سال تحصیلی جدید شروع شده است. در این رابطه با مدیر مدرسه رستم لندن گفتگویی داشتیم تا بیشتر با مسائل کنونی آموزش زبان فارسی در بریتانیا آشنا شویم.
-خانم طاهری، امسال وضعیت نامنویسی در مدرسه رستم چگونه است و آیا از میزان استقبال راضی هستید؟
-بعد از کووید و برگزاریِ کلاس‌های مجازی، امسال در رستم تعداد نامنویسی‌ها بیشتر شده. در حال حاضر ۲۸۵ دانش‌آموز نام نوشته‌اند و بیست کلاس مشغول کار هستند. البته به احتمال قوی تعداد دانش‌آموزان در هفته‌هایِ آینده بیشتر هم خواهد شد زیرا نامنویسی همچنان ادامه دارد و ما از این نظر بسیار خوشحال هستیم. اما اگر از اول سال دانش‌آموزان می‌آمدند بهتر بود به ویژه برای کلاس‌های اول و نیز کلاس‌هایی که در مقطع امتحانات رسمی GCSE و A Level فارسی هستند. البته اگر کسانی حالا و یا در آینده بیایند، ما با مقداری کار و تلاش از جانب آموزگاران و خود خانواده‌ها می‌توانیم آنها را به سطح کلاس برسانیم و عقب‌ماندگی‌ها را تا حد زیادی جبران کنیم. ولی این در مورد شرکت مناسبت‌های فرهنگی که در تاریخ‌های معینی در مدرسه جشن می‌گیریم صادق نیست. ما در این جشن‌ها از نویسندگان، شعرا و چهره‌های بنام دعوت می‌کنیم و بالطبع دانش‌آموزانی که تا آن تاریخ‌ها نامنویسی نکرده باشند از حضور در این جشن‌ها محروم خواهند شد. توصیه می‌کنم اولیایی که می‌خواهند فرزندانشان زبان فارسی بیاموزند زودتر برای نامنویسی اقدام کنند.
احتمالاً اولیای علاقمند آگاه هستند که از سال گذشته مکان مدرسه ما عوض شده است.
– شما در مدرسه رستم چه گام‌هایی برای به‌روز و جذاب کردن شیوه‌ی آموزش به دانش‌آموزان بر می‌دارید؟
-ما سعی می‌کنیم دوران فراگیری زبان فارسی به دوران تحصیل شاگردان در مدارس انگلیسی تا حد زیادی شباهت داشته باشد زیرا نمی‌خواهیم بچه‌ها احساس بکنند روز شنبه به جایی می‌آیند که برای آنها بسیار غریبه است. ما نهایت سعی خودمان را می‌کنیم که همزمان با حفظ زیبایی‌هایِ فرهنگ ایرانی یک محیط مهربان و صمیمی نیز ایجاد کنیم که بچه‌ها با ورود به آن احساس غریبگی نکنند. چیزی که به کمک ما می‌آید آنست که تعداد قابل توجهی از دانش‌آموزان ما فرزندان اولیایی هستند که قبلاً از دانش‌آموزان ما بوده‌اند. تعداد زیادی از این اولیا از نسل دوم و یا حتی نسل سوم مهاجران ایرانی هستند که با فرهنگ کاری مدارس انگلیسی آشنایی دست اول دارند. روش تدریس ما با روش‌هایی که در مدارس انگلیسی در زمینه تدریس زبان‌های خارجی دیگر پیاده می‌شود ارتباط نزدیکی دارد تا دانش آموزان در سنین ۱۵-۱۶ و یا ۱۷ سالگی با آن احساس نزدیکی داشته باشند. فارسی از نظر ارزش در بریتانیا برابر زبان‌های دیگر، مانند