شمار بازداشتشدگان در جنبش آزادیخواهی و انقلاب ملی شهریور که تا امروز در مهرماه ادامه یافته نشان از برنامهریزی نهادهای امنیتی برای بازداشت گسترده معترضان و تکمیل سناریوسازی حکومت از این اعتراضات دارد. در کنار معترضانی که در خیابان بازداشت شدهاند، دستگیری سازمانیافتهی دانشجویان، روزنامهنگاران، وکلا، فعالان مدنی، ورزشکاران و هنرمندان نیز از روزهای نخست اعتراضات در دستور کار حکومت و نهادهای سرکوب قرار گرفت. چند تبعه خارجی نیز در ۱۸ روز گذشته بازداشت شدهاند. تازهترین اظهارات مقامات حکومتی نشان از تلاش حکومت برای اخذ اعترافات اجباری از زندانیان دارد.
اعتراضات اخیر در ایران که از ۲۶ شهریور آغاز و اکنون سومین هفته خود را پشت سر میگذارد مثل همیشه با سرکوب شدید معترضان از سوی جمهوری اسلامی همراه شد. موج گسترده بازداشت معترضان در خیابان، در کنار دستگیری سازمانیافتهی دانشجویان، روزنامهنگاران، وکلا، فعالان مدنی، ورزشکاران و هنرمندان یکی از محورهای سرکوب اعتراضات اخیر نیز هست. هنوز آمار دقیقی از بازداشتشدگان این اعتراضات در دست نیست اما بر اساس گزارشهای پراکنده حقوق بشری و اظهارات مقامات جمهوری اسلامی به نظر میرسد تعداد بازداشتشدگان به هزاران نفر برسد.
برای نمونه سردار عزیزالله ملکی فرمانده انتظامی گیلان تعداد بازداشتشدگان در این استان را ۷۳۹ نفر عنوان کرد. سردار محمد عبداللهپور فرمانده سپاه قدس گیلان نیز از بازداشت صدها نفر در گیلان خبر داده و مدعی شده لیدرهای اصلی این اعتراضات همگی شناسایی و بازداشت شدند.
فرمانده سپاه قدس گیلان مدعی شده که «بر اساس آمار ۳۹ درصد افراد بازداشت شده تحت تاثیر رسانه بوده و ۶۰ درصد گفتند در خیابان دچار هیجان شدند به این منظور متولیان امر باید در عرصه فضای مجازی و رسانه حضوری موثر داشته باشند.» او در ادامه به توجه رسانهها به «جهاد تبیین در عصر جنگ شناختی» تأکید کرده بود.
خبرگزاری تسنیم سوم مهرماه در نخستین هفته اعتراضات به نقل از یک مقام امنیتی آگاه نوشته بود ۱۲۰۰ نفر در نخستین روزهای اعتراضات بازداشت شدند.
از سوی دیگر به نظر میرسد برخی از بازداشتشدگان برای اعتراف اجباری زیر فشار قرار دارند. سخنگوی قوه قضاییه از طبقهبندی بازداشتشدگان «برحسب نوع جرایم ارتکابی و انگیزههای مرتکبین» خبر داده و گفته که «چنانچه مشخص شود که بازداشتشدگان به لحاظ التهابات پدید آمده و جوسازی برخی رسانهها، وارد صحنه شده و اکنون از افعال خویش اظهار ندامت کرده و پشیمان شدهاند» از «رافت اسلامی» برخوردار خواهند شد. این اظهارات نشان میدهد که بازداشتیها برای حضور در فیلم اعترافات اجباری تحت فشار خواهند بود.
روزنامه «جوان» نزدیک به نهادهای امنیتی در ایران نیز در گزارشی مدعی شده که ۹۳ درصد حاضران در تجمعات اخیر در بازه سنی تا ۲۵ سال بودند و این موضوع را «نشانگر به وجود آمدن نسل نو اغتشاشگران در کشور» ارزیابی کرده است.
گزارش روزنامه «جوان» در ادامه مدعی شده «بهرغم اینکه گفته شد جنس تجمعات زنانه است، اما حضور جداگانه دختران و زنان در تجمع اخیر بسیار کم بوده است، اما در مقابل بیش از ۹۰ درصد بازداشت شدگان در سن پایین دوست دختر-دوست پسر بودند که برای هیجان آشوب و… وارد صحنه شده و حتی در بازجوییهای اولیه نیز اعلام کرده بودند برای نمایش قدرت و شجاعت و… در مقابل دوستانمان اقدام به آتش زدن سطلهای زباله و… کرده بودیم که به تعبیری مسائل جنسی در به صحنه آوردن نسل جدید برای تجمع عنصر تعیینکنندهای بوده است.»
حسن نوروزی عضو کمیسیون یادشده نیز در باره حجم بالای دستگیرشدگان و کمبود فضای زندانها گفته است: «خیلی از بازداشتشدگان چند ساعت بعد آزاد میشوند… اگر آزاد نشدهاند مشکوک هستند که جزو افراد مسلح و سرگروهها و تحریککنندگان هستند یا خیر.»
حسن نوروزی همچنین درباره بازداشت گسترده روزنامهنگاران گفته بود که «مستنداتی وجود دارد که اگر نشان دهد تحریک کننده بودهاند، مسائل را ضبط میکردند و برای خارج میفرستادند حتما با آنها برخورد میشود. اگر هم موضوعات دیگری بوده آن هم جای خود دارد!»
به گزارش فدراسیون بینالمللی روزنامهنگاران طی این مدت دستکم ۲۱ روزنامهنگار ایران در جریان اعتراضات سراسری جاری بازداشت شدهاند. این فدراسیون از دستگاههای جمهوری اسلامی خواسته «پوشش اعتراضات ملی» را بهانه سرکوب خبرنگاران نکند.
همچنین تعداد زیادی از دانشجویان در سه هفته گذشته بازداشت شدند. کمیته پیگیری وضعیت بازداشتشدگان اعتراضات شهریور ۱۴۰۱ در آخرین گزارش خود در روز هفتم مهر بازداشت ۶۳ دانشجو از دانشگاههای مختلف کشور را تایید کرده است. دهها دانشجو اما در هفته جاری بازداشت شدند و تنها در شامگاه یکشنبه دهم مهرماه ۳۵ دانشجوی در دانشگاه صنعتی آریامهر (شریف) بازداشت شدند.
از آغاز اعتراضات تا کنون سعید جلیلیان، میلاد پناهیپور، مهسا غلامعلیزاده و بابک پاکنیا چهار وکیل پایه یک دادگستری نیز بازداشت و به زندان اوین منتقل شدند.
همچنین در روزهای گذشته شماری از دانشجویان و شهروندان معترض که در خیابان بازداشت شده بودند آزاد شدند اما این آزادی با سپردن کفالت و وثیقه صورت گرفته و پرونده آنها مختومه نشده است.
مونا برزویی شاعر و ترانهسرا، مژگان کاووسی نویسنده، آتفه چهارمحالیان نویسنده، امیر حسین بریمانی نویسنده، دنیا راد فعال حوزه سینما، کرمالله سلیمانی نویسنده، آریا جعفری عکاس، حسین ماهینی بازیکن سابق پرسپولیس، سارینا قرابت ملی پوش پیشین تیراندازی ایران، سروش رفیعی و وریا غفوری فوتبالیست از جمله نویسندگان و هنرمندان و ورزشکاران بازداشت شده در روزهای اخیر هستند. همچنین گفته شده که عارف غلامی و زبیر نیکنفس بازیکنان استقلال هم تحت پیگرد قرار گرفتهاند.