در حالی که ضبط پاسپورت و ممنوعیت خروج برخی چهره‌های سرشناس فرهنگی و ورزشی در دوران اعتراضات سراسری مردم ایران، خبرساز شده حالا پس دادن پاسپورتِ آنها به این احتمال که حکومت تمایل دارد این افراد از ایران خارج شوند دامن زده است.
با آغاز اعتراضات سراسری مردم ایران علیه جمهوری اسلامی، برخی چهره‌های تاثیرگذار فرهنگی و ورزشی نیز در صفحات مجازی خود با مردم ابراز همدلی و همبستگی کردند بطوری که منجر به احضار، بازداشت موقت و حتا ضبط پاسپورت برخی از آنان شد.
علی دایی، حمید فرخ‌نژاد، همایون شجریان، سحر دولتشاهی، کتایون ریاحی، پیمان قاسم‌خانی و حسین ماهینی از جمله چهره‌های هنری و ورزشی به شمار می‌روند که تحت فشار نیروهای امنیتی قرار گرفته‌اند.
حمید فرخ‌نژاد بازیگر سینما و تلویزیون که با شماری از پروژه‌های حکومت نیز همکاری داشته، از احضارش توسط نهادهای امنیتی خبر داد و نوشت: «دو بار احضار، ۱۰ ساعت بازجویی و ممنوع‌الخروجی از کشور برای اینکه بهم ثابت کنند اشتباه کردم که گفتم؛ نمی‌شود حتی یه اعتراض مسالمت‌آمیز کرد!»
https://www.instagram.com/p/CjkGVlmjXfo/
امروز خبر رسید که پاسپورت پیمان قاسم‌خانی نویسنده و کارگردان سینمای ایران توقیف شده است. میترا ابراهیمی همسر قاسم‌خانی در اینستاگرامش خبر داد که این موضوع روز پنجشنبه هنگام خروج در فرودگاه تهران مشخص شد.
در این میان، پاسپورت علی دایی بازیکن سابق تیم ملی فوتبال نیز که چندی پیش هنگام بازگشت به ایران در فرودگاه ضبط شده بود، روز گذشته به او بازگردانده شد. وی در همین رابطه به خبرگزاری فرانسه گفته است: «متاسفانه نمی‌دانم چرا پاسپورتم را توقیف کردند و بعد از این بی‌احترامی، پس دادن گذرنامه از نظر قانونی چه معنایی دارد؟!»
این پرسش علی دایی را افکار عمومی نیز دارد که آیا پس دادن پاسپورت جمهوری اسلامی به چهره‌های شناخته شده منتقد حکومت با هدف خارج شدن منتقدان از ایران صورت می‌گیرد یا اینکه در برخی موارد استثنایی این کار انجام می‌شود. گفتنی است که تیم فوتبال هرتا برلین در اعتراض به این موضوع و دفاع از جنبش آزادی در ایران، پوستری با عکس علی دایی روی آرم جمهوری اسلامی منتشر و از بازیکن سابق تیم خود پشتیبانی کرد.
تیم فوتبال هرتا برلین که علی دایی از بازیکنان آن بود، درحمایت از وی و اعتراضات مردم ایران برای آزادی و حقوق خود نوشته: بازیکن سابق ما اجازه خروج از ایران را ندارد چون طرفدار حقوق زنان است. همبستگی با همه هرتایی‌ها و زنان ایران که شجاعانه برای حقوق خود مبارزه میکنند.#مهسا_امینی pic.twitter.com/tlnV2MQb0M
— KayhanLondon کیهان لندن (@KayhanLondon) October 10, 2022
علی دایی گفته است: «پس از بازگشت از خارج، پاسپورتم در فرودگاه بین‌المللی تهران با حضور خانواده‌ام و سایر مردم توسط پلیس ضبط شد. در رسیدی که به من دادند، آمده بود برای پیگیری پرونده باید به دادستان عمومی و انقلاب تهران مراجعه کنم. هرچند که توقیف گذرنامه مسئله مهمی برایم نبوده و نیست، اما مسئولان پس از دو سه روز آن را پس دادند.»
وی با اشاره به اینکه این اتفاق در حضور خانواده و سایر مردم بدون علت رخ داده نسبت به این بی‌احترامی ابراز تاسف کرد.
روزنامه «شرق» در انتقاد به ضبط پاسپورت علی دایی نوشت: «آیا اتهام علی دایی در مجموع پرسیدن یک سؤال و دعوت به حل مشکلات مردم و توصیه به اصلاح خودی است؟ فرض بر اینکه علی دایی اعتراضی به اتفاقات اخیر داشته و گلایه‌ای هم مطرح کرده، اینجاست که باید این موضوع مطرح شود که اگر علی دایی، بین‌المللی‌ترین بازیکن تاریخ فوتبال ایران، حق چند پرسش ساده و بیان اعتراضش را نداشته باشد، پس چه کسی محق است تا از مسئولان بخواهد مشکل مردم را حل کنند؟»
مجید میراحمدی معاون امنیتی و انتظامی وزارت کشور بازگرداندن پاسپورت علی دایی را تأیید کرده و مدعی شده که وی «برای برافراشتن پرچم جمهوری اسلامی تلاش کرده است!»