فرانسه، آلمانی و اسپانیایی است. امتحانات رسمی این زبان‌ها به دانش‌آموزان برای ورود به دانشگاه کمک می‌کند علاوه بر اینکه سوادآموزی را در سطح عالی‌تری انجام می‌دهند. وقتی فارسی را تا سطح «A Level» می‌رسانند دیگر امکان فراموش کردن زبان فارسی در آنها بسیار کم می‌شود. بنابراین روش تدریس ما در مدرسه با استفاده زیاد از تکنولوژی انجام می‌گیرد. ما با شیوه‌های آموزشی کار می‌کنیم که ابتکاری هستند و از جمله با قصه و داستان و نمایش و فعالیت‌های دیگر که بچه‌ها می‌توانند حین یادگیری هم فعال باشند و هم آموزش ببینند و لذت هم ببرند. شیوه‌ها از قبل تعیین شده هستند و بچه‌ها را که می‌شناسیم و معلم دانش‌آموزان را تحویل آموزگار سال بالا می‌دهد. آموزگار سال بالاتر هم با استفاده از اطلاعاتی که آموزگار سال قبل به او داده برنامه آموزشی خود را تدارک می‌بیند. روش یادگیری برای آنها غریبه نیست. ما از نتیجه کارمان در به‌روز کردن شیوه‌های تدریس تا حد زیادی راضی هستیم زیرا می‌بینیم که بچه‌ها و اولیا از طرز کار ما استقبال کرده‌اند. این را هم اضافه کنم که ما در دوران کرونا و برگزاری کلاس‌های آنلاین خیلی چیزها از کاربرد تکنولوژی یاد گرفتیم که همیشه به درد ما می‌خورد و ما را بسیار قوی کرد. از سال گذشته کلاس‌های ما هم به صورت حضوری و هم مجازی برگزار می‌شود و دانش‌آموزانی از کشورها و شهرهای مختلف در کلاس‌های ما حضور دارند.
-برای سال تحصیلی جدید چه مناسبت‌ها و جشن‌هایی را در نظر گرفته‌اید؟
-ما ماهی یکبار یک جلسه عمومی با شرکت اولیا و بچه‌ها و آموزگارانشان داریم. همیشه در مدرسه ما به روی اولیا باز است. مثلاً در جلسه‌ای که در اواسط ماه سپتامبر داشتیم راجع به زبان و ادبیات فارسی در دنیا و در مورد لهجه‌ها و گویش‌های مختلف فارسی صحبت شد. یکی از شعرای افغانستان، آقای یگانه، با بچه‌ها صحبت کرد. ماه آینده جشن مهرگان را با کمک انجمن خانه و مدرسه برگزار خواهیم کرد. بچه‌های دوره‌های دبستان و دبیرستان با همکاری همدیگر در این جشن نمایش‌هایی را اجرا خواهند کرد. خانم دکتر کشاورز، روانشناس، جلسه‌ای خواهد داشت با اولیا در مورد انگیزه‌آفرینی. جشن‌ها‌ی فارغ‌التحصیلی را هم داریم که همیشه از اشخاص بنام در ادبیات فارسی دعوت می‌کنیم تا حضور داشته باشند. حتی از اساتید زبان فارسی دانشگاه‌های انگلستان هم دعوت می‌کنیم که برای صحبت با بچه‌ها به مدرسه بیایند. آخرین برنامه ترم کنونی ما شب یلداست که آن را جشن می‌گیریم. مثل همیشه فعالیت‌های زیادی در طول سال داریم که طی آنها بچه‌ها با جشن‌ها و آیین‌های ایرانی شرکت فعال دارند و با استعدادهای خودشان نیز بیشتر آشنا می‌شوند.
