوریه دست زده و در مقابل تهران از برگزاری رزمایش نظامی در آب‌های خلیج فارس و دریای عمان با شرکت ۱۵۰ پهپاد خبر داده است.
از سوی دیگر رهبران اسرائیل، متحد اصلی واشنگتن در منطقه، درباره یک اقدام حساب نشده از سوی آمریکا که منجر به توافق هسته‌ای ضعیف بین رژیم ایران و قدرت‌های بزرگ شود، درست مانند آنچه اوباما با تهران امضا کرد، هشدار می‌دهند. تل‌آویو به صراحت اعلام کرده است به چنین توافقی که سالانه صد میلیارد دلار به عنوان پاداش زیر پا گذاشتن همه تعهدات به تهران داده شود، پایبند نخواهد بود.
یائیر لاپید نخست‌وزیر اسرائیل معتقد است که متن فعلی حتی با معیارهای تعیین شده از سوی خود جو بایدن نیز مطابقت ندارد. او متعهد شده بود که با هر هزینه‌ای از تبدیل شدن رژیم ایران به یک قدرت هسته‌ای جلوگیری کند.
به این ترتیب بین پاسخ دولت آمریکا به رژیم ایران و پاسخ رژیم ایران به پاسخ دولت آمریکا، سطح خوشبینی درباره توافق هسته‌ای بیش از پیش گیر کرده است. شاید آنانکه از این توافق سود می‌برند بتوانند خارج از دیوارهای «وین» به راه حلی دست پیدا کنند.
*منبع: شرق الاوسط
*نویسنده: مصطفی فحص
*ترجمه و تنظیم از کیهان لندن
