بر اساس اطلاعات منتشر شده توسط حسن معجونی بازیگر و کارگردان تئاتر دستکم ۲۱ نفر از هنرمندان تئاتری در جریان اعتراضات سراسری ایران بازداشت شدهاند. با وجود جوّ امنیتی شدید و بازداشت گسترده اهالی هنر، وزیر ارشاد مانند محسنیاژهای از راه باز بازگشت میگوید، در حالی که اعتراضات مردمی نشان میدهد، بازگشتی برای خود حکومت وجود ندارد.
حسن معجونی بازیگر و کارگردان تئاتر شامگاه دیروز چهارشنبه ۲۷ مهرماه با انتشار یک استوری در اینستاگرامش اسامی اهالی تئاتر را که در جریان اعتراضات سراسری دستگیر شدهاند انتشار داد.
این اسامی توسط شماری از هنرمندان تئاتر که نام آنان محفوظ است، جمعآوری و راستآزمایی و همچنین بهروز شده و حسن معجونی به شکل فهرستوار آن را فقط منتشر کرده است.
امیرحسین بریمانی، سجاد پورفتاحی، سیاوش خادم حسینی، پژمان عبدی، غزاله رشیدی، محمد زارعی، شیوا موسی زاده، نازنین حاجیزاده، الهه بایرامیان، حسین اسماعیلی، فریناز صراف، علیرضا ایزدی، امیرحسین رحیمی، علیرضا عموزاد، مهدی حسینی، بهنام حیدری، علی یزدانی، دانیال صفدری، مهدخت رحمانی، امیرعلی رحمتی، پویا رنجبر و محمد ساجدی از جمله بازداشتشدگان در عرصه تئاتر هستند که در استوری حسن معجونی از آنان نام برده شده است.
آنگونه که منابع آگاه خبر دادهاند، از این فهرست، پژمان عبدی، غزاله رشیدی، محمد ساجدی و مهدخت رحمانی پیشتر آزاده شدهاند. بر مبنای اطلاعات منتشر شده توسط همین منابع، حال کیوان حسینی کارگردان تئاتر در زندان مساعد است و با خانوادهاش صحبت کرده است.
همچنین غزاله رشیدی نیز به تازگی آزاد شده ولی تلفن همراهش از دسترس خارج است. فریناز صراف بیش از ۲۳ روز است که در زندان اوین بازداشت است. در طول این مدت چند بار با خانواده تماس داشته و آخرین بار پس از آتشسوزی در اوین، کوتاه از سلامت خود به خانوادهاش خبر داده است. بهنام دارابی در زندان فشافویه بسر میبرد ولی اطلاعاتی از وضعیت وی در دست نیست.
همچنین کرم سلیمانی کارگردان و نویسنده که ۳۰ شهریورماه در گچساران بازداشت شده بود به تازگی با خانوادهاش تماس گرفته است.
در این بین، تماشاخانه «دیوار چهارم»، طی بیانیهای بطور رسمی کنارهگیری خود را از ادامهی فعالیتهای نمایشی، تا اطلاع ثانوی اعلام کرده است. در متن این بیانیه آمده است: «… پیش از آنکه تسلیم شرایط وضعی، و مقررات تکلیفی از نهادهای همیشگی شویم، توجهمان را به هدف همیشگیمان (تئاتر) نزدیکتر کرده و به همین جهت زیر سایه پرچم تئاتری که این روزها (به جبر زمان)، نشانی از اهتزاز ندارد با بیتفاوتی پناه نمیجوییم. و دیوارچهارم در خط فکریمان هرگز نخواهد شکست؛ که اگر شکافی هم باشد، تنها دریچهای است برای زدن حرفهای بی واسطهتر در زمانی که باید.»
تماشاخانه «دیوانه چهارم» همچنین آورده است «امروز که چوب نگاهدارندهی نهال فکر «دیوار چهارم»، خود در حال رشد، در میان چرخِ کجرفتاری است، به تعلیق، از تئاتر (آنچه هویت ماست) کناره میگیریم… تا ارزش غنچههای تازه روییده در گلدانهای خشکمان را داشته باشیم… تا با جانی تازه بازگردیم.»
همچنین همزمان با اعتراضات سراسری، ۷۳ اثر پذیرفته شده در بخش مسابقه صحنهای چهل و یکمین جشنواره تئاتر «فجر» هم اعلام شده و اسامی کارگردانانی چون وحید نفر، فقیهه سطانی، داریوش رعیت، شهره سلطانی، محمد میرعلیاکبری، مریم منصوری و یاسر خاسب در این فهرست وجود دارد.
مشخص نیست با توجه به اعتراضات گسترده به برگزاری جشنوارههای حکومتی و انصراف سینماگران از جشنواره فیلم کوتاه تهران، تا چه اندازه ۷۳ کارگردان پذیرفته شده در جشنواره تئاتر «فجر» با تحریمکنندگان همراهی میکنند.
شهرام کرمی ، حسین فدایی و اعظم بروجردی بازخوانی متون این دوره از جشنواره را به عهده داشتهاند.