میراحمدی سیاست وزارت کشور را «همدلی» خوانده و اضافه کرد: «علاقه نداریم هرکسی که دچار خطا شده است مجازات شود اما آنکسی که بنا دارد همچنان با دشمن باشد حسابش را از ملت جدا کرده است.»
به گفته معاون وزیر کشور اکنون از ورزشکاران هیچ فردی بازداشت نیست و «حسین ماهینی که اخیرا آزاد شده فرصتی خواست تا اشتباهاتش را جبران کند و این فرصت در اختیار وی قرار گرفته است.»
در این بین، پاسپورت همایون شجریان و سحر دولتشاهی نیز هنگام ورود به ایران ضبط شده است. تصویری نیز از آنان در فرودگاه تهران امروز در شبکه‌های اجتماعی انتشار یافته است.
میراحمدی درباره بازگرداندن پاسپورت همایون شجریان نیز اشاره کرده که گذرنامه او نیز پس داده خواهد شد. به گفته‌ی او، از بازیگران نیز هیچ فردی در بازداشت نیست. معاون وزیر کشور در رابطه با وضعیت کتایون ریاحی که مأموران چندی پیش به منزلش در تهران یورش بردند گفت: «وی احضار شده اما خود را معرفی نکرده است. وی باید پاسخگوی جرائم خود باشد و مهلت معرفی وی به اتمام رسیده و از نظر دستگاه قضائی وی باید پاسخگو باشد!»
نارضایتی و خشم جامعه ایران از حکومت جمهوری اسلامی بیش از سه هفته است که رنگ و بوی تازه‌ای گرفته و مردم را در ده‌ها شهر شب و روز به کف خیابان آورده است.
در چنین شرایطی از بسیاری چهره‌های هنری تاثیرگذار که در روزگار عافیت، نقش الگو را بازی می‌کردند، هیچ خبری نیست و حتی تشکل‌های بظاهر مستقل هنری هم سکوت کرده و خیزش مردم ایران را به روی خود نمی‌آورند.
بیش از سه هفته است که جوانان و نوجوانان برای حقوق همگانی و انسانی هدف بازداشت و گلوله قرار می‌گیرند اما نهادهای روشنفکری و فرهنگی جز انتشار بیانیه هیچ کار دیگری از جمله پیوستن به آنها در خیابان‌ها و یا اعلام اعتصاب انجام نمی‌دهند.
شورای عالی خانه هنرمندان ایران از جمله نهادهایی است که به تازگی بیانیه‌ای با عنوان «درباره پویش مطالبات اجتماعی مردم ایران» منتشر کرده و در جملاتی کلی نوشته است: «جامعه ایران در این روزها شاهد سرریز و فَوَران مطالبات اجتماعی انباشت شده در حوزه‌های مختلف حُکمرانی، شیوه زیست، اقتصاد، حقوق شهروندی و غیره است. مطالباتی که بر بنیان به فراموشی سپرده شدن حقوق پایه‌ای همچون آزادی اندیشه، آزادی بیان، آزادی گردش اطلاعات، حق اعتراض مسالمت‌آمیز و… به عنوان بنیادین‌ترین حقوق پایه در تمامی جوامع انسانی به وجود آمده‌اند.»
شورای عالی خانه هنرمندان ایران در پایان این بیانیه با احترام به «مطالبات انباشته» مردمی، همدلی خود را با آلام و عواطف هموطنان اعلام و بر اهمیت حفظ حقوق بنیادین اجتماعی شهروندان و پرهیز از خشونت تاکید کرد.
«خانه سینما» به عنوان صنف فعالان عرصه سینما صرفا در تاریخ ۲۸ شهریور با انتشار بیانیه‌ای کوتاه از «درگذشت» مهسا امینی ابراز تاسف کرد. در همین حال با اینکه بسیاری از اعضای این صنف به دنبال واکنش‌های جدی‌تری بودند اما به گفته برخی اعضای مسئول، خانه سینما از اصناف زیرمجموعه خود خواسته است که برای حفظ یکپارچگی و وحدت میان اعضای این خانه از انتشار بیانیه‌های جداگانه بپرهیزند!
این رویکرد محافظه‌کارانه و عافیت‌طلبانه برخی سینماگران را واداشته تا به مقابله برخاسته و بطور جدی از هیات مدیره درخواست برگزاری یک تجمع سینمایی داشته باشند. بر همین اساس قرار بود در تاریخ ۱۷ مهر جمع قابل توجهی از سینماگران با هدف حمایت از مردم و ابراز مخالفت از خشونت، در محل خانه سینما تجمع کنند. تجمعی که البته اتفاق نیفتاد و برخی از برگزارکنندگان بیان کردند که به دلیل تماس‌ها و تهدیدهای بسیار از سوی نهادهای امنیتی این تجمع را به وقت دیگری موکول کرده‌اند!
پانته‌آ بهرام بازیگر از جمله چهره‌های مطرح سینماست که در واکنش اعتراضی به لغو تجمع سینمایی در صفحه اینستاگرام خود نوشت: «در اینستاگرام فراخوان می‌دهید بعد می‌گویید می‌دانستیم که تهدید می‌شویم بعد کنسل می‌کنید! نه نه این خانه ترس است؛ خانه من نیست!»