-در مورد امتحانات «GCSE» و «A Level» وضعیت چگونه است؟
-این امتحانات برای ما اهمیت بسیار زیادی دارد زیرا برای شاگردان مدارس فارسی کمک زیادی است جهت ورود به دانشگاه. موفقیت در این امتحانات هم از نظر اجتماعی و روانی به افزایش اعتماد به نفس بچه‌ها بسیار کمک می‌کند. در اوایل که دانش آموزان کم سن وسال هستند- می‌دانید که ما از سه سالگی بچه‌ها را می‌پذیریم- تا شش و هفت سالگی اولیا می‌گویند که تنها می‌خواهند که بچه‌هایشان در محیط باشند و یک فارسی مقدماتی یاد بگیرند. همینقدر برای آنها کافیست. ولی این هم حیف است و هم گذرا . زبان اگر از این سطح فراتر نرود فراموش می‌شود. ولی چنانکه اشاره کردم زبان فارسی مانند دیگر زبان‌های خارجی در بریتانیا ارزشیابی می‌شود که این برای ما بسیار اهمیت دارد. حدود چهار سال پیش سازمان برگزار کننده امتحانات «GCSE و A Level» به ما اطلاع داد که تعداد متقاضیان امتحان فارسی کم شده و از نظر اقتصادی برای آنها مقرون به صرفه نیست که برگزاری امتحانات زبان فارسی را ادامه بدهیم. ما با همکاری جامعه فارسی‌زبان بریتانیا و مدارس دیگر فارسی متحداً موسسه‌ای دیگر به اسم پیرسون را پیدا کردیم که مسئولیت برگزاری امتحانات رسمی فارسی را پذیرفت. ولی اخیراً متاسفانه متوجه شدیم که تعداد دانش‌آموزانی که تا مقطع GCSE و A Levelادامه می‌دهند از تمام زبان‌های اقلیت‌های قومی دیگر که اصطلاحاً «زبان میراثی» نامیده می‌شود کمتر شده. تا حدی در نگرانی و تشویش بسر می‌بریم که پیرسون هم برگزاری امتحانات فارسی را ادامه ندهد. بنابراین با توجه به ارزش این امتحانات رسمی که هدف و انگیزه‌ای برای دانش‌آموزان ایجاد می‌کنند، من همیشه آرزو دارم بچه‌هایی که از کلاس اول با ما شروع می‌کنند و فارسی را می‌خواهند یاد بگیرند حداقل تا سطح A Level ادامه بدهند که هم باعث بقای امتحانات رسمی این زبان در بریتانیا شود و هم برای خودشان یک امتیاز بسیار عملی و مهمی است برای ورود به دانشگاه.
– گویا در نظر دارید دست به یک اقدام آکادمیک نیز بزنید…
-بله، ما در ارتباط با کاهش تعداد دانش‌آموزان فارسی که در امتحانات رسمی بریتانیا شرکت می‌کنند با برخی دیگر از مدارس فارسی در ارتباط و شور و مشورت هستیم و انجمنی تشکیل دادیم. در این انجمن به این نتیجه رسیدیم که علاوه بر آنکه بدانیم خود جامعه ایرانی از ما چه می‌خواهد، خود ما بر اساس تجاربی که داریم ببینیم چه احتیاجاتی وجود دارد که باید برطرف سازیم. یکی از اینها آنست که آموزگاران ما که بسیاری از آنها هم مجرب و فرهیخته هستند، بتوانند با روش‌های نوین و به‌روز تدریس در این کشور بیشتر آشنا شوند. به این دلیل با یکی از دانشگاه‌های لندن در حال مشورت و مذاکره هستیم که یک دوره فوق لیسانس برای تربیت معلم زبان فارسی و زبان‌های دیگر راه‌اندازی کنیم تا روش‌های جدید انگلیسی را بیشتر فرا گیرند و در کلاس‌هایِ خودشان به کار ببرند. اگر این پروژه با کمک دانشگاه و یک سازمان دیگر- که مشغول مذاکره با آنهم هستیم- به نتیجه برسد و امکانات مالی را نیز فراهم کنیم، یک دوره آکادمیک بسیار مفید راه‌اندازی خواهیم کرد که باعث لذت و برخورداری بیشتر دانش‌آموزان سر کلاس خواهد بود. ما می‌خواهیم بچه‌ها احساس نکنند که شنبه‌هایشان را از دست می‌دهند. در آخر اضافه کنم که این دوره فقط برای معلمان زبان فارسی نیست و شامل معلمان زبان‌های اقلیت‌های قومی دیگر هم خواهد بود با این دید که بچه‌ها زبان میراثی خودشان را بیشتر و عمیق‌تر یاد بگیرند.
