در آستانه دهم سپتامبر «روز جهانی پیشگیری از خودکشی» انجمن جامعه‌‌شناسى ایران، پنجشنبه ۱۷ شهریور نشستی با عنوان «خودکشی در ایران، دلایل و راهکارهای مقابله با آن» برگزار کرد.
در جریان این نشست، استادان جامعه‌شناسی ضمن کاوش دلایل خودکشی، از رشد چشمگیر خودکشی در ایران طی دو دهه اخیر خبر داده و گفتند که در دو سال اخیر روزانه بطور میانگین ۱۵ نفر در نقاط مختلف کشور جان خود را گرفته‌اند.
انجمن جامعه شناسى ایران در این نشست به ارائه آماری درباره وضعیت خودکشی در ایران مبتنی بر داده‌های پزشکی قانونی پرداخت که بر اساس آن در حدود دو دهه اخیر، آمار خودکشی در کشور افزایش ۴۴ درصدی داشته است.
دکتر اکبر علیوردی نیا استاد جامعه‌شناسی در این جلسه با اشاره به داده‌های پزشکی قانونی از سال ۸۰ تا ۹۸ (طی ۱۹ سال گذشته) اظهار داشت: «این آمارها دو اشکال عمده دارد؛ ابتدا آنکه این آمار تنها معطوف به خودکشی‌های منجر به “مرگ” است در حالی که آمار “اقدام به خودکشی” ۲۰ برابر خودکشی‌های موفق است».
افزایش شمار «خودکشی» ناشی از ناامیدی نسبت به بهبود شرایط اقتصادی- اجتماعی
وی ادامه داد: «برای ما نقطه بحرانی که فرد دست به اقدام خودکشی می زند مهم است.»
او با اشاره به آمارهای سازمان پزشکی قانونی در دو دهه اخیر، افزود: « بیشترین میزان خودکشی متعلق به استان‌های ایلام، کرمانشاه و سپس لرستان است.»
دکتر علیوردی ادامه داد که میزان خودکشی در تهران، آذربایجان شرقی، اردبیل، اصفهان، فارس، قزوین، قم، مرکزی، مازندران و گیلان نیز در طی این ۱۹ سال روند افزایشی داشته است.
دکتر علیوردى نیا اضافه کرد: «در مجموع میانگین میزان خودکشی در ۱۴ استان از میان ۳۱ استان بالاتر از میانگین کشوری است. میانگین کشوری ما ۴/۹ است و بیشترین میزان خودکشی در بازه زمانی یاد شده در سال‌های ۹۷ و ۹۸ بوده است».
به گفته‌ی او، بطور کلی میزان خودکشی در کشور از ۴/۲ در سال ۸۰ به ۶/۲ در سال ۹۸ رسیده بطوری که با رشد حدود ۴۴ درصدی خودکشی در دو دهه گذشته روبرو بوده‌ایم.
آمار رو به افزایش خودکشی کودکان و نوجوانان در ایران؛ فقر و مشکلات اقتصادی عامل اصلی!
وى با اشاره به خودکشی با سلاح گرم، گفت: «در استان‌های مختلف طی ۱۹ سال گذشته روند یکنواختی برای خودکشی نداشتیم؛ بطوری که میزان خودکشی با سلاح گرم در تهران ۵ برابر و در استان‌های قم و فارس سه برابر شده است.»
اوتصریح کرد: «در کل کشور میزان خودکشی با روش حلق‌آویز کردن، روندی افزایشی داشته که بیشترین آمار مربوط به استان تهران بوده که ۴ برابر نشان مى‌دهد.»
این جامعهشناس درباره خودکشی ناشی از خودسوزی نیز گفت: «میزان خودکشی ناشی از خودسوزی هم در استان گلستان ۱۰ برابر شده اما آمار خودسوزی در تهران روند نسبتا ثابتی را نشان می‌دهد.»
وی اظهار داشت: «طی دو دهه اخیر در کل کشور، اولین وسیله خودکشی حلق آویز کردن است که ۵۰ درصد خودکشی‌ها از این طریق انجام می‌شود. دومین وسیله نیز مصدومیت با سم و دارو با ۱۴ درصد و سومین روش خودسوزی، چهارمین روش سلاح گرم و سپس سقوط از بلندی است.»
خودکشی دو کارگر اخراجی پتروشیمی ایلام در کمتر از ۲۴ ساعت؛ خودکشی دو کودک در استان لرستان
در بخش دیگری از این نشست، محمدعلی محمدی جامعهشناس و عضو کرسی یونسکو در سلامت اجتماعی و توسعه، با اشاره به اهمیتِ پرداختن به موضوع خودکشی گفت: « موضوع مرگ، مسئله هستی، شناختی پیچیده است و خودکشی تجلی جسمانى مرگ روانی است. یعنی انسان ابتدا به لحاظ روانی می میرد و سپس مرگ جسمی پدیدار می‌شود.»
این جامعهشناس تأکید کرد: «خودکشی در ایران پدیده رو به رشدی دانسته شده و کشور ما در میان ممالک اسلامی در جایگاه سوم و در جهان در رتبه پنجاه و هشتم قرار دارد. ۱۲۵ نفر در هر ۱۰۰ هزار نفر اقدام به خودکشی می‌کنند که از این بین ۶ نفر موفق می‌شوند. همچنین از سال ۹۹ ، روزانه ۱۵ نفر در ایران دست به خودکشی می‌زنند.»
وی افزود: « طبق آمار پزشکی قانونی، جوانان، قربانیان اصلی خودکشی‌‌اند و اکثر افرادى که جان خود را مى‌گیرند بین ٣٠ تا ۳۵ سال دارند. همچنین ۵۴ درصد خودکشی‌های منجر به مرگ در میان جوانان زیر ۳۰ سال رخ داده است.»
وی یادآور شد: طبق آمار وزارت بهداشت در سال ۹۹، صد هزار نفر در ایران اقدام به خودکشی کردند که این میزان نیز رو به افزایش است.»
این جامعهشناس بر نقشِ مسئله معیشت در افزایش خودکشی در ایران تاکید کرد و گفت: «مسئله معیشت باعث گسیختگی خانواده می‌شود و بر اساس پاره‌اى فاکتورهای روان‌‌شناختى خاص، برخی افراد خودکشی را در شرایط درماندگی انتخاب می کنند.»
با وجود آنکه عوامل متعدد و گاه نامعلوم و پیچیده‌ای در اقدام به خودکشی دخیل هستند اما پزشکان اغلب «افسردگی‌های ناشی از مسائل استرس‌زا، مشکلات مالی، استیصال، درماندگی و ناامیدی» را در صدر دلایل شناخته شده برای پایان دادن به زندگى مى‌دانند.