علاوه بر این، با وجود انصراف برخی از هنرمندان از حضور و اجرای برنامه در جشنوارهی حکومتی «فیلم کوتاه تهران»، رسول صدرعاملی و بهروز افخمی نشستهای خود را برگزار کردند. پیشتر هنرمندانی از جمله حمید نجفیراد ، حسن حسینی، فردین حلعتبری و پویان صدقی در همراهی با اعتراضات سراسری ایران از حضور و برگزاری کارگاههای آموزشی در این جشنوارهی حکومتی انصراف دادند.
مشارکت صدرعاملی و افخمی با جشنواره «فیلم کوتاه تهران» موجی از انتقادها را در پی داشته است. کاربران شبکههای اجتماعی نوشتهاند انتظار دیگری از این فیلمسازان «مالهکش» و «وسطباز» نداشتهاند چرا که آنها همیشه با دریافت بودجههای کلان فیلم فرمایشی ساختهاند. یک کاربر اینستاگرام توضیح داده و نوشته است: «یک زمانی اصلاحطلبان همین دو تا بیوجود بیشرافت را به عنوان اسطورههای هنر سینما به مردم قالب میکردند».
توئیتهایی نیز منتشر شده مبنی بر اینکه صدرعاملی نخستین «بازجوخبرنگار» جمهوری اسلامی بوده و از تیمسار مهدی رحیمی پرسش و پاسخ میکرده است.
رسول صدرعاملی در نشست تخصصی روز اول جشنواره سی و نهم گفت: «من به خواسته خودم در این جشنواره حضور دارم، هرچند که افرادی زیادی میخواستند من در این رویداد حضور نداشته باشم اما من فعالیت و رفتار هنری را همچنان مهم میدانم و به آن معتقد هستم.»
محمدمهدی اسماعیلی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در حاشیه جلسه هیئت دولت درباره همبستگی هنرمندان با اعتراضات مردمی گفت: «اگر فردی از اهالی فرهنگ و هنر در خصوص اتفاقات اخیر دچار خطا شده، راه برای بازگشت باز است و در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در خدمتشان هستیم».
او این سخنان را در حالی مطرح میکند که طبق گزارشهای افراد آگاه از محافل هنری، بسیاری از هنرمندان با تماسهای تهدیدآمیز به سکوت واداشته شدهاند و احضار، بازداشت، تعهد و ممنوعیت فعالیت در شبکههای اجتماعی و ممنوعیت از خروج از کشور کمترین واکنش به اعتراض آنان بوده است. در این بین، کتایون ریاحی بازیگر سینما تحت پیگرد قانونی قرار دارد و از سرنوشت او اطلاعی در دست نیست.
اینگونه پیداست که وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی به عنوان یکی از منفورترین مدیران حکومتی در عرصه فرهنگ و هنر، در راستای فراخوان «گفتگو»ی غلامحسین محسنی اژهای رئیس قوه قضاییه با معترضان حرکت میکند، بدون اینکه در نظر داشته باشد که دیگر هیچ گفتگویی بین معترضان و حکومت وجود ندارد و معترضان خواهان براندازی رژیم هستند.
رسانههای حکومتی نیز در روزهای گذشته رویکردی خشونتآمیز در مواجهه با فعالان این عرصه و «سلبریتیها» اتخاذ کردهاند. در این میان، روزنامه «همشهری» سلبریتیها را در اعتراضات مردمی به ۴ گروه دستهبندی کرده: «وفاداران به انقلاب، ساکتین، منتقدین، آشوبگران.»
روزنامه «همشهری» نوشت: «در مجموع جمع محدودی از آنچه تحت عنوان سلبریتیها شهرت یافتهاند، در این معرکه بر طبل فتنه و آشوب کوبیدند که با شانتاژ رسانهای بیگانگان فریب خوردند و در مقابل صدها هنرمند و ورزشکار مسیر خود را از اختلافافکنان و بلواآفرینان جدا کردند.»
وبسایت «مشرق نیوز» در مطلبی که بیشتر به یک تهدید ترور شباهت دارد، نوشته است: «برخی اطلاعات جدید، از ادامه اجرای سیاست کشتهسازی اینبار با ترور تعدادی از بازیگران و ورزشکاران مستقر در خارج که مردم را به آشوب و اغتشاش در کشور دعوت کردهاند حکایت دارد!»
وزیر ارشاد اسلامی فعالیت هنرمندان معترض را به نوع دیگری ممنوع اعلام کرده و گفته است: «همواره اعلام کردهایم که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، خانه همه اهالی فرهنگ و هنر است و قدم همه کسانی که در ذیل قوانین جمهوری اسلامی فعالیت کنند را بر دیده می گذاریم و در خدمتشان هستیم.»
وی درباره جشنواره فیلم «فجر» که به نظر میرسد با تحریم سینماگران روبرو شود، گفت: «امسال جشنواره فیلم فجر نسبت به دوره های گذشته از بیشترین تنوع از نظر ژانر و گونه سینمایی برخوردار است همچنین وزارت فرهنگ نزدیک به ۱۰۰ مجوز تولید فیلم در گونههای مختلف صادر کرده است و کارگردانان، تهیه کنندگان و بازیگران برجسته کشور مشغول تولید فیلم برای جشنواره فیلم فجر هستند.»